Abjaik Jawi

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
(Dialiahkan dari Abjad Jawi)
Abjaik Jawi.

Abjaik Jawi atau tulisan Jawi (Arab: جاوي Jawi) (atau Yawi di daerah Patani, Gundhil di daerah Jawa disampiang Pegon, Jawoë di daerah Aceh) adolah abjaik Arab nan diubah untuak manulih Bahaso Melayu. Abjaik ko digunoan sabagai salah satu dari tulisan rasmi di Brunei, sadangkan di Malaysia, Indonesia, Patani jo Singapura untuak urusan agamo jo pandidikan.

Etimologi[suntiang | suntiang sumber]

Kato "Jawi" (جاوي) adolah sabuah kato sifat untuak kato benda Jawah Arab (جاوة). Kaduo istilah mungkin barasa dari istilah "Javadwipa", namo kuno untuak Jawa. "Jawah" dan "Jawi" mungkin alah digunoan dek urang Arab sabagai catch-all istilah untuak manyabuik sado hal takaik Asia Tenggara jo rakyaiknyo,[1] mirip jo jinih pamahaman dek urang Eropa kudian katiko manamokan istilah Kapulauan Malayu dan Suku Melayu jo Jaza'ir al-Jawi (Kapulauan Jawa) dan Suku Jawa.

Sijarah[suntiang | suntiang sumber]

Palang jalan jo tulisan Jawi di Pakanbaru, Riau

Muncuanyo tulisan Jawi takaik langsuang jo kadatangan agamo Islam ka Nusantara. Abjad ko barasa dari abjaik Arab dan digunoan untuak manuliskan ucapan Malayu nan ma indak tailakan adonyo tambahan atau modifikasi babarapo huruf untuak mangakomodasi bunyi nan indak ado dalam bahaso Arab (misanyo ucapan /o/, /p/, atau /ŋ/).

Bukti paliang awa tulisan Jawi ko ado di Malaysia jo adonyo Batu Basurek Terengganu nan batahun 702 Hijriah atau abaik ka-14 Masehi (tahun ko agak problematis sabab bilangan taun ko ditulih, indak jo angko). Di siko hanyo dapek tabaco tujuh ratus dua: 702H. Tapi kato dua ko dapek diikuti jo kato lain: (20 sampai 29) atau -lapan -> dualapan -> "salapan". kato ko dapek pulo diikuti jo kato "sambilan". Dek hal ko kamungkinan taun tu manjadi banyak: (702, 720 - 729, atau 780 - 789 H). Tapi dek batu basurek ko juo manyabuik baso tahun ko adolah "Tahun Kapitiang" mako anyo ado duo kamungkinan nan tasiso: iyolah taun 1326M atau 1386M.

Abjad Jawi adolah salah satu dari abjad partamo nan digunoan untuak manulis bahaso Melayu, dan digunoan sajak zaman Karajaan Pasai, sampai zaman Kasultanan Malaka, Kasultanan Johor, dan juo Kasultanan Aceh sarato Kasultanan Patani pado abaik ka-17. Bukti dari panggunoan ko ditamukan di Batu Basurek Terengganu, batahun 1303 Masehi (atau 702H pado Kalender Islam). Panggunoan alfabet Romawi partamo kali ditamukan pado akhia abaik ka-19. Abjad Jawi marupokan tulisan rasmi dari Nagari-nagari Malayu Indak Basakutu pado zaman kolonialisme Baritania.

Zaman dahulu, abjad Jawi mamainkan paranan pantiang dalam masyarakaik. Abjad ko digunoan sabagai media parantaro dalam sadoalah urusan tata usaho, adaik istiadaik, jo perdagangan. Sabagai contoh, huruf ko digunoan juo dalam pajanjian-pajanjian pantiang antaro pihak rajo Malayu jo pihak Portugis, Balando, atau Inggirih. Salain itu, panyatoan kamardekaan 1957 bagi nagara Malaysia sabagian juo batulih dalam aksara Jawi.

Kini abjad ko digunoan untuak urusan karohanian jo tata usaho budayo Malayu di Terengganu, Kelantan, Kedah, Perlis, jo Johor. Urang-urang Malayu di Patani masih manggunoan abjad Jawi sampai kini.

Huruf Jawi[suntiang | suntiang sumber]

Karakter Batagak Surang Awa Tangah Akhia Namo
ا     alif
ب ـﺒ ـﺐ ba
ت ـﺘ ـﺖ ta
ة ة     ـة‎ ta marbutah
ث ـﺜ ـﺚ sa (tha)
ج ـﺠ ـﺞ jim
چ ـﭽ ـﭻ ca
ح ـﺤ ـﺢ ha
خ ـﺨ ـﺦ kha (khO)
د     ـﺪ dal
ذ     ـﺬ zal
ر     ـﺮ ra (rO)
ز     ـﺰ zai
س ـﺴ ـﺲ sin
ش ـﺸ ـﺶ syin
ص ـﺼ ـﺺ sad (sOd)
ض ﺿ ـﻀ ـﺾ dad (dOd)
ط ﻃـ ـﻄـ ـﻂ ta (tO)
ظ ﻇـ ـﻈـ ـﻆ za (zO)
ع ـﻌ ـﻊ ain
غ ـﻐ ـﻎ ghain
ڠ ڠ ڠـ ـڠـ ـڠ nga
ف ـﻔ ـﻒ fa
ڤ ـﭭ ـﭫ pa
ق ـﻘ ـﻖ qaf
ک ک کـ ـکـ ـک kaf
ݢ ݢ ݢـ ـݢـ ـݢ ga
ل ـﻠ ـﻞ lam
م ـﻤ ـﻢ mim
ن ـﻨ ـﻦ nun
و     ـﻮ wau
ۏ ۏ     ـۏ va
ha
ء ء     ء hamzah
ي ـﻴ ya
ی ی     ye
ڽ ڽ ڽـ ـڽـ ـڽ nya

Huruf nan dikulabuan marupokan buatan nan hanyo ado dalam bahaso Melayu dan indak tasuo di huruf Arab nan asalinyo.

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

Bacoan lanjuik[suntiang | suntiang sumber]

  • H.S. Paterson (& C.O. Blagden), 'An early Malay Inscription from 14th-century Trengganu', Journ. Mal. Br.R.A.S., II, 1924, pp. 258–263.
  • R.O. Winstedt, A History of Malaya, revised ed. 1962, p. 40.
  • J.G. de Casparis, Indonesian Paleography, 1975, p. 70-71.

Caliak pulo[suntiang | suntiang sumber]

Pautana lua[suntiang | suntiang sumber]