Cino Benteng

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Cino Benteng
Jumlah populasi
Kawasan bapopulasi cukuik banyak
Tangerang, Indonesia
Bahaso
Cino jo Indonesia
Agamo
Konghucu, Buddhisme, Taoisme, Katholik, Protestan, Pemujaan Leluhur, Pemujaan Surga, dan Islam
Pernikahan pada kalangan Cino Benteng.

Orang Cino Benteng (atau labiah dikana jo namo Urang Benteng) adolah panggilan nan mangacu kapado masyarakaik katurunan Cino nan tingga di daerah Tangerang, Provinsi Banten.[1] Namo "Cino Benteng" baâsa dari kato "Benteng", namo lamo kota Tangerang. Saat itu tadapek sabuah benteng Balando di kota Tangerang di pinggia batang aia Cisadane, difungsikan sabagai pos pangamanan mancegah serangan dari Kesultanan Banten, benteng iko marupokan benteng tadapan partahanan Balando di pulau Jawa. Awalnyo mulonyo iolah katiko Balando mambuliahan masyarakaik untuak manggarap lahan di sakitar benteng dan masyarakaik Cino di sakitar benteng mamanfaatkanlahan sakitar tu untuak batani, kamudian masyarakaik cino nan lamo tingga di sakitar benteng dan babarapo generasi tingga\ di Tangerang yang kini alah bakambang manjadi tigo kota/kabupaten yaitu, Kota Tangerang, Kabupaten Tangerang dan Kota Tangerang Selatan dan urang cino disitu galakan Cino Benteng.[2] urang ko adolah komunitas Cino paranakan tagadang di Indonesia. Sasudah maso paralihan 1945-1950, banyak dari urang tu yang eksodus ka Balando jo Amerika Serikat.

Sijarah[suntiang | suntiang sumber]

Denah Benteng Tangerang tertanggal 1709

Manuruik kitab sijarah Sunda nan bajudul Tina Layang Parahyang (Catatan dari Parahyangan), kabaradoan komunitas Cino di Tangerang jo Batavia alah ado saindak-indaknyo sajak 1407 NI. Kitab iko mancaritoan tentang mandaratnyo rombongan partamo dari dataran Cino yang dipimpin Tjen Tjie Lung alias Halung di muaro batang aia Cisadane, yang kini baubah namo manjadi Taluak Nago.[2]

Warga Cino Benteng sampek basitagang jo panduduak pribumi sasudah Proklamasi Kamerdekaan. Pado 23 Juni 1946, rumah-rumah etnis Cino di Tangerang diobrak-abrik. Panduduak nan didukuang dek kaum Republik manjarah rumah-rumah warga Cino Benteng. Bahkan meja abu, nan marupokan bagian dari ritual panghormatan niniak moyang cino, ikuik dicilok. Kamarahan panduduak pribumi dipicu samo surang tantara NICA dari etnis Cino manurunkan bendera Merah Putiah dan manggantinyo jo bendera Balando. Rosihan Anwar dalam harian Merdeka 13 Juni 1946 manulis pado saat itu hubuangan warga Cino Benteng dan pribumi mangalami kamunduran paliang ekstrem. Talabiah sasudah Pao An Tui, kalompok pamuda Cino Benteng pro-NICA, mangirim pasukan basanjato dan mangungsikan masyarakaik Cino Benteng yang salamat ka Batavia.[3] Etnih pribumi pandatang (kabanyakan Jawa dan Madura) sarato babarapo laskar liaa sarupo Laskar itam, malakukan panyerangan tahadap masyarakaik sipil karano urang tu dianggap collaborator NICA, akhirnyo karusuahan iko bahasil diredam oleh tentara gabuangan NICA jo Pao Au Tui. Namun akhirnyo karusuahan pro-kamerdekaan iko berhasil diredam oleh koalisi antaro tantara Pao An Tui jo tantara Kolonial Belanda.

Saat itu, sagalo etnih Cino Benteng ampiang tausia, dan katiko baliak, urang tu indak lai mandapekkan tanah inyo dalam keadaan utuah. Tanah-tanah para tuan tanah diambiak pribumi. Atau, inyo maambiak rumah-rumah, yang urang tu tinggakan alah rato jo tanah.[2]

Panggolongan[suntiang | suntiang sumber]

Urang Cino Benteng tabagi manjadi duo golongan badasarkan kakarabatan inyo dari Cino:[3]

  1. Golongan partamo adolah inyo nan datang pado abaik ka-15, inyo datang untuak manjadi patani, buruh, pakerja, dan padagang, urang tu mancapai Tangerang jo manggunokan sampan saderhana, dan pado awalnyo hiduik pas-pasan jo bakarajo dengan kolonial Balando untuak mancapai standar hiduik yang lebiah elok. Dewasa ini kabanyakan Cino Benteng golongan partamo iko hiduik pas-pas an jo alah terasimilasi dengan budaya pribumi Sunda jo Betawi. Kabanyakan dari urang tu tingga di kampuang.
  2. Golongan kaduo adolah inyo yang datang pado abad ka-18 dan mandapek restu dan pabekalan dari Kaisar, dengan janji kalau urang tu akan tatap loyal kapado Kaisar Dinasti Qing. Urang tu datang basamo-samo jo kapal dagang Balando dengan motivasi mandapek panghasilan yang lebiah layak dengan manjadi patani kapeh jo padi, banyak juo yang manjadi tantara kolonial Balando. Cino Benteng golongan kaduo iko ampia sagalonyo hiduik sejahtera dan kental jo sifat aristokrasi. Tadapek 7 kaluarga gadang yang salamo iko cukuik lamo manguasoi sabagian gadang lahan di Tangerang. Urang ko disabuik banamo "setsei" (seven great families): House of Oey, House of Ong, House of Li, House of Lim, House of Teng, House of The, House of Tan.

