Urang Dayang Ot Danum

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Suku Dayak Ot Danum
Dohoi / Malahoi / Uud Danum / Uut Danum
Potret pria Dayak Ot Danum yang bertato dari wilayah Kahayan di Kalimantan Tengah, sekitar tahun 1898–1900.
Total populasi
87.500[1]
Kawasan jo populasi nan signifikan
 Indonesia (Kalimantan Barat, Kalimantan Tengah)
Bahaso
Bahasa Ot Danum, Bahasa Indonesia
Agamo
Kaharingan (utama), Kekristenan, Islam
Kalompok etnis takaik
Dayak Dusun, Dayak Lawangan, Dayak Ma'anyan, Dayak Ngaju

Urang Dayak Ot Danum (juo dikenal sabagai Dohoi, Malahoi, Uud Danum atau Uut Danum) adolah subetnis dari urang Dayak yang tingga di hulu Sungai Kapuas Salatan, jo di sapanjang pagunuangan Schwaner, babatasan langsuang samo Kalimantan Barat jo Kalimantan Tangah, Indonesia.[2] Urang Dayak Ot Danum adoalah kalompok tapantiang di hulu Sungai Melawai jo sacaro budayo jo bahaso paliang babeda dari urang Melayu.[3]

Salain itu, urang Melayu, urang Dayak Ot Danum juo sacaro bahaso babeda samo urang Dayak Ngaju yang tingga di sapanjang bagian tangah sungai-sungai gadang di Kalimantan Tangan jo sacaro numerik samo bahaso marupoan kalompok masyarakaik Dayak yang dominan di daerah tasabuik.[4] Sarupo kabanyakan urang Dayak, mayoritas masyarakaik Ot Danumn juo manganuik agamo Kaharingan.[5]

Urang Dayak Ot Danum, hiduik tasebar di pagunungan Muller-Schwaner, sungai Mandai di Ulu Ai' samo di sapanjang aliran sungai Miri, cabang sungai Kahayan di provinsi Kalimantan Tangah. Populasi diparkirakan sagadang 78.800 urang pado tahun 2007.

Katp Ot berarti "urang" atau "hulu", sadangkan Danum bararti "aia", dan Ot Danum bararti "urang air" atau "urang yang hidik di hulu sungai".[6] Urang Dayak Ot Danum dakek samo kahidupan alam jo sangaik manghormati tradisi laluhua untuak manjago kasaimbangan manusia jo alam sakitarnyo. Perawakan urang Dayak Ot Danum bakulik kuniang manunjuakan bahwo mereka adoalah ras mangoloid. Urang Dayak Ot Danum iko mamiliki kakarabatan dakek di provinsi Kalimantan Barat yang disabuik urang Dayak Uud Danum. Sacaro fisik, karakter jo budayo biso dikecekan mirip, hanyo sajo dibedokan karano parbedaan latak geografis. Urang Dayak Ot Danum iko dikalompokan ka dalam rumpun Proto Malayan cabang dari rumpun bangso Austronesia.

Bahaso[suntiang | suntiang sumber]

Urang Dayak Ot Danum mampunyoi bahaso surang yang disabuik sabagai bahaso Ot Danum. Bahaso Ot Danum bakarabaik samo bahaso Dayak Siang yang mamiliki kasamoan sabanyak 70 parsen, samo bahaso Dayak Kohin mampunyoi kamiripan sabanyak 65 parsen, samo bahaso Dayak Katingan kamiripan sabanyak 60 parsen, sadangkan samo bahaso Dayak Ngaju mamiliki kamiripan 50 parsen.

Bahaso Ot Danum mampunyoi babarapo dialeh, antaro lain:

  • Ot Balawan
  • Ot Banu’u
  • Ot Murung 1 (Murung 1, Punan Ratah)
  • Ot Olang
  • Ot Tuhup
  • Sarawai (Melawi)
  • Dohoi
  • Ulu Ai’ (Da’an)
  • Sebaung
  • Kadorih
  • Kuhin

Agamo[suntiang | suntiang sumber]

Masyarakaik urang Dayak Ot Danum adolah mayoritas baragamo Kristen, sabagian tatap mampartahankan agami Kaharingan jo sabagian ketek mamaluak agamo Islam.

