Suku Malayu (Minang)

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
(Dialiahkan dari Suku Malayu(Minang))

Suku Malayu adalah salah satu klan (marga) Minangkabau. Mereka menganut adat Minangkabau yang matrilineal, mempunyai kepala adat atau penghulu suku yang bergelar Datuk dan hidup bersuku-suku menurut garis ibu. Suku Malayu berbeda dengan etnis Melayu di luar Minangkabau seperti Melayu Riau, Melayu Jambi, Melayu Bengkulu, Melayu Palembang, Melayu Malaysia dan Melayu-melayu lainnya, yang menganut adat patrialineal. Suku Malayu umumnya menganut adat Lareh Koto Piliang, tetapi ada pula yang memadukan kedua sistem adat di Minangkabau yaitu Lareh Koto Piliang dan Lareh Bodi Caniago tergantung di nagari mana mereka tinggal.[1][2]

Asal usul[suntiang | suntiang sumber]

Suku Malayu di Minangkabau awalnya berasal dari suku melayu luar wilayah Minangkabau yang datang ke wilayah Minangkabau bersamaan dengan pemindahan pemerintahan Darmasraya ke pedalaman Minangkabau di Pagaruyung dan menerima pengakuan sebagai orang Minang sehingga mereka bersuku (marga) sebagaimana suku-suku di Minangkabau. Dipercaya Suku Malayu dibawa dan didorong oleh Adityawarman untuk menyebar ke seluruh wilayah Minangkabau dan berbaur bersama suku Minang lainnya seperti Piliang Chaniago Koto dan lain-lain yg sudah terlebih dulu ada.

Etimologi[suntiang | suntiang sumber]

Nama "Malayu" berasal dari bahasa Sanskerta "malaya" yang berarti bukit atau gunung, identik dengan kata "giri" yang berarti bukit dan kata "syaila" yang berarti gunung.

Tak jarang orang Minang menuliskan suku ini dengan suku Melayu yang sebenarnya menimbulkan kerancuan dengan istilah suku Melayu (etnis Melayu) yang merupakan suku bangsa di luar suku Minangkabau (etnis Minangkabau). Padahal harusnya ditulis Suku Malayu mengikuti dialek Minangkabau yang tak mengenal suku kata awal mengandung huruf e atau e pepet. [rujuakan?]

Penyebaran suku Malayu di Minangkabau[suntiang | suntiang sumber]

Suku Malayu menyebar hampir ke seluruh wilayah Minangkabau baik luhak (darek) maupun rantau. Di Sungai Pagu (Muara Labuh, Sangir dan sekitarnya), Raja Alam dipegang oleh Suku Malayu dengan gelar Yang Dipertuan Raja Disembah. Di Renah Indojati termasuk Inderapura, Tapan, Lunang, Silaut dan Mukomuko, penduduknya juga mayoritas bersuku Malayu dengan berbagai pecahannya. Di Tanah Datar, Sijunjung, Pariaman dan Pasaman, suku Mandailiang juga merupakan kerabat suku Malayu. Lebih khusus, keluarga raja Pagaruyung dan sultan Indrapura juga bersuku Malayu Kampung Dalam.

Pemekaran[suntiang | suntiang sumber]

Seiring dengan pesatnya pertumbuhan populasi warga suku Malayu, pemekaran suku menjadi hal yang tak dapat dihindari. Telah terjadi pemekaran suku Malayu menjadi beberapa pecahan suku di berbagai nagari di Minangkabau, antara lain:

  • Malayu Panai
  • Malayu Kecik (Renah Indojati)
  • Malayu Gedang (Renah Indojati)
  • Malayu Gadang Kumbuang (Lunang)
  • Malayu Gantiang
  • Malayu Kampai,
  • Malayu Lua,
  • Malayu Ampek Niniak (Empat Nenek) (Solok Selatan}
  • Malayu Ampek Paruik (Empat Perut) (Solok Selatan)
  • Malayu Bariang Ampek Paruik (Solok Selatan)
  • Malayu Koto Kaciak Ampek Paruik (Solok Selatan)
  • Malayu Durian (Malayu Rajo)
  • Malayan / Malayu Duyan (Malayu-nya orang Ranah Pesisir - Pessel)
  • Malayu Durian Limo Ruang (Solok Selatan)
  • Malayu Badarah Putiah,
  • Malayu Baduak,
  • Malayu Balai,
  • Malayu Baruah,
  • Malayu Bendang,
  • Malayu Bongsu,
  • Malayu Bosa,
  • Malayu Bungo,
  • Malayu Cikarau,
  • Malayu Gandang Perak,
  • Malayu Kumbuak Candi,
  • Malayu Kumbuak Harum,
  • Malayu Panjang,
  • Malayu Patar,
  • Malayu Siat,
  • Malayu Talang,
  • Malayu Tobo,
  • Malayu Tongah (Tangah)

Kerabat[suntiang | suntiang sumber]

Di antara suku-suku yang termasuk kerabat dekat suku Malayu di Minangkabau adalah:

Gelar Datuk Suku Malayu[suntiang | suntiang sumber]

  • Datuak Gadang Bandaro (tanjuang barulak/luhak nan tuo)
  • Datuak Bandaro Sati
  • Datuk Kayo
  • Datuk Penghulu Mudo
  • Datuk Kulilingi
  • Datuk Maruhun Tinggi
  • Datuk Bagindo Basa
  • Datuk Basa
  • Datuk Basa Batuah
  • Datuk Rajo Mole
  • Datuk Sari Mole
  • Datuk Bandaro Hitam
  • Datuk Pintu Langit
  • Datuk Rajo Dilie
  • Datuk Topo
  • Datuk Majo
  • Datuk Tuo
  • Datuk Bagindo
  • Datuk Rajo Nan Godang
  • Datuk Marajo
  • Datuk Sori Marajo
  • Datuk Rangkayo Basa
  • Datuk Tanimbayir Nan Tuo
  • Datuk Rajo Manang (Malayu Duyan)
  • Datuak Mangkudum Sati
  • Datuak Tanbijo
  • Datuak Mangkudum Tungga
  • Datuak Bosa Marajo
  • Datuak Siri Marajo
  • Datuk Paduko Sutan

Referensi[suntiang | suntiang sumber]

  1. "Rahasia Suku Malayu di Pariangan". Paco Paco (dalam bahasa Inggris). 2009-10-17. Diakses tanggal 2022-08-05. 
  2. "Suku Asal Minangkabau". Silungkang Dalam Sejarah (dalam bahasa Indonesia). 2007-05-15. Diakses tanggal 2022-08-05. 

Templat:Daftar Suku-suku Minang