Suku Jambak

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Suku Jambak
Jumlah populasi
Kawasan bapopulasi cukuik banyak
Sumatera Barat:
Bahaso
Minang
Agamo
Mayoritas Islam
Kalompok etnik takaik
suku muaro basa, suku nyiur, suku makacik,suku pauh, suku simawang, suku talapuang, suku malayu, suku pisang, suku sapuluh, suku baringin

Suku Jambak adolah salah ciek klan (Marga) gadang Minangkabau. Suku/Klan ko adolah rombongan pangambaro nan dipimpin Hera mong Champa/Harimau Champo nan datang dari Tiongkok,Champa jo Siam. Suku Jambak bukan marupokan pacabangan/pacahan dari klan Kotopiliang jo Bodychaniago. Suku jambak mampunyai pacabangan surang yaitu. •suku Muaro Basa •suku Nyiur •suku Makaciak •suku Pauh •suku simawang (diambiak dari namo nagari tatanggo) •suku Talapuang •suku Malayu •suku Sipisang (namo suku ko juo alah ado di daerah lain sahinggo disabuik sajo sabagai suku pisang jambak). •suku Sapuluh •suku Baringin.[1]

Sijarah[suntiang | suntiang sumber]

suku Jambak marupoan suku pangambaro nan datang dari tanah Tiongkok. Kahadiran suku dari tanah sabarang tasabuik sampai manyebar ka wilayah daratan Minangkabau. Kabiasaan urang Tiongkok nan malakukan pangambaroan jo sistem ekspansi itu tajadi di Koto Tuo, kalompok nan mangambaro tasabuik dikana jo turunan suku Campa, mereka datang jo saurang pimpinan raja padusi nan banamo Hera Mong Campa. Ciek riwayaik mangecekkan Hera Mong Campa datang dari Mongolia.[1]

Urang Tiongkok pado waktu itu mampunyoi kabiasaan baparang, kadatangan mereka di ranah Koto Tuo pun dilakukan jo paparangan. Dari pajalanan panjang suku Campa di tanah Agam akhianyo meabuaan hasia jo manyingkirnyo panduduak nan mandiami Koto Tuo sabalumnyo jo mereka iduik bakambang di wilayah tasabuik sampai manyebar ka babarapo daerah di Minangkabau. Sabahagian pandapek mangecekkan panduduak nan mandiami Koto Tuo sabalum bangsa Tiongkok datang dipabuliahan tingga didaerah asa mereka jo sarat mangikuti aturan-aturan urang Campa jo sabahagian pindah ka daerah Kayu Tanam Pariaman jo kalompok ko nan bakambang manjadi Suku Sikumbang di Pariaman sampai ka wilayah Pesisir Selatan. Artinyo Suku Sikumbang bukan bahagian dari Suku Bodi Caniago maupun Koto Piliang hanyo sajo sama-sama kaum nan datang dari daerah nan samo yaitu Turkestan.[1]

Jauah sabalum dikenalnyo namo Minangkabau, kahadiran suku Campa alah manyebar di wilayah Agam sasudah mereka mangalahan para pangambaro Turkestan, manuruik ciek carito kabaradoan suku Campa di Tanah Agam tajadi sabalum pindahnyo kaum Koto Piliang ka Luhak Limo Puluah Koto, itu mangkonyo tanah Agam dikenal sabagai Luak Nan Tangah. Karano proses panjang eksistensi pangikuik Hera Mong Campa di tanah Agam, tajadilah parubahan sabuah dari suku campa manjadi suku Jambak, samo halnyo jo kisah Payokumbuah nan konon barasal dari kato Payau Kumuah. Pemekaran wilayah partamo dek suku Jambak adolah ka daerah Panampuang (salah ciek nagari di Kacamatan Ampek Angkek) jo sasudah itu manyebar sampai kasaluruah wilayah lainnyo. [1]

Di nagari Malalo, Batipuh Selatan (Tanah Datar), suku Jambak mangalami patumbuahan populasi nan pasek nan mangakibaikan mereka musti mamakarkan diri manjadi 10 pacahan suku yaitu:

  • suku Muaro Basa
  • suku nyiur
  • suku makaciak
  • suku pauh
  • suku simawang (diambiak dari namo nagari tatangga)
  • suku talapuang
  • suku malayu (namo ko diambiiak dari namo suku melayu nan alah ado). Sahinggo bisa disabuik sabagai suku melayu jambak.
  • suku jambak
  • suku pisang (namo suku ko juga sudah ado di daerah lain sehingga disabuik saja sabagai suku pisang jambak).
  • suku sapuluh
  • suku baringin.

Kahidupan masyarakaik[suntiang | suntiang sumber]

Kabiasaan suku Jambak di antaronyo adolah: Mereka suka iduik bakalompok sasamo urang Jambak. Apabilo malakuan kagiatan manaruko atau mambukak lahan baru, mako wilayah tasabuik diagiah namo sasuai jo namo suku mereka. Indak heran kalau di satiok wilayah nan ado di Sumatera Barat ado kampuang jo sabutan Kampuang Jambak. Sacara genetik mereka pado saik usia lanjuik mangidap panyakit tuli. Dalam masyarakaik suku ko labiah banyak manuruik jo labih banyak diam artinyo indak suko neko-neko.[1]

Kabiasaan suku jambak diantaranya adalah[2]

1. Mereka suka hidup berkelompok sesama urang Jambak.

2. Apabila melakukan kegiatan manaruko atau membuka lahan baru, maka wilyah tasabuik diberi namo sesuai jo namo suku mereka, tidak heran kalau disetiap wilayah nan ado di Sumatera Barat ado kampuang jo sebutan Kampuang Jambak.

