Urang Lampung

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Suku Lampung
Jumlah populasi

-+1.300.000-1.400.000

Kawasan bapopulasi cukuik banyak
 Indonesia 1.381.660
            Lampung 1.028.190
            Sumatra Selatan 95.983
            Jawa Barat 92.862
            Banten 69.885
           Templat:Country data DKI Jakarta 45.215
            Jawa Timur 28.515
            Jawa Tengah 11.677
            Bengkulu 6.258
           Wilayah lainnya 3.075
Bahaso
Bahasa Lampung • Bahasa Indonesia
Agamo
Islam
Kalompok etnik takaik
Komering • Melayu

Urang Lampung (bahaso Lampung/Ulun Lappung, bahaso Lampung Nyo: /Jamma Lappung, Abjad Jawi: سوكو لامفونغ/Urang Lampung) adolah Urang bangso pribumi nan barasa dari Provinsi Lampung nan barado di bagian ujuang selatan pulau Sumatera. Pado awal mulonyo, Urang Lampung badiamo di tengkuik gunuang Pesagi.[1] Wilayah Urang Lampung salain di provinsi Lampung tasebar juo di wilayah lainnyo mode: di bagian provinsi Sumatera Selatan tapeknyo di sekitar Danau Ranau, Kabupaten Ogan Komering Ulu Selatan nan jua dakek bahkan babateh jo provinsi Lampung. Lampung juo tasebar di desa-desa di parbatehan antaro Bengkulu jo Lampung, tasebar di desa Merpas, Nasal, Kaur di Bengkulu sarato dapek juo ditamui masyarakaik masyarakaik Lampung di provinsi Banten tepatnyo di desa Cikoneng Kacamatan Anyar, kabupaten Serang. Indak hanyo itu, Urang Lampung juo tasebar di wilayah parantauan tarutamo di parkotaan gadang mode daerah Jabodetabek (Jakarta, Bogor, Depok, Tangerang, Bekasi), Kota Palembang, Kota Cilegon, Kota Serang, kota Tangerang Selatan, Kota Bengkulu, Kota Bandung, dan juo di kota/wilayah lainnyo.[2]

Sijarah[suntiang | suntiang sumber]

Sabana bana asal-usul masyarakaik Urang Bangsa Indonesia nan lain. Urang bangso Lampung marupokan bagian dari bangso Austronesia nan leluhua diperkirakan barasa dari kepulauan Formosa nan bermigrasi ka Kapulauan Filipina, Sumatera Bagian Pesisir Utara, Sulawesi, Kalimantan dan kemudian abih di Selatan Sumatera. Dalam studi bahaso nan pernah dilakukan, Etnis Lampung punyo akar kesamaan bahaso jo masyarakaik tradisional Puyuma di kepulauan Formosa.[3]

Babarapo catatan sajarah dari Tiongkok manulihkan, bahwa pado abad ke VII masyarakaik alah bapindah ka sabuah wilayah di daerah Selatan (Namphang) nan ado karajaan nan disabuik To-Lang Po-Hwang, To aratinyo urang dan Lang-Po-Hwang adolah Lampung. Manunjuakan bukti bahwa alah tibo ka nagari Cino, utusan dari masyarakaik lamak Lampung pado abad ka VII.[3]

Dalam kronik Taiping Huanyu Ji nan ditulis dek Yue-Shi dari abad ka X, labiah jaleh lai di agiah namo-namo nagari di kawasan Nan-hai (Lautan Selatan), antaro lain duo buah nagari nan di agiah paraluaran: To-lang dan Po-hwang. Negeri To-lang hanyo disabuik sakali. Tapi nagari Po-hwang cukuik banyak diokan, karano nagari ko alah mangirim utusan ka nagari Cino pado tahun 442, 449, 451, 459, 464 dan 466.[3]

