Urang Limbai

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu

Urang Dayak Limbai adolah sub-suku Dayak Rumpun Ot Danum nan mauni Kecamatan Menukung (maliputi 25 kampuang), Kayan Hulu jo Serawai di Kabupaten Melawi, Kalimantan Barat, Indonesia. Pamarintahan adaik urang Dayak Limbai adolah Ketemenggungan. Tadapaek 4 ketemenggungan pado urang Dayak Limbai di Kecamatan Menukung yoitu

  1. Ketemenggungan Pelaik Keruap maliputi kampung pelaik Keruap, Tanjung Beringin, Entubu, Lalau, Guhung Keruap, Pongga Hulu, Teluk Rabin, Labang Manyam.
  2. Ketemenggungan Batas Nangka maliputi kampung Bunyau, Batas Nangka, Landau Leban, Kenolin, Lengkong Sangsang, Nusa Pauh, Lanjau, Trapao Mawan.
  3. Ketemenggungan Mawang Mentatai maliputi kampung mawang mentatai, mengkilau, Nusa poring, Dawai, Sekujang, Beloyang
  4. Ketemenggungan Siai maliputi kampung Siai, Sungkup.[1]

Asa usua[suntiang | suntiang sumber]

Urang Limbai dapek dibagi ateh ampek sub kalompok, yoitu Limbai Kelait, Limbai Pantai, Limbai Darat, jo Limbai Api. Pado tahun 1990 urang Limbai Kelait bajumlah 1.098 jiwa. Sabagian dari inyo ado nan masih badiam dalam rumah panjang (betang), tetapi sabagian gadang alah bamukim dalam rumah-rumah tunggal, saperti nan nampak di dusun-dusun Nanga Landau Mumbung, Nanga Apak, Nanga Siyai, jo Helaban Ela. Konon dahulunyo inyo barasa dari kawasan Iain di lua dusun-dusun nan inyo tampeki kini.

Urang Dayak Limbai, badomisili di Kayan Hulu jo Serawai di kabupaten Melawi provinsi Kalimantan Barat Indonesia. Urang Dayak Limbai iko dikalompokkan ka dalam rumpun Ot Danum. Urang Limbai di Kecamatan Serawai bamukim di Nusa Bakti, Desa Nanga Mentatai, jo di Karya Jaya.

Urang Dayak Limbai juo acok dibedokan manjadi duo kalompok, yoitu urang Limbai Pantai jo Limbai Darat. Populasi urang Dayak Limbai di kecamatan Serawai bajumlah 1.047 jiwa dari kasaluruahan panutua bahaso Limbai.

Tradisi lisan nan ado adolah carito daerah jo pangubaekan. Dalam carito daerah dikisahkan manganoi carito-carito kapahlawanan. Dalam pangubekan carito-caritonyo dinyanyikan. Lagu untuak pangubaekan disabuik belian. Tradisi pangubaekan dilaksanokan salamo satu malam, satalah itu barulah inyo mulai mancegakkan yang sakik. Kabanyakan nan buliah malakukan ritual pangubaekan iko adolah laki-laki. Hal iko babedo dengan masyarakaik dari suku Uud Danum, nan labiah banyak buliah malakukan ritual pangubaekan iko adolah padusi, nan biaso disabuik jaja.

Masyarakaik Limbai bamukim jauah ka arah daratan adolah dengan tujuan untuak manghindari para pengayau pado maso parang "kayau" pado maso dulu, dahulunyo inyo labiah banyak pai malalui sungai. Dengan bamukim di tangah daratan, inyo payah disobokkan oleh musuh-musuhnyo. Urang Dayak Limbai indak diketahui asa usuanyo, namun dari carito turun tamurun bahwo nan manjadi Temenggung patamo urang Limbai adolah Tumak Baya dari Kalompok jo Bonau dari Guhung Berajang. Sadangkan nan manjadi pamimpin Bonuh Limbai adolah Cai Elai dari Kelait.[2]

Sistem sosial[suntiang | suntiang sumber]

Kasatuan sosial nan taketek disabuik lawang, nan marupokan kaluargo batih (perindu ') atau kaluargo lueh tigo generasi (dua perindu ' atau dua periuk) atau kaluargo lueh ampek generasi (tiga perindu' atau tiga periuk). Ciek kaluargo batih tadiri dari ayah (apa '), amak (uma'), jo anak-anak inyo nan balum kawin. Dalam aktivitas ekonomi kaluargo batih atau kaluargo lueh itu marupokan satu kasatuan konsumsi jo produksi. Sabagai satu kasatuan produksi, artinyo urang dewasa jo anak-anak nan alah 15 tahun ka ateh bakarajo basamo-samo di ladang, kabun milik kaluargo itu jo kegiatan baburu pulo. Namun dalam kegiatan tatantu inyo mungkin mambutuahkan tanago tambahan dari lua, mako inyo mangadokan karajo samo sacaro timbal balik (behar hari) dengan kaluargo lain dengan mampaetongkan tanago jo jumlah hari sacaro ketat. Pado karajo samo samacam iko pihak tuan rumah manangguang makan siang. Salain itu kini bakambang pulo sistem upah nan dilakukan oleh kaluargo nan bapunyo atau karano sasaurang haruih mambayia utangnyo dengan tanago.[2]

Sistem kakarabaikan[suntiang | suntiang sumber]

Dalam sistem kakarabaikan inyo manganuik prinsip bilineal atau cognatixc, artinyo maambiak garih katurunan kapado pihak ayah jo pihak induak, meskipun pihak ayah Iabiah kuek dari pado pihak induak. Sabagai contoah parkawinan antaro sapupu tingkek patamo (sana tua) diparkanankan sapanjang kaduonyo dari pihak ibu, sabaliaknyo akan dilarang (mali) jikok kaduonyo masiang-masiang dari pihak ayah jo induak atau kaduonyo dari pihak ayah. Prinsip pawarihan jatuah pado anak bungsu (bungsu) laki-laki ataupun padusi (ultimogeniture). Jikok sasaurang maninggalkan kaluargo asanyo karano kawin, mako inyo indak lagi mampunyoi hak ateh sajumlah harato pusako barupo gong, tampayan kuno, kabun, babi, atau jawi.[2]

Bahaso[suntiang | suntiang sumber]

Bahaso Dayak Limbai sangaik samo jo babarapo bahaso lainnyo di daerah Melawi, saperti bahaso Dayak Kubitn jo bahaso Dayak Kenyilu. Contoah pasamoan kato nan manonjol adolah adonyo kato abon untuak mangatokan ‘indak ado’.[1]

Mato pancaharian[suntiang | suntiang sumber]

Masyarakaik Dayak Limbai batahan hiduik dengan mato pancaharian utamo baladang (sawah di pabukikan), manyadap karet. Sabagai mato pancarian tambahan inyo bakabun sayua-sayuan, mamaliharo taranak ayam jo jawi sarato kahidupan utan juo masih inyo jalani saperti mancari kayu untuak bahan bangunan sabagian untuak dijua jo inyo juo baburu binatang dan manangkok lauak. Indak setek juo dari masyarakaik Dayak Limbai bakarajo sabagai pagawai negeri, karyawan swasta jo manjadi padagang.

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. a b Banua, Buletin Suara (Jumat, 17 Oktober 2008). "Mengelola Kawasan Adat: Sebuah pembelajaran dari kampung Bunyau". Buletin Suara Banua. Diakses tanggal 2023-01-31. 
  2. a b c Melalatoa, Junus (1995). Ensiklopedi Suku Bangsa Di Indonesia. CV. EKA PUTRA. hlm. 467.