Urang Smoung

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Urang Semuong
Jumlah populasi

Sakita 19.000 jiwa

Kawasan bapopulasi cukuik banyak
 Indonesia, Kabupaten Tanggamus, Provinsi Lampung
Bahaso
Bahaso Lampung dialek A
Agamo
Islam

Urang Semuong (Semuong), adolah sabuah masyarakaik adaik marga Semuong nan tamasuak dalam kalompok masyarakaik Lampung baadaik saibatin

atau paampek nan bamukim di sepanjang aliran sungai Way Semuong dan Way Semangka, tapeknyo di Kecamatan Bandar Negeri Semuong, Kabupaten Tanggamus.

Masyarakaik adaik marga Semuong, adolah salah ciek dari banyaknyo sub-etnik di Lampung nan mambantuak komunitas adaik suku surang. Berdasarkan riwayatnyo, urang partamo nan mambuek pamukiman di sakita sungai Way Semuong dan Way Semangka adolah Ratu Tunggal Mandurang Bala kuaso jo Napal Liut Buay Paksi Pak[1]. Dalam kesahariannyo rato-rato dari inyo manggunoan bahaso Lampung badialek A (Api).

Marga Semuong adolah salah ciek contoh marga nan mulai hilang nilai-nilai luhur budayonyo, seperti nan dikecekan sacaro tasirek dek Tamong Hasbulloh nan tingga di Pekon Raja Basa, Kecamatan Bandar Negeri Semuong, Kabupaten Tanggamus, Lampung, sakitar 4 jam pajalanan dari Bandar Lampung.[2]

Marga Semuong iduik sabagai komunitas adaik nan ketek dan tasingkia dari realitas dinamika pangambangan daerah.[2] Masyarakaik marga Semuong sampai kini masih sadang dalam raso katerasingan jo kamiskinan. Manuruik JW Van Royen, surang antropolog nan malakuan penelitian di Lampung pado tahun 1855-1913, mangato kalau masyarakaik adaik Lampung tadiri dari banyak marga nan basatuan dalam kasatuan adaik, tapi ado babarapo marga mambantuk komunitas suku surang. Masyarakaik marga Semuong (Smuong/Smoung) iduik tatutui dari dinamika pambangunan daerah, karano sacaro geograpik inyo batampuah di kawasan nan sangaik ketek dan indak bisa ditutuik pangambangan. Jadi dek keterpencilan ko sajak lamo, inyo mambantuk komunitas suku surang.[2]

Masyarakaik Urang Smuong ko iduik di bidang patanian mode mananam sayua-sayua dan buahan, jo baburu ka hutan sakitar pamukimannyo.

Asa usua[suntiang | suntiang sumber]

Dahulu sabalun ado palabuhan Kota Agung, di taluak Semangka tapeknyo di muaro sungai Way Semaka ado palabuhan nan sangaik tanamo sampai ka mancanegara nan banamo pelabuhan Burnai. Di Labuhan Burnai ikolah tampek tajadiannyo aktivitas perdagangan antaro panduduak lokal jo padagang asiang tarutamo nan tibo dari Portugis, Spanyol, Bugis, Madura dan dari Kesultanan Banten. Di sungai Way Semaka ko juo airrnyo sangaik dalam dan bawarna kuniang kacoklatan, jo anak sungainyo nan datang dari Way Batang Hari. Disakita tampek patamuan sungai Batang Hari dan Wai Semangka ikolah tampek banyak bakunjuangnyo panduduak pribumi Lampung. Inyo hidup jo bacocokok tanam padi, dan ladang untuak kaparaluan sahari-hari dan mananam lada. Di antaro pekon-pekon/desa-desa nan ado di sekitar patamuan Way Semaka dan Batang Hari tu ado salah ciek pekon/desa nan alun punyo namo. Kadang-kadang urang manyauran namo pekon ko jo namo pekon Batang Hari karano itu talatak di tapi sungai Batang Hari tu, karano kabiasaan masyarakaik lokal manggunoan namo sungai sabagai namo pekon/desaannyo.[3]

Beda jo Way Semaka, Way batang hari ko bantuaknyo malaweh, aia barasiah tapi dangka. Di sadolah sisi-sisi sungainyo banyak ditumbuahi tumbuhan jelatong (tumbuhan ko kalau ditutuik daunnyo ka manyababkan raso gata) babagai jenis. Tapi nan paliang banyak adolah jenis jelatong semuong. Tumbuhan ko punyo cabang nan banyak, badaun lueh jo kasar.[4]

Dek di labuhan burnai ado persaingan untuak dapek lada antaro sesama padagang asiang, banyak dari padagang tu nan manyusuri Way Semaka untuak mancari tampek asal lada tu sahinggo daerah pekon batang hari jadi makin rami, karano pekon batang hari memang paliang lueh parkebunan ladanyo. Katiko Balando berhasil manaklukan Banten, Balando manalarang paraliang-paraliang asiang untuak masuak dan badagang di Labuhan Burnai dan Batang Hari. Jadi masyarakaik lokal manjua ladanyo jadi murah bana akibat monopoli Balando tu. Akhirnyo masyarakat sekitar Way Semaka dan batang hari mangadoan musyawarah untuak mancari solusi masalah ko. Sabalumnyo inyo nio malakuan perlawanan fisik tapi dek yakin pasti kalah akhirnyo inyo mancari jalan lain. Panduduak lokal akhirnyo manggunoan tumbuhan jelatong semuong nan tumbuah sakita pinggiran sungai Batang Hari untuak manggusir Balando, jo caro mambangi tumbuhan tu dan mamasuaknyo ka dalam sungai Batang Hari satiok pagi dan sore sabalun serdadu Balando turun sungai untuak mandi.[4]

