Urang Malayu Langkat

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Melayu Langkat
ملايو لڠكت
Sub-etnis Melayu
EtnisMelayu
DemonymMelayu Langkat
BahasoMelayu Langkat
Agamo Islam (mayoritas Sunni)

Suku Melayu Langkat (Melayu Langkat; Jawi: ملايو لڠكت) adolah ciek kalompok urang Melayu di Sumatera Timur nan badiam di Kabupaten Langat, Sumatera Utara. Kabupaten selueh 6.320 kilometer pasagi ko tadiri ateh 15 kacamatan, jo ibu kotanyo Stabat. Wilayah kacamatan nan tadapek di Daerah Tingkek II Langkat tabagi ka dalam tigo wilayah, yaitu : wilayah Langkat Hulu, nan marupoan daerah badataran tinggi, maliputi Kacamatan Bahorok, Salapian, Kuala, Sungei Bingei, jo Binjai; wilayah Langkat Hilir nan marupoan dataran rendah, maliputi Kecamatan Padang Tualang, Stabat, Hinai, Secanggang, jo Tanjung Pura; wilayah Teluk Haru nan marupoan dataran rendah pantai, maliputi Kecamatan Gebang, Babalan, Pangkalan Susu, jo Besitang.[1]

Tadapek babarapo pabedaan unsua bahaso, kabudayoan, kasanian, jo kabaragaman sosial diantaro sub-kelompok turunan dari bangsa Melayu. Hal ko dikarenakan suku Melayu inti manyebar ka babagai panjuru wilayah dunia Melayu, sahinggo tajadi asimilasi sub-kelompok turunan Melayu jo babarapo kalompok etnis daerah tatantu di wilayah Asia Tenggara Maritim. Sacaro historis, populasi suku Melayu marupoan turunan langsuang dari urang-urang suku Austroasiatik Austronesia nan manuturan bahaso-bahaso Melayik nan manjalin kontak jo padagangan jo karajaan, kasultanan, ataupun pamukiman tatantu (tarutama jo karajaan Brunei, Kedah, Langkasuka, Gangga Negara, Chi Tu, Nakhon Si Thammarat, Pahang, Melayu jo Sriwijaya.)[2][3]

Pakambangan jo pandirian Kesultanan Malaka pado abaik ka-15 manyebabkan revolusi besar-besaran pado sijarah bangso Melayu. Hal tasabuik tajadi dek kesultanan tasabuik mambaok parubahan nan sangaik signifikan pado tata kebudayaan jo kesultanan tasabuik maraiah kajayaan pado masa tasabuik. Manuruik catatan sijarah, suku Melayu alah dikenal sabagai komunitas padagang lintas parairan jo karakteristik budayo nan dinamis. Mereka dapek menyerap, berbagi, jo menyalurkan sakian banyak kaunikan kabudayaan dari kelompok etnik lain, saroman kabudayaan Minang jo Aceh.[3][2]

Asa usua[suntiang | suntiang sumber]

Sabagian gadang masyarakaik Melayu Langkat, tarutamo di daerah Langkat Hulu, mayakini bahwa nenek moyang mereka barasa dari katurunan urang Batak Karo nan datang dari Tanah Karo, nan lataknyo indak bajauhan dari lokasi kadiaman mereka. Karano alah barasimilasi dalam jangka waktu lamo, mereka mulai maninggalkan kabiasaan lamonyo, misalnyo kabiasaan manggunoan namo marga, jo baraliah manjadi pamaluak agamo Islam, sahinggo ditarimo sabagai urang Melayu. Carito mangenai asa-usua urang Melayu Langkat ko, antaro lain tacamin dalam salah sabuah pantun mereka nan babunyi :[1]

Bukan kapak sembarang kapak

kapak untuk membelah kayu

Bukan Batak sembarang Batak

Batak sudah menjadi Melayu

Etimologi[suntiang | suntiang sumber]

Tari Joget nan barasa dari maso Kesultanan Malaka, banyak dari aspek budayo Mlayu berasal dari wilayah Malaka. Kato Melayu pado awalnya marupoan namo tamekt (toponim), nan marujuak pado suatu lokasi di Sumatra. Sasudah abaik ka-15 istilah Melayu mulai digunoan untuak marujuak pado namo suku (etnonim).[4] Dalam karya sastra jo hikayat, kato "Melayu" kamungkinan barasa dari namo salah satu sungai di Sumatra, Indonesia, yakni Sungai Melayu. Babarapo urang bapandapek bahwa istilah tasabuik barasa dari sabuah kato nan barasa dari bahaso Melayu, yakni "melaju" nan barasa dari awalan 'me' jo akar kata 'laju', nan manggambaran kuatnyo arus pado sungai tasabuik.[5]

Demografi[suntiang | suntiang sumber]

Wilayah kadiaman urang Melayu Langkat tabagi ateh daerah rawa, dataran rendah, daerah Jipatan, jo pagunungan. Sungai gadang jo kecil mangalia di kabupaten ini, di antaronyo Sungai Wampu, Bahorok, Lapian, Lepan, jo Besitang. Iklim di daerah ko manyebabkan tanahnyo subur bagi tanaman pakabunan nan diusahoan dek negara, swasta, atau rakyat sacaro parorangan. Tatapi daerah ko juo takenal karano acok dilanda angin Bahorok, yaitu angin angek atau angin turun nan dapek marusak basil pertanian.[1]