Prof. Gabriel Ferrand, pado tulisannyo dalam majalah ilmiah Journal Asiatique, Paris, 1918, hal. 477, bapandapek bahwa kaduo namo itu mungkin hanyo ciek namo: To-lang-po-hwang, tu nagari itu dilokasian Ferrand di daerah Tulangbawang, Lampung. Prof. Dr Raden Mas Ngabehi Poerbatjaraka, dalam bukonyo Riwajat Indonesia I, Jajasan Pembangunan, Djakarta, 1952, hal. 25, manyaruihan kamungkinan ado karajaan Tulangbawang, walaupun anggapan itu hanyo-samo dek manjalehan duo toponimi dalam kronik Cino.[3]

adaik-istiadaik[suntiang | suntiang sumber]

Masyarakaik adaik Lampung tadiri dari duo sistem Pemerintahan adaik yaitu Masyarakaik Komunitas adaik Budaya Lampung Saibatin (Peminggir/Pesisir) dan Masyarakaik Komunitas Budaya Lampung Penyimbang (Pepadun/Pedalaman). Dengan panjalehan mode iko:

masyarakaik Komunitas adaik dan Budaya Lampung Saibatin[suntiang | suntiang sumber]

Masyarakaik Komunitas adaik Budaya Saibatin dari dulu sampai kini dinamoan Masyarakaik adaik Lampung Paminggir (Pesisir). Karano kabanyakan domisili di sepanjang pantai timur, selatan dan barat lampung. Babarapo kakaksian jo kemargaan nan manggunoan sistem pamarintah adaik Saibatin antaro lain: Bandar Lima Way Lima, Bandar Enom Semaka, untuak di Karajaan adaik Paksi Pak Sekala Brak Kepaksian Pernong, Kepaksian Nyerupa, Paksi Buay Belunguh, Paksi Buay Bajalan Diway, Marga dari pado ampek kakaksian iko adolah Marga Ulu Krui, Marga Sindi Way, Marga Tenumbang, Marga Pugung Tampak, Marga Malaya, Margaada, Balaga Pasakhumbai, Pesahas, Marga Ngambuk, Marga La'ai, Marga Bengkunat, Marga Bengkim, Marga Pelas, Marga Pelas, Urang Adesat Jammaga Pelasga Marga Marga Marga Marga Marga, Jamba Jamba Jamba, Jamba Jamba Jamba, Jamba Pesis, Jamba Pesis, Marga Pesis, Marga Pesis, Marga Pesis, Marga Pesis, Marga Pelas, Marga Pelas, Marga Pelas, Marga Pelas, Marga Pelas,[4]

masyarakaik Komunitas Budaya Lampung Penyimbang (Pepadun)[suntiang | suntiang sumber]

Masyarakaik Komunitas Budaya Lampung Penyimbang atau nan acok juo dinamoan Masyarakaik Komunitas Budaya Lampung Pepadun badiam di daerah pedalaman Lampung. Babarapo urang nan manggunoan sistem pamarintah budaya Pensimbang antaro lain: Abung Siwo Mego, Mego Pak Tulangbawang, Pubian Telu Urang, Buway Lima Way Kanan dan Bunga Mayang Sungkay, Marga melinting pinggir, Marga taluk pinggir, Marga pangajian pinggir, Marga rebang semendo.[5]

Pedoman hidup urang lampung pesisir (Saibatin)[suntiang | suntiang sumber]

Tujuh Pedoman Hidup Urang Bangso Lampung[5]

  1. Bagak manghadapi tantangan: mak nyerai ki mak karai, mak nyedor ki mak bador.
  2. Teguh pendirian: ratong banjir mak kisir, ratong barak mak kirak.
  3. Tekun dalam meraih cita-cita: asal mak lesa tilah ya pegai, asal mak jera tilah ya kelai.
  4. Memahami anggota masyarakaik nan kahandaknyo indak samo: pak huma pak sapu, pak jelma pak semapu, sepuluh pandai sebelas ngulih-ulih, sepuluh tawai sebelas milih-pilih.
  5. Hasil nan kito peroleh tagantuang usaho nan kito lakukan: wat andah wat padah, repa ulah riya ulih.
  6. Mangutamokan persatuan dan kekompakan: dang langkang dang nyapang, mari pekon mak ranggang, dang pungah dang lucah, mari pekon mak belah.
  7. Arif dan bijaksana dalam mamacahkan masalah: wayni dang rubok, iwani dapok.[4]

