Urang Dayak Deah

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Deah
Wanita Dayak Deah
Wanita Dayak Deah
Total populasi
kurang lebih 34.000[1]
Kawasan jo populasi nan signifikan
Tabalong (Upau, Muara Uya, Haruai)
Balangan (Liyu), Kalimantan Selatan
Bahaso
Deah
Agamo
Kaharingan, Kristen(Protestan dan Katolik)
Kalompok etnis takaik
Paser, Bawo, Lawangan

Urang Dayak Deah atau Dusun Deyah adolah salah ciek sub-urang Dayak yang mandiami bagian utara Provinsi Kalimantan Selatan, Indonesia. Adopun konsentrasi pamukiman Dayak Deah barado di babarapo desa di kecamatan Upau, Muara Uya, samo Haruai di Kabupaten Tabalong sarato desa Gunung Riut jo Liyu di Kabupaten Balangan, Kalimantan Selatan.

Manuruik situs "Joshua Project" urang Dusun Deyah bajumlah 34.000 jiwa.

Di Kabupaten Tabalong ko tabagi manjadi ampek wilayah keadaikan Dayak, duo di antaranyo kaadaikan urang Dayak Dusun Deyah, yoitu :

  1. Wilayah kaadaikan Dayak Deyah Kampung Sepuluh, maliputi sapuluah desa di Kacamatan Upau, Haruai, Bintang Ara.[2]
  2. Wilayah kaadaikan Dayak Deyah Muara Uya jo Jaro.
  3. Wilayah kaadaikan Dayak Lawangan di desa Binjai.
  4. Wilayah kaadaikan Dayak Maanyan di desa Warukin

Di lua kaampek daerah-daerah kantong kaadaikan Dayak tasabuik tadapek urang Banjar yang marupoan mayoritas populasi panduduak Tabalong samo suku Banjar ko ndak tarikek samo Hukum Adaik Dayak.

Adaik Kampuang Sapuluah[suntiang | suntiang sumber]

Adaik Kampuang Sapuluah adolah istilah yang digunoan untuak manyabuik aturan adaik yang maikek di sapuluah kampuang yang tadapek pado kacamatan Bintang Ara, Haruai dan Upau. Kasapuluah kampung tasabuik marupoan satu kasatuan wilayah adaik Dayak dari urang Dusun Deyah yang dipimpin dek saurang Kapalo Adaik Kampuang Sapuluah. Wilayah kasatuan adaik tasabuik maliputi dusun/desa, yoitu:

  1. Pamintan Raya
  2. Dambung Raya
  3. Kaong
  4. Upau Jaya
  5. Pangelak
  6. Dambung Suring
  7. Sungai Rumbia
  8. Kinarum
  9. Saradang
  10. Kembang Kuning
  11. Nawin

Adaik Istiadaik[suntiang | suntiang sumber]

Ritual Nyerah Ngemonta[3] marupoan bagian dari rangkaian acara Ritual Mesiwah Pare Gumboh yoiti tradisi urang Dayak Deah untuk manyampaian raso syukur akan hasil panen dari masyarakaik adaik Dayak Deah yang manyerahkan (Nengkuat Mulukng) ka tokoh adaik Dayak Deah (Penyoyokng) untuak disampaikan kapado Sang Pencipta.

Di antaronyo para tokoh adaik Dayak Deah tasabuik, Kapalo Adaik Ali Ancin, Demang Juhri Atak, Panghulu Adaik Riasnyah, jo Palaku Ritual Resli.

Masyarakaik adaik Dayak Deah manyarahan babagai hasil panen padi, kamudian ado juo barupo hewan sarupo ayam, kalapa jo babagai macam yang dilatakan di balai acara Ritual Nyerah Ngemonta jo Ritual Ngemonta, dihadapan para Tokoh Adaik Dayak Deah tasabuik (Penyoyokng).

Salasai dilakukan Ritual Nyerah Ngemonta, dimano Penyoyokng manjadi urang yang dipicayo sabagai parantaro panyarahan hasil panen kapado Sang Pancipta, acara dilanjuikan samo Ritual Ngemonta. Ritual Ngemonta marupoan prosesi panyarahan hasil panen yang dilakukan Penyoyokng kapado Sang Pencipta samo babagai lantunan Mantra tatantu agar ditarimo dek Sang Pencipta yang alah mambarikan kabarkahan barupo hasil panen yang balimpah.

Proses pambacoan Mantra dalam Ritual Ngemonta dek Penyoyokng tasabuik, dilaksanakan hinggo satu jam, ritual disaksikan sarato diikuti dek masyarakaik adaik Dayak Deah. Usai acara Ritual Ngemonta yang bararti panyampaian hasil panen kapado Sang Pancipta dek Nengkuat Mulukng meaalui Penyoyokng alah salasai, manandoan hasil panen tasabuik alah bisa dinikmati basamo pado isuak harinyo pado puncak Mesiwah Pare Gumboh atau Syukuran Panen Basamo.

Panutuik acara rangkaian awal Mesiwah Pare Gumboh, yoitu arak-arakan Pelaku Ritual (Mulukng), Ritual Nyerah Ngemonta jo Ritual Ngemonta, dilaksanakan patunjuakan seni tari. Dimakasuik bahwa pesta panen tantunyo salalu dihiasi samo kabahagiaan jo pado Mesiwah Pare Gumboh Masyarakaik Adaik Dayak Deah, kabahagiaan itu diterjemahkan lewat tarian yang alah disiapkan, malalui sangar tari Bedjalint Jaya samo Tarian Ape Manukurung, bahkan saluruah pangunjuang diajak sarato dalam tarian samo irama khas Adat Dayak Deah, Gunung Riwut, Desa Liyu, Kecamatan Halong, Balangan. Salain tu, urang Dayak Deah mampunyoi tradisi sabalum mambukak lahan parkabunannyo, urang Dayak Deah mambuwek Nasi Lemang[4].

Pranala luar[suntiang | suntiang sumber]

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. Dusun Deyah Etnic People
  2. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=213288232129351&set=a.192571014201073.20021.192570540867787&type=1&theater
  3. Agency, ANTARA News. "Eksotisme rangkaian adat Dayak Deah". ANTARA News Kalimantan Selatan. Diakses tanggal 2023-02-03. 
  4. "InfoPublik - TRADISI SUKU DAYAK DEAH". infopublik.id (dalam bahasa Inggris). Diakses tanggal 2023-02-03.