Urang Siang Murung

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Urang Dayak Siang Murung
Jumlah populasi

kurang lebih 86.000.[1]

Kawasan bapopulasi cukuik banyak
Kalimantan Tengah: 86.000.
Bahaso
Siang, Dayak Ngaju, Bakumpai Banjar, Indonesia
Agamo
Hindu Kaharingan, Kristen Katolik, Kristen Protestan, Islam.
Kalompok etnik takaik
Dayak, suku Dayak Kadorih/Ot danum Ngaju, Bakumpai

Urang Dayak Siang (Siang Sondang dan Siang Murung) adolah Urang asli di kabupaten Murung Raya, bagian utara timur provinsi Kalimantan Tengah. Dayak Siang Sondang jo Murung punyo asa jo aka atau bahaso nan samo, tapi karano beda daerah tampek tingga, dan dalam waktu nan agak lamo mako kaduo-duonyo punyo sagetek perbedaan dalam babarapo kosakata bahaso, Urang Siang atau Urang Dayak Siang Murung adolah Urang Siang nan mandiami tapi sungai Barito dan sakitanyo jo dataran pasisia dakek sungai gadang, sadangkan siang Sondang adolah Urang Siang pagunuangan atau masih badiam di wilayah asli asa Urang dayak siang, yaitu Tanah Siang jo Wilayah sakitanyo.[2]

Asa usua[suntiang | suntiang sumber]

Urang Dayak Siang marupokan masyarakaik adaik nan tingga di pedalaman Kalimantan Tengah, labiah tapeknyo di Kabupaten Murung Raya. Urang Dayak Kahayan, Dayak Bakumpai dan Dayak kabanyakan tingga di sepanjang sungai, tapi ndak baitu jo Urang dayak siang ciek dari ko. Kabanyakan Urang Dayak Siang tingga di pagunuangan dan hutan pedalaman nan takana sabagai desa atau Lo Wu (Lewu).

Urang Dayak Siang ko tabagi manjadi duo sub Urang, yaitu Urang Dayak Siang Murung, nan bantuak Urang Dayak lainnyo tingga di pesisir dan tapi sungai. Nan lainnyo adolah Urang Siang Son Dang. Di daerah Murung Raya masyarakaik Manartikan kato Raya adolah Murung nan ancak. Salain Son Dang, ado sakita 80.000 jiwa nan tingga di 10 kacamatan di Kabupaten Murung Raya.[2]

Bahaso[suntiang | suntiang sumber]

Biasonyo Bahaso Dayak Siang Murung punyo bahaso nan labiah manakan logatnyo " (dalam bahaso Siang) Noka'n". Urang Dayak Siang atau Sondang maupun Murung punyo bahaso nan sangaik unik dan babeda dari bahaso Dayak kabanyakan, dan kalau ado Urang Dayak lainnyo kabanyakan mancubo baraja Bahaso Dayak Siang ka mangalami kesulitan di palafalan dari babarapo kato dan dialek nan payah. Sabagai contoh, huruf "S" kalau sadang di ujuang kato indak dibaco "Es" tapi labiah sarupo "Eyhs", baitu pulo huruf "L" indak dilafalkan "L" biaso dalam kabanyakan kato, tapi labiah ka palafal antaro "L" dan "R", contoh misal ado kato "Luas" mako dibaco "Lruayhs" sasuai lidah Dayak Siang. Salain itu masih banyak palafalan huruf-huruf tatantu nan babeda dari bahaso Indonesia dan Dayak pado umumnyo. Urang Dayak Siang asli kabanyakan punyo wajah oriental (Asia/Kecina-Cinaan) dan mato sipik jo kulik kuniang, hal ko adalah juo jawaban atah asa usua Urang Dayak Siang nan marupokan katurunan banso dari Dataran Tiongkok Selatan, sahinggo kadang digolongkan juo Ras Neo-Mongoloid (Proto Melayu indak tapek). Tapi kini dek parbaroan babagai suku banso, tarutamo juo dek Urang Siang marupokan Urang nan punyo toleransi dan panarimaan tinggi ka urang lua, Urang Siang banyak baaro jo Urang dayak lainnyo, bahkan Urang lua pulau mode Jawa, dan lain-lain nan mambuek Urang Siang kabanyakan punyo juo ciri-ciri mirip urang Indonesia kabanyakan.[3]

