Urang Maanyan Benua Lima

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu

Orang Dayak Maanyan Banua Lima (Paju Dime) adolah masyarakat adat sub-etnis Dayak Maanyan yang mandiami limo kampuang induak dengan paraturan adat laluhur yang samo di Kecamatan Patangkep Tutui, Benua Lima, Kalimantan Tengah. Wilayah Benua Limo maliputi:

  1. Jangkung
  2. Hadiwalang (Bagok)
  3. Uwei
  4. Pulau Padang
  5. Kayunringan (Bentot)

Maanyan Warukin bagian dari Maanyan Banua Lima[suntiang | suntiang sumber]

Peta kacamatan Tanta, didalamnyo tadapek duo kampuang yang di huni dayak Maayan (Warukin) yang acok disabuik dayak warukin nan adolah sub-entik dari suku dayak maanyan nan mandiami daerah kampuang Warukin, jo sakitarnyo di kabupaten Tabalong, Kalimantan Salatan.[1]

Pemukiman Dayak Warukin tadapek dalam daerah kantong/enclave yang di sakitarnyo adolah daerah pamukiman suku Banjar.

Dayak Warukin di kampuang Warukin, Kacamatan Tanta, Tabalong marupokan bagian dari Maanyan Benua Lima. Maanyan Benua Lima marupokan subetnis Maanyan nan tadapek di kacamatan Benua Lima, Barito Timur. Nama asalnyo Maanyan Paju Lima. Istilah "benua" barasa dari Bahaso Banjar.

Upacara adat rukun kamatian Kaharingan pado Dayak Warukin disabuik mambatur. Istilah iko pado subetnis Maanyan Benua Lima pado umumnyo disabuik marabia.

Kakarabata bahaso Maanyan Warukin jo bahaso Banjar Kuala Lupak (Banjar Kuala) sakitar 50%. Kakarabatan bahaso Maanyan Warukin jo bahaso Banjar Asam-Asam sakitar 57 persen.

Di Kabupaten Tabalong iko tabagi manjadi ampek wilayah keadatan Dayak, salah satu diantaronyo wilayah keadatan Dayak Maanyan yaitu:

  1. Wilayah keadatan Dayak Maanyan di desa Warukin
  2. Wilayah keadatan Dayak Deyah Kampung Sepuluh, meliputi sepuluh desa di kecamatan Upau, Haruai, Bintang Ara.
  3. Wilayah keadatan Dayak Deyah Muara Uya dan Jaro.
  4. Wilayah keadatan Dayak Lawangan di desa Binjai.

Di lua dari ampek daerah-daerah kantong keadatan Dayak Kabupaten Tabalong tasabuik juo tadapek suku Banjar yang marupokan mayoritas populasi panduduak Tabalong jo suku Banjar iko indak tarikek jo Hukum Adat Dayak.[1]

Budaya bertanam[suntiang | suntiang sumber]

Mu'au adolah salah satu budaya nan ado di suku dayak iko, nan mano budaya iko iolah budaya batanamm padi. Mu'au sandiri barati batanam padi sacar gotong royong atau basamo-samo. Mu'au Bagi suku iko kagiatan Mu'au adolah kagiatan nan harus di karajoan satiok taun, dan juo marupokan utang nan harus di bayia, karano sistem dari mu'au adolah maminjam tanago dari urang lain dan bagantian untuak giliran batanam.[2]

Mu'au dikatokan sabagai utang karano sistim yang di buek dek suku urang ko adolah maminjam tanago anggota masyarakaik nan lain, misalnyo ado ciek kaluarga nan ka batanam padi kamudian inyo mintak bantu ka babarapo kaluarga untuak manolongnyo batanam, dan kaluarga iko bisuak katiko kaluarga nan lain batanam wajib manolong pulo, dan ikolah nan di sabuik sistim utang tanago atau gotong royong dalam mu'au.

Kamudian salain sistemnyo nan babeda, mu'au iko atau batanam padi dari urang suku Mayaan Banua Lima ko babeda dari urang pado biasonyo. Katiko malaksanakan Mu'au, urang suku iko sacaro basamo baka mambuek lubang untuak batanam padi manggunokan kayu, nan mano tanah atau lahan batanam urang iko indak sarupo urang Indonesia pado umumnyo (lahan sawah gambua jo baraia), lahan sawah suku iko hanyo balumpua saketek dan indak di bajak. Sasudah mambuek lubang untuak baniah padinyo, urang ko langsuang mananam kamudian marawatnyo sampai panen, dan pado budaya batanam urang iko indak ado nan mangenal jo proses manabua bania, jadi urang iko langsuang mananam bibit atau bania padinyo.

Dalam palaksanaan Mu'au biasonyo baka di pimpin dek surang nan banamo "Makas", urang iko iolah inyo nan paliang pandai dalam urusan batanam. Kamudian kagiatan iko biasonyo baka dimulai pado pagi hari, dari jam tujuah sampai tangah hari. Pado paroses tanam urang iko di bagi duo baris, nan baris partamo biasonyo kalompok laki-laki nan mambaok tungkek untuak mambuek lubang untuak baniah ditanam, kamudian barisan kaduo biasonyo padusi-padusi nan mambaok baniah dan sasudah lubang dibuek biasonyo baniah lansuang dimasuan. Dalam kagiatan iko pado jam sapuluah pagi biasonyo kalompok Mu'au baka istirahat sabanta untuak maadokan kagiatan makan-makan basamo, nan mano masakkan untuak kagiatan iko alah disadiokan samo kaluarga nan sadang batanam atau maadoan Mu'au.[1]

Liek pulo[suntiang | suntiang sumber]

Pranala lua[suntiang | suntiang sumber]

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. a b c "Salinan arsip". Diarsipkan dari versi asli tanggal 2013-12-20. Diakses tanggal 2023-02-10.
  2. DJKI. "Mu'au | KI Komunal | DJKI". covid19.go.id. Diakses tanggal 2023-02-10. [pranala nonaktif permanen]