Urang Culambacu

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu

Urang Culambacu atau To Culambacu adolah salah satu suku banso yang mandiami bagian Utara pulau Sulawesi, di pakirokan urang ko bajumlah 4000 Jiwa. Urang suku Culambacu iko disabuik mahuni daerah Laronaha, Lamonae, jo Sambalangi, yang mano daerah iko kini disabuik jo Kacamatan Wiwirano, Kabupaten Konawe Utara. Asal-usua urang ko indak mampunyoi informasi, tapi ado catatan nan mangatokan kalau urang iko adolah katurunan dari Wekalici di Tetewacu yang baranak pinah hinggo kini ko.[1]

Asa-usua[suntiang | suntiang sumber]

Manuruik sijarah asal-usua urang ko ado surang nan banamo Lamboru, sabagai urang yang partamo kali mainjakkan kaki di daerah banamo Cinudu. Urang ko mampunyo saudara nan banamo Tobone jo Hukunoki yoitu urang dari Sulawesi Tengah di daerah Matarape. Lamboru mampunyoi anak Rundualo jo Mpalagi, urang iko diyakini sabagai niniak moyangnyo urang suku banso Cumbalacu kini ko.[1]

Versi lain dari asal-usua suku iko juo ado yang mangatokan badasarkan carito yang diwariskan dari niniak moyang inyo urang suku iko partamo kali turun dari langik (Main Ncii) malalui sabuah batang pohon nan banamo Lore jo wadah yang banamo O'kusi (guci). Urang iko disabuik turun dari langik bajumlah 7 (tujuang) urang basaudara, katujuah saudara iko manyebar yang paliang bungsu tingga di tampek urang ko turun partamo kali, dan ka anam saudaranyo yang lain manyebar ka daerah nan banamo Palopo (Luwu), Ternate (Maluku), Gowa (Bone), Wolio (Buton), Konawe (Tolaki), jo Bungku (Sulawesi Tengah, Morowali).

Sabalun urang tu bapisah, urang iko bajanji untuak samo-samo mananam batang buluah atau urang iko mangenal Culambacu (Pu'un Culambacu), yang mano batang buluah iko bajumlah tujuah rumpun (O'Picungkoo), nan sampai hari ko masih ado. Kamudian bagi siapopun yang dari ka anam saudara yang marantau itu ka daerah asal Kampuang Cinudu (Kampuang Culambacu) katiko baliak indak ka maambiak hak masyarakaik yang ado di situ dan indak ka malakukan kakerasan, sabab manuruik sijarahnyo adiak bungsu nan ditinggakan di kampuang Cinudu iolah saurang padusi nan harus di jago jo kasiah sayang.

Namun sampai kini iko alun dikatahui dari mano asal-usua niniak moyang urang suku banso Culambacu iko, minimnyo referesi jo hasil panalitian mangungkapkan hasil panalitian jo bukti-bukti arkeologis yang dapek manjadi patunjuak, jadi informasi yang bisa di dapek cuman dari referensi barito jo hasia tutua kato dari urang Culambacu dari urang nan tingga di kampuang Cunudu sajo. Jiko kito manyabuik urang culambacu adolah urang yang samo jo urang suku Tolaki yang kamudian karano suatu proses sijarah jo kultur yang alun tajawek sampai hari kini manyebabkan urang tu pado arahnyo mamiliki kontruksi budaya yang babeda salah satunyo dalam hal bahaso, dan dalam panilitian pabedaan iko dapek disimpulkan kalau niniak moyang urang Culumbacu barasa dari yunan di daerah cino salatan yang balayar hinggo kataluak Lasolo dan tarui manyisir ka utara malalui sungai Lasolo ke daerah Cinudu dan manatap disitu.[1]

Salanjuiknyo jiko urang Culambacu dikatokan barasa dari urang Bungku mako bararti urang iko marupokan katurunan urang Bugis, sabaggai mano nan dikatahui kalau urang bungku marupokan katurunan urang Bugis. Ado pulo aggapan lain yang bisa dijadikan pegangan yaitu dari sijarah manuruik urang Culambacu sandiri yang mano urang iko mangatokan kalau urang Ternate marupokan saudara niniak moyang urang iko, yang mano urang Ternate di Halmahera jo Maluku Utara sandiri marupokan urang Malayu tuo, tapi nan jaleh Ternate sampai sapanjang Halmahera indak tamasuak kadalam rute migrasi masyarakaik purbakala dari Cino Salatan (Tongkin).[1]

Sijarah karajaan Culambacu[suntiang | suntiang sumber]

Pado maso lalu tapeknyo sakitar taun 1712 Masehi, urang suku banso Culambacu punyo karajaan banamo Karajaan Culambacu yang dipimpin saurang rajo nan banamo Rajo Untolipu yang bakuaso salamo 29 Taun. Wilayah kakuasaan karajaan iko maliputi wilayah Culambacu kini yang manjadi kacamatan Wiwirano, kamudian sampai ka Sulawesi Tangah jo Sulawesi Tenggara, yoitu kampuang Buleleng jo Laroenai.

Pado maso karajaan kampuang Laroenai marupokan palabuahan karajaan yang di jadikan tampek palabuahan kapa masyarakaik untuak malawik sarato manjua hasil buminyo yang marupokan hasil bakabun. Hasil bumi karajaan Culambacu iko manuruik sijarah tutuanyo di jua ka daerah Buton, Bungku, Ternate, Tidore, jo Gowa.

Namun sapaninggalan rajo Untolipu pado taun 1884 Masehi, barakhir pulo lah maso jaya karajaan Culambacu iko yang mano sabalum itu karajaan iko juo kahilanggan putri karajaan panaruih kakuasaan sahinggo masyarakaik karajaan Culambacu manjadi kalompok-kalompok ketek untuak malanjuikkan hiduik. Kamudian sasudah barakhirnyo karajaan iko, Balando mulai masuak pado Taun 1885 masehi nan mano pado maso itu saluruah wilayah kakuasaan karajaan Culambacu lamo jo sakaligus karajaan Bungku manjadi wilayah kakuasaan Balando.[2]

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. a b c d Sarlan Adijaya. (2018). Senarai Cerita Orang Culambacu: Suatu Catatan Etnografi. Hlm. 286. Diakses pado tanggal 2023-01-31.
  2. Mustaman. (2015). Ritual Monsehe Pada Etnik Culambacu. Hlm. 135. Diakses Pada 2023-01-31.