Falsafah hiduik urang lampung pedalaman (Pepadun)[suntiang | suntiang sumber]

Falsafah Hidup Urang Bangsa Lampung termaktub dalam ajaran Piil Pesenggiri, yaitu:

  1. Pesenggiri, barado pangajaran: Indak mudah manyerah, indak tau takuik dan patang mundur dalam maadoan tantangan nan tibo dalam iduik. Kebanian adolah marupokan bagian dari harga diri.
  2. Juluk-Adok, mengandung pangajaran: Salalu manggunoan nam-nam panggilan nan ancak ka diri surang maupun urang lain. Panggilannyo nan ancak ndak hanyo mambuek urang lain tahormat, tapi juo manunjuakan diri nan bamartabat.
  3. Nemuy-Nyimah, mengandung pangajaran: Sanang bakunjuang dan dikunjuangan jo sikap nan ramah dan pemurah. Bakunjuang dan dikunjuang bagian dari sikap saling hormat.
  4. Nengah-Nyappur, mengandung pangajaran: Salalu bagao di tangah masyarakaik. Manampuah hubungan persahabatan dan kakaluarga jo sadolah urang.
  5. Sakay-Sambayan, mengandung pangajaran: Sanang tolong-molong dan bagotong-royong dalam hubungan parsaudaraan dan kakaluangan. Jadi masalah basamo bisa diselesaikan juo sacaro basamo-samo.[4]

Bahaso Lampung[suntiang | suntiang sumber]

bahaso Lampung, adolah sabuah bahaso nan ditutuaran dek Urang Bangsa Lampung nan barado di Provinsi Lampung, selatan Sumatera Selatan, selatan Bengkulu dan pantai barat Banten. Berdasarkan pametaan bahaso. bahaso Lampung punyo duo Sub-Dialek yaitu Sub-Dialek A dan Sub-Dialek O nan dapek dijabarkan sabagai iko:[6][7]

Sub-Dialek A (api) atau bahaso Lampung Api dipertuturkan oleh babarapo Marga di Lampung antaro lain: Sekala Brak, Bandar Enom Semaka, Bandar Lima Way Lima, Melinting Tiyuh Pitu, Saibatin Marga Ulu Krui, Saibatin Marga Way Sindi, Marga Tenumbang, Marga Pugung Tampak, Marga Pugung Malaya, Marga Pidada, Marga Pasakh Krui, Marga Ngakhas, Marga Ngambukh, Marga La'ai, [7] Marga Bengkunat, Marga Belimbing, Marga Bandakh, Marga Pulau Pisang, Pembesar adaik Jamma Balak Saibatin Urang Marga Kabupaten Tanggamus, Pembesar adaik Jamma Balak Saibatin Urang Marga Kabupaten Pringsewu, Pesumbaian 17 Pesawaran, Saibatin Marga Way Handak Lampung Selatan, Marga Balak, Marga Lunik, Marga Bumi Waras, Marga Lima Way Handak, Enom Belas Marga Krui, Telu Marga Ranau, Pubian Telu Urang, Buway Lima Way Kanan dan Bunga Mayang Sungkay[6]

Samantaro Sub-Dialek O (nyow) atau bahaso Lampung Nyo dipertuturkan oleh babarapo Marga di Lampung antaro lain : Abung Siwo Mego, Mego Pak Tulangbawang, Marga melinting peminggir, Marga teluk peminggir, Marga pemanggilan peminggir dan Marga rebang semendo.

Selain itu terdapat pulo bahaso Lampung Cikoneng nan dipertuturkan oleh masyarakaik lampung dengan marga Cikoneng Pak Pekon.[6]

Aksara Lampung[suntiang | suntiang sumber]

Aksara lampung nan disabuik jo Had Lampung adolah bantuak tulisan nan punyo hubungan jo aksara Pallawa dari India Selatan. Macam tulisannyo fonetik bajenis Urang kata nan marupokan huruf iduik mode dalam Hurup Arab jo manggunoan tanda tanda fathah di baris ateh dan tanda tanda kasrah di baris bawah tapi indak manggunoan tanda dammah di baris bagian ka balakang tapi manggunoan tanda di balakang, satiok tanda punyo namo surang.[6]