Sijarah[suntiang | suntiang sumber]

Megandika Wicaksono dalam Tanah Air: Lambang Abadi Dayak[7] manutuaan pado mitos Panuturan versi Sangen dikisahkan taciptanyo alam samesta jo cikal bakalan manusia yang dipicayo masyarakaik Dayak. Dimano pado mulonyo hanyo ado Sang Ranying Hatala Langit basamo bayangan-Nyo yang disabuik Bulan Bawin Jata Balawang Bulau yang bakuaso. Salain itu, ado duo bukik bagantuang yang disabuik bukik hitan baragantuang jo bukik baratu yang hawun. Artinyo bukik intan jo bukuk ameh yang mamancarkan sinar tarang.

Samantaro itu kaduo bukik saliang bagoyang jo mambantuan sabanyak tujuah kali. Banturan tasabuik malahiaan unsua jo simbol kahidupan, tamasuak Dandang Tingang sarato pohon uniak yang kokoh jo babuah labek yang nantinyo dinikmati makhluk hiduik.

Pohon itu disabuik Batang Garing Belom. Banturan dahsyaik mambuwek bukik intan jo bukik ameh pacah batebaran di angkaso lalu manjelma manjadi matohari, bulan, bintang, langik, awan, ambun sarato siang jo malam.

Pohon kahidupan yang tacipta akibat banturan kaduo bukik ko mamiliki makna cairan bening yang hiduik, ado dalam harkat katinggian jo milik Tuhan. Pohon itu sumber kahidupan yang manaungi kaluhuran nenek moyang.

Aka tunjangannyo tadiri dari babagai sanjato, malambangkan kabaranian ji jiwa kapahlawanan sabagai harago diri. Basung jo baner (pangkal pohon) tadiri dari guci jo gong lambang kakayoan.

Dalam lagenda urang Dayak Ot Danum, nenek moyangnyo barasal dari langik yang diturunkan ka dunia samo wadah ameh di ampek tampek. Di antaronyo di Puncak Bukik Pamatuan, suatu dataran tinggi antaro hulu sungai Kahayan jo sungai Barito. Lambung adolah manusia nenek moyang partamo yang diciptakan, dari si Lambung ikolah sadoalah katurunannyo manyeba di pahuluan sungai-sungai gadang sarupo Sungai Barito, Sungai Kahayan, Sungai Kapuas jo Sungai Katingan yang disabuik urang Dayak Ot Danum.

Babarapo ahli sajarah mampunyoi versi yang babeda manganai asa usua urang Dayak Ot Danum iko, ada yang mangatoan bahwa urang Dayak Ot Danum ko barasal dari daratan mongolia, yang bamigrasi ka Pulau Borneo.

Tatapi versi lainnyo manyabuikan bahwo urang Dayang Ot Danum ko barasal dari Formosa dan alah sajak lamo ado di Pulau Kalimantan sakiro 4000 tahun yang lampau, karano di Formosa Taiwan tadapek budaya yang mirip samo urang Dayak Ot Danum iko.

Dalam kasahariannyo urang Dayak Ot Danum iko sabagian gadangnyo masih dakek samo kahidupan alam di hutan dan malakukan paburuan binatang lia, sarato batani baladang juo mereka lakukan jo mamaliharo taranak sarupo ayam jo babi.

Kagiatan lain sarupo ikuik dalam panambangan ameh di sungai-sungai yang manganduang ameh, sahinggo banyak dari urang Dayak Ot Danum ko yang manjadi kayo di padalaman hasil manambang ameh. Salain itu ndak saketek yang alah bakarajo di lua wilayan mereka, sarupo di Palangkaraya, Kuala Kapuas, Muara Teweh jo lain-lainnyo sabagai pekerja di sektor pamarintahan maupun di sektor swasta.

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. "Dohoi Ot Danum in Indonesia". Joshua Project. Diakses tanggal 2014-09-27. 
  2. "Ot Danum". Ethnologue. Diakses tanggal 2023-02-06. 
  3. Borneo Research Council (Williamsburg, Va.) (1986). Borneo Research Bulletin, Volumes 18-20. Borneo Research Council. 
  4. John F. McCarthy (2001). Decentralisation and Forest Management in Kapuas District, Central Kalimantan. CIFOR. ISBN 979-8764-80-3. 
  5. Rosana Waterson (2009). Paths and Rivers: Sa'dan Toraja Society in Transformation. BRILL. ISBN 90-04-25385-8. 
  6. Frank M. LeBar & George N. Appell (1972). Ethnic Groups of Insular Southeast Asia: Indonesia, Andaman Islands, and Madagascar. Human Relations Area Files Press. ISBN 978-0-87536-403-2. 
  7. Kusumo, Rizky. "Peran Batang Garing sebagai Lambang Abadi Masyarakat Dayak". www.goodnewsfromindonesia.id (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-02-06.