Pakaian adat[suntiang | suntiang sumber]

Pakaian adat suku Cino Benteng marupokan papaduan antaro adat suku gadang Cino (yang didominasi suku Hokkian) jo pakaian adat suku Betawi. Pakaian adat laki-lakinyo barupo baju koko itam jo sarawa panjang, jo topi yang khas mirip jo capiang. Sadangkan pakaian adat padusi banamo Hwa Kun, [4]yang barupo blus jo bawahan lengkap jo hiasan kapalo sarato tirai panutuik mungko. Namun acok bana digunokan pulo kebaya encim, dengan gaya bungo kambang goyang sabagai hiasan kapalo, yang manunjuan pangaruh betawi dalam pakaiannyo.[3]

Kontribusi pado kolonialisme Balando[suntiang | suntiang sumber]

Cino benteng golongan kaduo iko juo disabuik sabagai proyek pamarintah Hindia Balando yaitu "One harmony between 3 races, under one loyalty to the Dutch colonial Empire". Proyek pamarintah kolonial iko adolah manggabungkan tigo banso iolah Cino, Balando, jo Betawi-Sunda manjadi ciek etnih paranakan mirip jo Creolle di nagari-nagari jajahan Spanyol di benua Amerika. Harapan nyo "ras baru" iko hanyo akan loyal kapado pamarintah Balando. Urang tu bakontribusi gadang tahadap kalangsuangan kakuasaan kolonial Balando di Tangerang, banyak dari urang tu yang diangkek manjadi kapitein Cino (House of Oey) pado era feodalisme tuan tanah di Tangerang, dan urang tu sangat loyal tahadap Balando. Pado saat Japang manduduaki Indonesia, urang tu malawan Japang jo gagah barani walaupun akhirnyo kalah.[5]

Tangerang marupokan daerah yang paliang tarakhir di kuasoi Balando di pulau jawa, dan daerah ko baru sagalonyo di agian ka Republik pado awal taun 1950. Urang-urang Cino Benteng golongan kaduo tasbuik maraso sangat katakutan katiko Balando maninggakan Tangerang pado taun 1950 dan manyerahkan kota itu kapado Republik. Kamudian tajadilah panyerangan dan parampasan tahadap urang-urang Cino Benteng, banyak di antaro tu yang dulunyo kayo kini manjadi miskin karano harato niniak moyangnyo dicilok.[3]

Maso kini[suntiang | suntiang sumber]

Urang Cino Benteng dikenal jo warna kuliknyo yang agak labiah galok (walaupun tatap bakulik kuniang) dibandiangkan warga katurunan Cino lainnyo di Indonesia, urang tu labiah mirip jo urang Vietnam dari pado urang TIongkok. Kasenian urang tu yang takenal adolah kasenian campuran betawi-tionghoa, Cokek yaitu sabuah tarian bapasangan lalaki jo padusi dengan iriangan musik gambang kromong. Agamo yang dianut baragam antaro lain Konghucu, Buddhisme, Taoisme, Katholik, Protestan, Pemujaan Leluhur, Pemujaan Surga, dan ado saketek nan bragamo Islam.[5]

Hal manarik dari Cino Benteng adolah biarpun inyo alah indak babahaso Cino lai, inyo tatap malestarikan budaya niniak moyang jo tatap malastarikan budaya jo tradisi. tetap melestarikan budaya leluhur dan tradisi Cino, iko bisa diliek dari tradisi panikahan yang manggunokan gaya dinasti manchu manchu (Qing), inyo juo bisa dilihat dari tradisi pernikahan mereka yang menggunakan upacara pernikahan gaya Dinasti Manchu (Qing).[3]

Referensi[suntiang | suntiang sumber]

  1. "Mengintip sejarah Cina Benteng di Tangerang". BBC News Indonesia (dalam bahasa Indonesia). 2013-06-18. Diakses tanggal 2023-02-28. 
  2. a b c "Sejarah Singkat Asal Muasal Sebutan Cina Benteng di Kota Tangerang". suara.com (dalam bahasa Indonesia). 2021-02-13. Diakses tanggal 2023-01-22. 
  3. a b c d e Donald E. Willmott, The National Status of the Chinese in Indonesia 1900-1958, Equinox Publishing (2009), pp. 38-39
  4. "Pakaian Adat Cina Benteng » Budaya Indonesia". budaya-indonesia.org. Diakses tanggal 2023-02-28. 
  5. a b "'Cina Benteng' Tangerang dalam Alur Sejarah Nusantara". merdeka.com (dalam bahasa Inggris). 2020-01-25. Diakses tanggal 2023-02-28.