Pangguno:Ardzun/bak kasiak/Perantau Minangkabau

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu

Kumpulan sub-etnik[suntiang | suntiang sumber]

Minangkabau di Pantai Barat Sumatra[suntiang | suntiang sumber]

Kawasan pantai barat Sumatera alah barabaik-abaik manjadi wilayah rantau urang Minangkabau. Salain Pariaman, Pasaman, jo Pasisia Selatan nan talatak di Sumatera Barat, urang Minang alah marantau jauah ka Aceh, Tapanuli, jo Bengkulu. Dek urang asali daerah tu, urang Minang ko disabuik jo panggilan Aneuk Jamee (Aceh), Suku Pasisia (Tapanuli), jo Mukomuko (Bengkulu).

Aneuk Jamee marupoan kalompok nan ado di sapanjang pasisia barat Aceh. Dari segi bahaso, mareka masih babahaso Minangkabau dialek Aneuk Jamee. Manuruik sijarah, mareka barasa dari pasisia Ranah Minang nan pado wakatu itu masih dalam kuaso Kasultanan Aceh. Urang Aceh manyabuik mareka sabagai Aneuk Jamee nan baarati 'anak tamu' atau 'pandatang'.[1] Umumnyo mareka tingga di sakaliliang Kabupaten Aceh Barat Daya, Aceh Selatan, Nagan Rayo, jo sabagian kaciak di sakaliliang Meulaboh, Aceh Barat.

Suku Pasisia (disabuik Ughang Pasisia atau Suku Pesisir) adolah sabuah kalompok masyarakaik nan taseba di pasisia barat Sumatera Utara, yaitu Sibolga jo Tapanuli Tangah. Urang Pasisia marupokan panduduak Minangkabau nan bamigrasi ka Tapanuli sajak abaik ka-14 dan alah bacampua jo urang Melayu, Mandailing, jo Batak Toba. Panamoan 'Suku Pasisia' untuak kalompok ko indak panah dikenal inggo akhia abaik ka-20. Istilah iko dipakai untuak mambedakan kalompok masyarakaik di pasisia barat Sumatera Utara jo masyarakaik Batak di padalaman. Manuruik ruang geografis etnisitas nan disusun dek Collet (1925), Cunningham (1958), Reid (1979) jo Sibeth (1991), di pasisia barat Sumatera Utara ado kalompok masyarakaik nan bukan bagian dari etnis Batak.[2]

Urang Mukomuko marupokan bagian dari rumpun Minangkabau nan mauni Mukomuko jo Bengkulu Utara, Bengkulu.[3] Sacaro adaik, budaya, jo bahaso, Mukomuko dakek jo urang Pasisia Selatan di Sumatera Barat.[4] Dahulu daerah Mukomuko tamasuak daerah Riak nan Berdebur yakni daerah sapanjang Pasisia Pantai Barat dari Padang inggo Bengkulu Selatan. Namun wilayah Mukomuko sajak maso kolonial Inggirih alah dimasuakan ka dalam administratif Bengkulu (Bengkulen). Sajak wakatu itu urang Mukomuko alah bapisah dari sarumpunnyo di daerah Sumatera Barat dan manjadi bagian integral dari wilayah Bengkulu. Hal iko balangsuang taruih pado maso panjajahan Ulando, Japang, inggo maso kamardekaan.

Minangkabau di Riau[suntiang | suntiang sumber]

Urang Kampar atau disabuik Ughang Kampar manuruik dialek Ocu (Kampar), marupoan kalompok nan tingga di Kabupaten Kampar, Riau nan manggunokan bahaso Ocu (Salah satu dialek bahaso Minang di Kampar). Istilah lain nan marujuak ka namo kalompok iko adolah Ughang Ocu.[5] Kato Ocu bagi masyarakaik Kampar dipagunokan untuak manyabuik anak ka ampek baiak itu laki-laki atau padusi jo sataruihnyo disabuik baitu. Kamungkinan gadang kato tasabuik barasa dari kato Onsu nan punyo arati Bonsu.

Mareka bisa ditamukan juo di sabagian gadang daerah Riau, sarupo Siak, Bengkalis, Ujung Batu, Pelalawan, Selat Panjang, jo lain-lain. Salain itu masyarakaik Kampar banyak bamukim di Malaysia co di Kuantan (Pahang), Sabak Bernam, Teluk Intan, jo Negeri Sembilan.