Pado tahun 1961 panduduak kabupaten ko saluruahnyo bajumlah 341.615 jiwa. Pado tahun 1971 panduduak Kabupaten Langkat jo Kotamadia Binjai bajumlah 583.541 jiwa; sabanyak 59.942 jiwa badiam di Kotamadia Binjai, jo 523.212 jiwa badiam di Kabupaten Langkat. pado tahun 1981 jumlah panduduak Kabupaten Langkat maningkek sabanyak 5,4 persen dari tahun 1971, manjadi sabanyak 660.051 jiwa. Badasarkan data Biro Pusat Statistik Mejo tahun 1975, urang Melayu nan badiam di kabupaten Langkat diparkiroan bajumlah 775.910 jiwa.[1]

Kini urang Langkat hidup basamo-samo jo para pandatang nan akhianyo manatok di wilayah asa urang Melayu Langkat ko, antarp Jain urang Batak Karo, Batak Toba, Aceh, Minangkabau, jo sabagainyo. Di daerah tatantu "tarutamo di sakita Kecamatan Tanjung Pura, urang Melayu masih marupoan masyarakaik mayoritas. Hal ko kamungkinan disebabkan karano pado maso lalu daerah ko marupoan wilayah Kesultanan Langkat sakaligus pusat pemerintah Sultan Langkat. Pado tahun 1971, urang Melayu di Kecamatan Tanjung Pura adolah 21.52'1 jiwa (44,94%) di antaro 47.888 jiwa panduduak kacamatan ko.[1]

Bahaso[suntiang | suntiang sumber]

Urang Melayu Langkat manggunoan bahaso Melayu dialek Langkat nan mampunyoi ciri-ciri khas. Dalam pangucapannyo, urang Langkat biasonyo labiah manekankan pamakaian huruf e, tarutama pado akhia kalimaik. Salain itu, irama (nada) dalam caro mangeceknyo juo mamiliki ciri khas nan babeda jo bahaso Melayu nan digunoan di daerah lain, tarutamo pado urang Melayu di bagian salatan nan labiah manekanan panggunaan huruf o. Tatapi kini panggunoan bahaso Melayu di kalangan masyarakaik Langkat alah samakin bakurang jo pamakaiannyo hanyo ditamui pado urang-urang tuo sajo.[1]

Kepercayaan[suntiang | suntiang sumber]

Sabagian gadang urang Melayu Langkat adolah pamaluak agamo Islam. Pangaruah Islam ko juo sangaik kalihatan dalam bantuak-bantuak kasanian mereka. Salain bantuak kasanian saroman kasidah, marhaban, gambus, jo sabagainyo, mereka juo mangenal seni malantunkan hikayat, dongeng, atau syair nan juo banafaskan Islam. Di kalangan masyarakaik juo bakambang kasanian babaleh pantun nan biasonyo dilakukan pado upacara tatantu, misalnyo dalam pakawinan.[6]

Mata pencaharian[suntiang | suntiang sumber]

Urang Melayu Langkat umumnyo iduik dari bidang patanian jo pakabunan rakyat. Salain mananam padi di sawah, mereka juo mananam kelapa, durian, rambutan, nangka, cempedak, durian, jo pisang. Di bidang pakabunan rakyat mereka mangusahoan karet, kopi, lada, pala, kelapa sawit, purun (tanaman rawa untuak bahan pembuatan karajinan tangan), jo cengkeh. Salain mangusahoan pakabunan milik sendiri atau mangarajoan kebunurang lain, banyak pulo nan manjadi buruah di pakabunan gadang milik negara. Pekerjaan mamburuah ko mereka lakukan basamo-samo jo panduduak suku bangsa Jawa nan sajak masuak ka daerah ko alah bakarajo sabagai buruah di pakabunan milik Belanda.[6]

Pado maso lalu masyarakaik mangambangan mato pancaharian manangkok ikan di sungai, rawa jo kolam di sakit kadiaman mereka. Hasilnyo dapek mereka jua ka daerah lain di sakitanyo, misalnyo ka kota Binjai, Medan, bahkan sampai ka Berastagi jo Kabanjahe. Kini mereka juo bataranak ayam, itik, kerbau, kuda, kambiang, jo sabagainyo. Usaho tradisional lainnyo nan alah lamo bakambang di daerah ko adolah industri pambuatan batu baro nan dikarajaan sacaro parorangan di rumah-rumah. Produksi batu baro dari daerah ko juo dipasaran ka daerah-daerah lain di lua Kabupaten Langkat. Sabagian masyarakaik mangambangan pulo mato pancaharian tambahan jo mangarajoan babagai karajinan dari bambu, ijuik, jo sajenis tanaman rawa satampek nan disabuik purun. Dari bidang ko dihasilkan anyaman bambu, sapu ijuak, payuang bambu jo karateh, sarato tikar. Pekerjaan lainnyo adolah badagang atau manjadi pagawai pado kantua-kantua pamarintahan.[6]

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. a b c d e f Melalatoa, Junus (1995). Ensiklopedi Suku Bangsa Di Indonesia. CV. EKA PUTRA. pp. 452. https://repositori.kemdikbud.go.id/7479/. 
  2. a b Milner, Anthony (2010), The Malays (The Peoples of South-East Asia and the Pacific), Wiley-Blackwell, ISBN 978-1-4443-3903-1
  3. a b Barnard, Timothy P. (2004), Contesting Malayness: Malay identity across boundaries, Singapura: Singapore University press, ISBN 978-9971-69-279-7
  4. Timothy P. Barnard (2004). Contesting Malayness: Malay identity across boundaries. Singapore: Singapore University press. ISBN 9971-69-279-1.
  5. Melebek, Abdul Rashid; Moain, Amat Juhari (2006), Sejarah Bahasa Melayu ("History of the Malay Language"), Utusan Publications & Distributors, ISBN 978-967-61-1809-7
  6. a b c Melalatoa, Junus (1995). Ensiklopedi Suku Bangsa Di Indonesia. CV. EKA PUTRA. ISBN 453. https://repositori.kemdikbud.go.id/7479/.