Artinyo Had Lampung dipengaruhi duo unsur yaitu Aksara Pallawa dan Hurup Arab. Had Lampung punyo bantuak karabatan jo aksara Rencong, Aksara Rejang Bengkulu dan Aksara Bugis. Had Lampung tadiri dari huruf induk,[7] anak huruf, anak huruf dua dan gugus konsonan, ado juo lambing, angka dan tanda baca. Hade Lampung disabuik jo istilah KaGaNga ditulis dan dibaco dari kiri ka kanan jo Huruf Induk bajumlah 20 buah.[6]

Aksara lampung alah maraso pangambangan atau parubahan. Sabalumnyo Had Lampung kuno jauah labiah kompleks. Jadi dikarajoan panampuran sampai nan takenal kini. Huruf atau Had Lampung nan diajarkan di sikolah kini adolah hasil dari panampekan tu.[6]

Marga Lampung[suntiang | suntiang sumber]

masyarakaik Lampung terdiri ateh 4 Kepaksian dan 83 kemargaan nan tahimpun dalam kemargaan dan kebuwayan, tasabuik antaro lain:[8]

Bandar Lima Way Lima[8][suntiang | suntiang sumber]

Tadiri ateh babarapo marga antaro lain:

  • Marga Seputih
  • Marga Sebadak
  • Marga Selimau
  • Marga Sepekhtiwi/Sepertiwi
  • Marga Sekelumbayan

Marga Teluk Peminggir[8][suntiang | suntiang sumber]

  • Teluk Betung
  • Sabu Menunggu
  • Retai
  • Punduh
  • Pugung
  • Pubian (Nuwat)

Marga Pemanggilan Peminggir[8][suntiang | suntiang sumber]

Tadiri ateh babarapo marga antaro lain

  • Badak
  • Putih
  • Limau
  • Kelumbaian
  • Pertiwi
  • Putih Doh
  • Talang Padang Pesisir (Gunung Alif)
  • Buay Belunguh
  • Bunawang
  • Way Ngarip Semang
  • Pematang Sawah

Marga Abung (Federasi Abung Siwo Migo)[8][suntiang | suntiang sumber]

  • Marga Selawai Kunang
  • Buay Nyunyai
  • Subing (Lebuan)
  • Sukadana
  • Unyi Way Seputih
  • Subing
  • Buay Buliuk
  • Buay Nyerupa
  • Anak Tuha
  • Buay Unyi

Marga Rebang Semende[8][suntiang | suntiang sumber]

Tadiri ateh babarapo marga antaro lain:

  • Rebang Pugung
  • Rebang Seputih
  • Kasui

masyarakaik /Marga Way Kanan (Federasi Buay Lima Way Kanan)[8][suntiang | suntiang sumber]

Tadiri ateh babarapo Buay/marga antaro lain:

  • Buay Bungamayang
  • Buay Berdatu
  • Buay Semenguk
  • Buay Pemuka Pengiran Udik
  • Way Tuba
  • Buay Bahuga
  • Buay Pemuka Pengiran
  • Buay Berasakti
  • Buay Pemuka Pengiran Ilir
  • Buay Pemuka Bangsa Raja

Masyarakaik Marga Melinting[8][suntiang | suntiang sumber]

Tadiri ateh babarapo marga antaro lain:

  • Jabung
  • Melinting
  • Sekampung

Masyarakaik Marga Tulang Bawang (Federasi Mego Pak Tulang Bawang)[8][suntiang | suntiang sumber]

Tadiri ateh babarapo marga antaro lain:

  • Mesuji Lampung
  • Buay Bulan Udik
  • Tegamoan
  • Suai Umpu
  • Buay Bulan Ilir
  • Aji

Kepaksian Pernong Sekala Brak[8][suntiang | suntiang sumber]

Tadiri ateh babarapo marga antaro lain:

  • Marga Buay Kenyangan
  • Marga Suoh
  • Marga Way Sindi
  • Marga La'ai
  • Marga Bandakh
  • Marga Pedada
  • Marga Ulu Krui/Gunung Kemala
  • Marga Way Napal
  • Marga Tenumbang
  • Marga Bengkunat