3. Secara genetic mereka pado saat usia lanjut mengidap penyakit tuli.

4. Dalam masyarakaik suku ko lebih banyak menurut jo lebih banyak diam artinya tidak suka neko-neko.

5. Hal nan diluar nalar kita adolah apabila melakukan pesta sering datang hujan, konon cerita ko adolah persumpahan Hera Mong Campa ketika kemarau panjang nan melanda daerah mereka. Sehingga memohon pado Tuhan agar diturunkan hujan pado saat butuh hujan jo kebetulan waktu itu mereka sangat butuh hujan karena akan melaksanakan pesta.

Panghulu adaik[suntiang | suntiang sumber]

  • Datuak Nan Baruso
  • Datuak Rajo Bandaro
  • Datuak Rajo Basa
  • Datuak Panduko
  • Datuak Panduko Tuan
  • Datuak Tumenggung
  • Datuak Rangkayo Basa atau Datuak Rangkayo Nan Basa
  • Datuak Nagari Labiah
  • Datuak Pangulu Basa
  • Datuak Tanameh
  • Datuak Rajo Perak
  • Datuak Rajo Mantari
  • Datuak Marajo
  • Datuak Kayo
  • Datuak Gadang Basa
  • Datuak Rajo Mangkuto di Nagari Kurai Taji[3]

Tokoh nan barasal dari suku jambak[suntiang | suntiang sumber]

  • Is Anwar Datuak Rajo Perak, saurang pangusaho nan sukses di Jakarta, parnah manjadi anggota aktif Partai Bintang Reformasi, juo saurang anggota DPR RI Komisi X

Kaunikan[suntiang | suntiang sumber]

Ado ciek hal nan unik dari Suku Jambak, yaitu saaik malakukan pesta baralek, tajadi hujan dareh nan bahkan kajadiannyo saik cuaco paneh jo indak ado tando hujan sabalumnyo. Konon carito ko adolah pasumpahan Hera Mong Campa katiko kemarau panjang nan malando daerah mereka. Sahinggo mamohon pado Tuhan agar diturunan hujan pado saaik butuah ujan jo kabatulan waktu tu mereka sangaik butuah hujan karano akan malaksanoan pesta.[1]

Carito lain mangecekan alasan istilah tasabuik malegenda hinggo saaik ko iolah ucapan kutukan dari saurang kakek tuo nan bajalan tagopoh-gopoh saaik matahari terik, kakek tasabuik mancaliak dari kajauhan ado nan maadoan pesta baralek. Si kakek tasabuik mandatangi tampek tasabuik hanyo untuak mamintak sagaleh aia minum, namun para tamu nan mancaliak kahadiran kakek tasabuik maraso jijik jo kahilangan salero makan sabab kakek tasabuik bapakaian kumuah jo bajalan jo bantuan tungkek kayunyo.[3]

Tuan rumah nan mancaliaknyo maraso malu jo para tamu undangan, lalu mausia kakek tasabuik jo parasaan kesal, si kakek langsuang malontaran kato-kato kutukan agar diturunan hujan. Lamo sasudah tu tibo-tibo langik manjadi gelap jo sakatiko hujan turun sangaik derasnyo. Urang-urang di acara baralek tasabuik manjadi kawalahan karano pesta mereka indak bajalan lancar dek turun hujan.[3]

Pambagian suku jambak[suntiang | suntiang sumber]

Bakambangnyo suku Jambak jua sama saroman suku-suku nan bakambang di Luhak Tanah Data, suku Jambak juo bakambang manjadi babarapo bahagian. Manuruik pandapek nan paliang kuek adolah suku Jambak bakambang manjadi ampek suku sakalipun ado nan bapandapek suku Jambak bakambang manjadi tujuah suku, iko juo diistilahan jo Jambak Tujuah Janjang, akan tatapi nan baru saya tamui turunan suku Jambak baru ampek namo lain. Salah ciek suku Jambak nan bakambang adolah: Suku Salo, Suku Kutianyia, Suku Harau, Suku Patopang.[4]

Suku Jambak tadiri dari 7 suku adaik :[5]

a. Suku Jambak Kubang, niniaknyo Dt Palimo turun dari Kapau

b. Suku Jambak Puhun, niniaknyo Dt Rajo Endah turun dari Mungka/ 50 Kota

c. Suku Jambak Pasia, niniaknyo Dt Tumangindo turun dari Sungai Janiah/Baso

d. Suku Jambak Kutianyia, niniaknyo Dt Nan Basa turun dari Mungka

e. Suku Jambak Ujuang Tanjuang, niniaknyo Dt Bajangguk turun dari Kubang/Baso

f. Suku Jambak Tanjuang Mangkudu, niniaknyo Dt Bunsu turun dari Kubang.

g. Suku Jambak Tangkamang, niniaknyo Dt Tan Marajo turun dari Kubang.

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. a b c d e f Caniago, Halbert (2022-06-17). "Asal Usul dan Sejarah Suku Jambak di Minangkabau yang Selalu Hujan Saat ada Pesta". Halonusa.com (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-02-13. 
  2. "Sejarah Turunan Suku Jambak di Minangkabau". Paco Paco (dalam bahasa Inggris). 2009-10-14. Diakses tanggal 2023-02-13. 
  3. a b c d https://www.kabarsumbar.com/berita/mengenal-lebih-jauh-sejarah-suku-bendera-merah-sirah/
  4. Wednesday, Piaman Explore; November 10; 2021. "Mengenal Suku JAMBAK di Minangkabau dan Sejarahnya". Piaman explore. Diakses tanggal 2023-02-14. 
  5. Reski, Rian. "Sejarah Nagari". NAGARI KAMANG HILIA (dalam bahasa Inggris). Diarsipkan dari versi asli tanggal 2022-12-10. Diakses tanggal 2023-02-13.