Urang Cikoneng

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Lampung Cikoneng
Jumlah populasi

64.803

Kawasan bapopulasi cukuik banyak
 Banten 64.803
Bahaso
Lampung Cikoneng
Agamo
Islam
Kalompok etnik takaik
Lampuang • Banten • Sunda

Urang Cikoneng atau Urang Lampuang Cikoneng (Lampuang Cikoneng: Urang Lampuang Cikoneng) adolah sabuah kalompok etnis sub-suku Lampuang nan tingga di Dusun Cikoneng nan talatak di pantai baraik Banten. Mereka tingga di ampek Kampuang nan talatak didalam wilayah Dusun Cikoneng. Nenek moyang mereka barasa dari daerah Kalianda, Lampuang. Sacaro sijarah, Lampuang jo Banten mampunyoi kadakekan khusus pado maso Kasultanan Banten. Sacaro geografis latak Banten jo Lampuang hanyo tahubuang dek Selat Sunda.[1]

Sijarah[suntiang | suntiang sumber]

Sijarah kamuncuan Urang Lampuang Cikoneng diawali dek tagaknyo Cikoneng nan ditandoi jo ikrar saliang mambantu manjago kadaulatan jo syiar Islam antaro Pangeran Saba Kingking dari Kasultanan Banten jo Ratu Darah Putiah dari Karatuan Lampuang pado abaik ka-16. Ikrar itu tatulih dalam Sijarah Babat Kuripan jo Prasasti Dalung Kuripan nan ditulih dalam Bahaso Jawa Banten.[2] Realisasi Prasasti Dalung Kuripan balanjuik pado saaik panakluikan Kerajaan Sunda Pajajaran, Kedaung, Kandang Wesi, Kuniangan jo tarakhia daerah Parung Kujang dek prajurit nan barasa dari Karatuan Lampuang. Panakluikan daerah Parung Kujang (kini Kabupaten Lebak) tajadi pado abaik ka-17, ciek abaik sasudah paristiwo Dalung Kuripan, manjadi tando lahianyo kabaradoan Cikoneng.

Pado wakatu panakluikan Parung Kujang, Karatuan Lampuang indak dikatahui sadang dipimpin dek siapo. Sabab Karatuan Lampuang wakatu itu tabagi duo, yakni Kuripan di Kalianda jo Tulang Bawang di Menggala. Tatapi saaik itu Kasultanan Banten dikatahui sadang barado dalam pamerintahan Sultan Ageng Tirtayasa.

Karatuan Lampuang mangirimkan ampek urang prajurit kakak beradiak, yaitu Menak Gede, Menak Iladiraja, Menak Sengaji jo Menak Parung. Sasudah kaampek utuihan tibo ka Kasultanan Banten lalu malapor, Sultan Aguang nampak kacewa karano jumlahnyo hanyo ampek, padohal biasonyo 40 prajurit. Akan tatapi karaguan Sultan Aguang dapek ditapih, sasudah kaampek prajurit itu jo taktik tipu muslihatnyo mangalahkan pasukan Parung Kujang. Kisah panakluikan itu sampai kini takenal jo carito rakyaik Cikoneng, Taktik Manusia Kerdil dan Baju Dendeng.[3]

Karano kasuksesan kaampek prajurit Karatuan Lampuang iko, Sultan Aguang akhianyo maangkek Menak Gede subagai adipati di Kasultanan Banten. Namun sasudah ciek tahun manjabaik, Menak Gede maningga dunio. Jabaikan adipati pun disarahkan kapado adiaknyo, Minak Iladiraja. Inyo pun mangalami nasib nan samo, wafaik satahun kamudian. Makam kaduo kakak baradiak itu indak parnah dikatahui sampai saaik iko.

Sapaninggalan Menak Iladiraja, Menak Sengaji dipanggia Sultan untuak manggantikan Menak Iladiraja. Akan tatapi Menak Sengaji indak langsuang manarimo jabaikan itu. Inyo mamintak syarat untuak diangkek manjadi adipati di lua daerah kakuasoan kakaknyo. Menak Sengaji nio daerah Banten bagian baraik, daerah nan langsuang bahadokan jo daerah laluhuanyo yakni Lampuang. Inyo juo mamintak dibuliahkan mambawo dunsanak-dunsanak dari Lampuang.[4]

Syaraik itu kamudian ditarimo dek Sultan Aguang. Kamudian Sultan Aguang maagiah pulo Menak Sengaji hak kapamilikan ateh Selat sunda tamasuak Pulau Sangiang jo tanah sapanjang pasisia Selat Sunda, mulai dari Tanjung Purut atau Merak sampai ka Ujung Kulon. Dari Tanjuang Puruik ka padolaman hinggo ka Gunuang Panenjuan jo taruih mambantang ka arah baraik mancapai Gunuang Aseupan barakhia di Ujuang Kulon.