Paksi Buay Belunguh[8][suntiang | suntiang sumber]

Tadiri ateh babarapo marga antaro lain:

  • Marga Way Tenong
  • Marga Ngambur
  • Marga Ngaras
  • Marga Belimbing

Paksi Buay Bejalan Diway[suntiang | suntiang sumber]

Tadiri ateh babarapo marga antaro lain:

  • Marga Pugung Penengahan
  • Marga Pugung Malaya
  • Marga Pugung Tampak
  • Marga Pulau Pisang

Kepaksian Nyerupa[suntiang | suntiang sumber]

  • Marga Liwa
  • Marga Sukau
  • Pasar Krui. Catetan : Marga Pasar Krui badiri surang di bawah kemargaan Bengkulu.[9]

Tokoh Lampung[suntiang | suntiang sumber]

Mencakup Tokoh-Tokoh nan barasa dari Etnik Lampung[8]

Lihek pulo[suntiang | suntiang sumber]

Daftar Pustaka[suntiang | suntiang sumber]

  • adaik Istiadaik Daerah Lampung. Hilman Hadikusuma dkk. Dinas Pendidikan dan Kebudayaan Lampung. 1977
  • Dedy Tisna Amijaya (bicara) 19 April 2021 16.05 (UTC)Profil Kerajaan adaik Kepaksian Pernong Sekala Brak. Prof.Dr.H.A Fauzie Nurdin, M.S. 2018
  • masyarakaik dan adaik Budaya Lampung. Hilman Hadikusuma. Bandar Madju Bandung. 1989
  • Dedy Tisna Amijaya (bicara) 19 April 2021 16.05 (UTC)Kepaksian Pernong Sekala Brak Menjawab Sejarah. Tim Advis Prof. Dr. Sudjarwo (Koord). 2018

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. Renaldy, Rustam (2019-09-12). "Cikal Bakal Suku Lampung dalam Sejarah Singkat Kerajaan Sekala Brak". SekitarLampung (dalam bahasa Indonesia). Diarsipkan dari versi asli tanggal 2022-12-01. Diakses tanggal 2023-02-01. 
  2. "Lampung (suku)". kbbi.kemdikbud.go.id. Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan Republik Indonesia. Diakses tanggal 17 Januari 2023. Lampung merupakan suku bangsa yang berasal dari Provinsi Lampung. 
  3. a b c d lintangbanun (2018-07-18). "Lampung, Provinsi Dengan Dua Suku Masyarakat yang Berbeda". Ditjen Kebudayaan (dalam bahasa Inggris). Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-06-09. Diakses tanggal 17 Januari 2023. 
  4. a b c "Salinan arsip". Diarsipkan dari versi asli tanggal 2021-05-09. Diakses tanggal 17 Januari 2023. 
  5. a b Kanwil Badan Pertanahan Nasional, Provinsi Lampung (1930-2005). Peta Marga Provinsi Lampung. Provinsi Lampung: Dewan Perwatin LMAL Provinsi Lampung. pp. 1. 
  6. a b c d e f Yusuf, Tayar (1984) (dalam bahaso id). Sejarah sosial daerah Lampung, Kota-madya Bandar Lampung. Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, Direktorat Sejarah dan Nilai Tradisional, Proyek Inventarisasi dan Dokumentasi Sejarah Nasional. https://books.google.com/books?id=AU8sAAAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=suku+lampung&q=suku+lampung&hl=id. 
  7. a b c (dalam bahaso id) Kedudukan dan fungsi bahasa Lampung. Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan. 17 April 1986. https://books.google.com/books?id=-lK5AAAAIAAJ&newbks=0&hl=id. 
  8. a b c d e f g h i j k l (dalam bahaso id) Adat istiadat daerah Lampung. Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, Kantor Wilayah Propinsi Lampung, Proyek Inventarisasi dan Dokumentasi Kebudayaan Daerah Lampung. 17 April 1986. https://books.google.com/books?id=AGAbAAAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=suku+lampung&q=suku+lampung&hl=id. 
  9. "Salinan arsip". Diarsipkan dari versi asli tanggal 2021-05-10. Diakses tanggal 2023-02-01. 

.