Agamo[suntiang | suntiang sumber]

Anak-anak Urang Dayak Siang

Dalam kesusasteraan Urang Dayak Kalimantan Tengah, di nan urang Dayak sangaik picayo kalau Urang-Urang nan di Kalimantan tu dicipta langsuang dek Tuhan Yang Maha Esa nan dalam bahaso Sangiang Urang Dayak nan masih manggadang kayakinan leluhurnyo jo katinggiaan yaitu agamo Kaharingan; dan sang pancipta itu dikana jo namo Ranying Hattala Langit Panganteran Bulan Raja Tuntung Matanandau (Rajo dari sadolah Rajo nan bakuaso ateh Bulan dan hari) nan tingga di lewu tatau habaras habaras bulau habusung hintan (kampuang sanang nan malimpah ameh permato, kampuang nan abadi indak ado penderitaan); Marko Mahin; manyelami Kaharingan.[4]

Dari urang-urang nan mandapek pulau nan kini dihuni kini, urang Kalimantan masih nampak balain jo anak-anak dari anak-anak dari nagari Buyuak, Maharaja nan ado diasoan sadolahnyo, walaupun ado pandiran nan indak ado. Akan tapi, untuak pandeta agamo Hindu Kaharingan nan dijalehan dek Riwut (1993; 2003), sasuai Tetek Tatum, Urang Dayak barasa dari langik katujuah nan diturunkan ka bumi jo manggunoan Palangka Bulau oleh Ranying Hatalla langik di ampek tampek, yaitu:[4]

  • di Tantan Puruk Pamatuan, nan terletak di hulu Sungai Kahayan dan Barito
  • di Tantan Liang Mangan Puruk Kaminting, nan terletak di sakita Bukit  Raya
  • di Datah Tangkasing hulu Sungai Malahui, nan terletak di daerah Kalimantan Barat
  • di Puruk Kambang Tanah Siang, nan terletak di hulu Sungai Barito

Untuak urang Dayak, makna iduik indak talatak dalam kasajahteraan, realitas, atau objektivitas seperti dipahami dek urang modern, tapi dalam kasaimbangan kosmos. Kehidupan itu ancak kalau kosmos tatap ado dalam kasaimbangan dan keserasian. Tiok bagian dari kosmos tu, tamasuak manusia dan makhluk lainnyo, punyo kawajiban maaliahan kasaimbangan alam semesta. Paristiwa-peristiwa mistis untuak urang Dayak adolah realitas transcendental, aratinyo objektivitas mistis jaleh ado ka lingkungan iduik, flora, fauna, aia, bumi, udaro dan sebagainya, di mano arti religi dari lingkungan sakita ko dicaliak an dari segi objektif maupun subjektifnyo.[4]

Pranala lua[suntiang | suntiang sumber]

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. Siang Etnic People
  2. a b "Sejarah Asal Usul Suku Dayak Siang". Danoom (dalam bahasa Indonesia). 2022-08-25. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-01-20. Diakses tanggal 2023-01-20. 
  3. http://digilib.isi.ac.id/9067/5/Hendrikus%20Sismanto%20Jueldis%20Imban_2021_NASKAH%20PUBLIKASI.pdf
  4. a b c Admin (2013-04-02). "Mengenal Dan Memahami Sejarah Asal Usul Suku Dayak Siang Di Kabupaten Murung Raya Kalimantan Tengah". Kalimantan News (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-01-20.