Sasudah pasatujuan itu, barangkeklah Menak Sengaji mambawo 40 kapalo kaluargo nan tadiri dari sambilan buai, di antaronyo Buai Aji, Buai Arong, Buai Rujung, Buai Kuning, Buai Bulan, Buai Pandan, Buai Manik jo Buai Besindi. Mereka patamo kali tibo, kamungkinan tabawo aruih timua. Rombongan Menak Sengaji tadampa di Taluak Perak. Akhianyo rombongan baistirahaik indak jauah dari taluak, tampek itu kamudian diagiah namo Kubang Lampuang, artinyo tampek mendaraik kumpulan masyarakaik Lampuang di Banten.

Sasudah mangalami tigo kali papindahan tampek rombongan Menak Sengaji sapakaik manampeki kawasan Pantai Anyar nan dulu banamo Alas Priuk jo palabuahannyo dinamoi Pelabuhan Priuk. Kamudian mereka managakkan pamukiman urang Lampuang nan diagiah namo Kampuang Bojong. Baputanyo roda wakatu jumlah 40 kapalo kaluargo itu mulai baranak-pinak, Kampuang Bojong kamudian dimekarkan baliak manjadi ampek Kampuang yaitu Kampuang Bojong, Kampuang Cikoneng, Kampuang Tegal jo nan terakhir Kampuang Salatuhur.[5]

Bahaso[suntiang | suntiang sumber]

Badasakan hasia panghituangan dialektometri, isolek Lampuang di Kabupaten Serang jo bahaso Lampuang di Kabupaten Lampuang Salatan manunjuakkan pabedaan bahaso jo parsentase di ateh 81%. Bahaso Lampuang iko dinamokan bahaso Lampuang Cikoneng. Istilah Cikoneng marujuak  namo dusun nan dijadikan subagai daerah pangamatan. Bahaso nan digunokan dek masyarakaik Lampuang Cikoneng adolah bahaso Lampuang Cikoneng nan marupokan dialek dari bahaso Lampuang. Bahaso nan ditutuakan masyarakaik Dusun Cikoneng, Kacamatan Anyar, Kabupaten Serang.[6]

Sacaro kualitatif, bahaso Lampuang Cikoneng mampunyoi ciri khas, yakni indak disobokkan adonyo realisasi bunyi [R] di kasado posisi. Hal iko babeda jo bahaso Lampuang nan marealisasikan bunyi [R] dalam kasado posisi, misalnyo pado bantuak: Ruwa ~ ruwo ‘dua’; jaRi ~ jari ‘jari; gelaR ~ gelar ‘nama’. Sacaro konsisten pulo tadapek realisasi bunyi [o] pado posisi vokal akhia tabuka. Hal iko babeda jo bahaso Lampuang nan marealisasikan bunyi [a], misalnyo pado bantuak: dada ~ dado ‘dada’; paha ~ paho ‘paha’; sapa ~ sapo ‘siapa’. Bunyi [R] indak dikenal dek masyarakaik di pulau Jawa jo parubahan bunyi [a]~[o] bahubuangan pulo jo latak Dusun Cikoneng nan marupokan enclave ‘kantong’ bahaso Lampuang di daerah pakai bahaso Jawa.

Banyaknyo pangaruah bahaso Jawa manyababkan bunyi [a] pado posisi vokal akhia tabuka barubah manjadi bunyi [o]. Pado awalnyo bahaso Lampuang nan ditutuakan dek masyarakaik pandatang dari Lampuang itu samo jo bahaso asalnyo. Namun, dalam kurun wakatu labiah dari limo puluah tahun banyak tajadi parubahan pado bahaso Lampuang nan ditutuakan di Dusun Cikoneng sahinggo manjadi bahaso nan babeda jo bahaso asalnyo.

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. KOMPUTER, UNIVERSITAS SAINS & TEKNOLOGI. "Suku Lampung Cikoneng" (dalam bahasa Inggris). Diakses tanggal 2023-02-06. 
  2. "Menyusuri Sejarah Panjang Kampung Lampung di Anyer". KINGS MEDIA NETWORK (dalam bahasa Indonesia). 2018-12-31. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-02-06. Diakses tanggal 2023-02-06. 
  3. "Tanda 4 Kampung Lampung di Banten". www.bnnews.top. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-02-06. Diakses tanggal 2023-02-06. 
  4. Balak, News Lamban (2019-01-02). "Asal Usul Persaudaraan Banten Lampung". Ragam Budaya Indonesia (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-02-06. 
  5. Heri Suroyo (8 Februari 2020). "Minak Sengaji Menunggu "Kasih" Lampung". web.lintaslampung.com (dalam bahasa Indonesia). Diarsipkan dari versi asli tanggal 2022-02-22. Diakses tanggal 6 Februari 2023. 
  6. "Bahasa Lampung Cikoneng". Bahasa dan Peta Bahasa Indonesia petabahasa.kemdikbud.go.id. Diakses tanggal 2023-02-06