Kaampuhan daun jelatong semuong ko mambuek pasatuan Balando indak betah tingga lamo-lamo di pekon batang Hari itu. Banyak di antaro inyo nan pulang dek sakik sakik gatal-gatal. Sampai akhirnyo inyo mamutuihan untuak mangosongan kampinyo.[4]

Dek kajadian tu urang sakaluarga rancak mangakuan namo sungai Batang Hari jadi Way Semuong. Dan marga pekon Batang Hari kini alah manjadi ciek kalompok marga gadang nan ado di kabupaten Tanggamus nan juo banamo Marga Semuong/ Urang Semuong. Badasakan kaputusan pamarintah kabupaten, pado tanggal 16 april 2009, Semuong dipisah dari kacamatan Wonosobo dan bergabung basamo marga Negeri (Ngarip) dan marga Suoh (Bandar Sukabumi) mambantuk kacamatan Bandar Negeri Semuong.[4]

Sijarah pamukiman[suntiang | suntiang sumber]

Urang Semuong nan tingga di sapanjang sungai Way Semuong mamliki sijarah nan cukuik panjang, tapeknyo di daerah Tenggamus. Namo Kabupaten Tanggamus di ambiak dari namo gunuang Tanggamus nan tagak tapek di jantung Kabupaten Tanggamus.[5] Sijarah pangambangan wilayah Tanggamus, manuruik catatan nan ado pado tahun 1889 pas Balando mulai masuak di Wilayah Kota Agung, nan ado pado wakatu itu pamarintahnyo dipimpin dek surang Kontroller nan mamarintah di Kota Agung. Pas itu pamarintah alah dilakuan dek Pemerintah adaik nan tadiri dari 5 (lima) Marga yaitu:[5]

  1. Marga Gunung Alip (Talang Padang);
  2. Marga Benawang;
  3. Marga Belunguh;
  4. Marga Pematang Sawah;
  5. Marga Ngarip.

Masiang-masing marga ko dipimpin dek surang Pasirah nan mambaok babarapo Kampuang. Pangambangan salanjuiknyo badasakan Kaputusan Menteri Dalam Negeri No. 114/ 1979 tanggal 30 Juni 1979 dalam rangka manangani rantang kendati dan sambia tu marupokan persiapan pambentukan Pambantu Bupati Lampung Selatan untuak Wilayah Kota Agung nan bakaduduangan di Kota Agung samo tadiri dari 10 Kecamatan dan 7 Pawakilan Kacamatan jo 300 Pekon dan 3 Kelurahan samo 4 Pekon Persiapan.[5] Paakhirnyo Kabupaten Tanggamus tabantuak dan manjadi salah ciek dari 10 Kabupaten/Kota nan ado di Provinsi Lampung. Kabupaten Tanggamus dibuek berdasarkan Undang-undang No. 2 Tahun 1997 nan diundangan pado tanggal 3 Januari 1997 dan diresmikan manjadi Kabupaten pado tanggal 21 Maret 1997.[5]

Sabandengan jo dinamika pangambangan masyarakaik adaik di Kabupaten Tanggamus, pado tanggal 12 januari 2004 Kepala adaik Saibatin Marga Benawang marestui tegak baristinyo Marga Nagaro Batin, nan sabalunnyo marupokan satu kesatuan adaik jo Marga Benawang. pado tanggal 10 Maret 2004 di Pekon Nagaro Batin dinobatkan kapalo adaik Marga Nagaro Batin jo judul Suntan Batin Kamarullah Pamuka Raja Semaka V. Dengan dirinyo Marga Nagaro Batin tu, masyarakaik adaik pado tahun 1889 tadiri dari 5 marga, kini manjadi 6 marga, yaitu:[5]

  1. Marga Gunung Alip (Talang Padang),
  2. Marga Benawang,
  3. Marga Belunguh,
  4. Marga Pematang Sawa,
  5. Marga Ngarip,
  6. Marga Nagaro Batin

Urang Smoung adolah urang nan tingga di kabupaten tanggamus nan marupokan juo suku asli di provinsi Lampung, disusul dek suku pandatang mode Urang Jawa, Urang Bali, Urang Sunda, dan Urang Minangkabau.[5]

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. Dinas Perpustakaan dan Kearsipan Daerah Kabupaten Tanggamus, "author" (2018). Dokumentasi Sejarah Kekhatuan Semaka. Tanggamus. pp. 20. 
  2. a b c VIVA, PT VIVA MEDIA BARU- (2022-03-15). "15 Nama-nama Suku di Indonesia, No 8 Kesaktiannya Bikin Merinding". www.viva.co.id (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-01-25. 
  3. LT, Redaksi. "Ini Dia Bukti Masih Lestarinya Adat Budaya Sai Batin di Pekon Sanggi Kabupaten Tanggamus" (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-01-25. 
  4. a b c d "archive copy". Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-01-25. Diakses tanggal 2023-01-25. 
  5. a b c d e f "Sejarah". www.tanggamus.go.id. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-01-29. Diakses tanggal 2023-01-25.