Ado 3 pandapaik manganai Ughang Ocu iko. Pandapaik partamo mangatokan baso Ughang Ocu marupoan urang Minang jo bahkan barasa dari Sumatera Barat. Hal iko dek adaik, bahaso, budayo, sistem pamarintahan, jo gaya bangunan nan lai samo. Pandapaik kaduo mangatokan Ughang Ocu marupoan urang Melayu Daratan. Pandapaik katigo, umumnyo barasa dari Ughang Ocu itu surang, mangatokan baso urang Kampar itu suku banso surang, bukan Minang juo bukan Melayu.[6]

Urang Kuantan marupoan kalompok nan tingga di Kabupaten Kuantan Singingi, Riau. Sacaro adaik, bahaso, jo budayo masih ado pasamoan jo urang Minang nan tingga di wilayah Sumatra Barat, khususnyo jo Sijunjuang nan babatehan lansuang jo daerah Kuantan. Kuantan Singgingi daulu marupokan daerah rantau dari Luhak Tanah Data nan banamo Rantau Nan Kurang Aso Duo Puluah. Sarupo jo urang Ocu, ado kontroversi manganai urang Kuantan nan tamasuak dalam Rumpun Minangkabau.

Minangkabau di Malaysia[suntiang | suntiang sumber]

Urang Minangkabau banyak nan alah lamo turun tamurun bamukim di Semenanjung Malaya, Malaysia. Paliang banyak mauni Nagari Sambilan. Pado mulonyo abaik ka-14, urang-urang Minangkabau datang ka Negeri Sembilan malalui Melaka hinggo sampai ka Rembau. Urang Minangkabau iko hiduik basomo jo panduduak asa yaitu, Orang Asli sacaro damai. Dek itu tajadilah panikahan antaro urang-urang Minangkabau jo panduduak asli jo katurunan mareka dinamokan suku Biduanda. Suku Biduanda iko adolah pawaris utamo Negeri Sembilan jo apobilo nak mamiliah surang pamimpin mako hanyo mareka dari suku Biduanda ikolah nan ka dipilih. Urang-urang Minangkabau nan datang kamudian adolah dari suku kampuang-kampuang asa mareka di Minangkabau. Pado galombang awal kabanyakan nan tibo adolah dari Tanah Datar jo Payakumbuh.

Dari suku Biduanda ikolah asanyo urang-urang basa Nagari Sambilan nan dipanggia panghulu nan kudiannyo diistilahkan manjadi Undang. Sabalun ado institusi Yang di-Pertuan Besar, Negeri Sembilan ado di bawah naungan Karajaan Melayu Johor.

Komunitas Minangkabau lainnyo di Malaysia yaitu Urang Rao. Urang Rao disabuik juo Ughang Rawo atau Rawa, marupoan istilah nan hanyo ado di Malaysia. Istilah iko marujuak pado komunitas urang Minang nan tingga di Malaysia Barat. Komunitas iko datang dari Rao Mapat Tunggul, Pasaman, Sumatera Barat, antaro taun 1773 jo 1848 ka Negeri Sembilan, antaro taun 1857 jo 1863 ka Pahang, antaro 1867 jo 1873 ka Selangor, jo taakhia antaro 1875 jo 1876 ka Perak jo sabagian ka Kelantan. Daerah nan tabanyak diuni Ughang Rao adolah Gopeng, Perak. Bahaso nan dipakai adolah bahaso Minang dialek Rao

  1. M. J. Melalatoa, Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan RI, 1995
  2. Daniel Perret, Kolonialisme dan Etnisitas, Batak dan Melayu di Sumatera Timur Laut, École Franc̦aise d'Extrême-Orient, 1995
  3. Agus Setiyanto, Elite Pribumi Bengkulu: Perspektif Sejarah Abad ke-19, Balai Pustaka, 2001
  4. Suwarno, Sintaksis Bahasa Muko-Muko, 1993
  5. http://pustaka-arsip.kamparkab.go.id/berita-budaya-kampar-riau.html
  6. http://kampungrison.wordpress.com/2008/07/30/ocu-sebuah-perkenalan/