Yang di-Pertuan Besar Negeri Sembilan

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu

Yang di-Pertuan Besar adolah pamarintah basamo buek Negeri Sembilan di Malaysia maikuik sistem rajo baperlembagaan moden untuak nagari tu sajak taun 1898. Sabalun tu, Yang di-Pertuan Besar disabuik Yamtuan Seri Menanti, jo manjadi rajo pamarintah di tanah jajahan adaik nan tamasuak Seri Menanti, Inas, Terachi, Ulu Muar, Gunuang Pasir dan Jempol di Nagari Sembilan.

Palantikan Yang di-Pertuan Besar mulo pado abaik ka-17 Masehi. Sabalun tu Nagari Sembilan barado di bawah jajah Kasultanan Melayu Johor. Pado saparuah partamo abaik ka-17, Karajaan Melayu Johor acok diancam dek urang Aceh di bawah pamarintahan Sultan Iskandar Muda Mahkota Alam (1607-1636). Iko mambuek Karajaan Melayu Johor indak upayo malinduang Nagari Sembilan.

Pado maso nan samo, urang Bugis nan dipimpin dek Daeng Kemboja alah masuak ka Nagari Sembilan jo mambuek huru haro jo mamakso urang Nagari Sembilan nan barasa Minangkabau maakui Daeng Kemboja sabagai rajo di Nagari Sembilan. Iko batantangan dengan pandirian urang-urang Minangkabau iko.

Wakia alah dikirim ka Sultan Johor untuak maminto bia saurang rajo dilantik di Nagari Sembilan. Baa pun pamintaan iko indak dapek dikarajoan jo Sultan Johor mambanaan urang Nagari Sembilan mancari anak rajo dari nagari lain untuak dijadian rajo jo katua di Nagari Sembilan.

Pamimpin-pamimpin satampek di Nagari Sembilan mangiriman wakia untuak maadok Yang Di-Pertuan Karajaan Pagaruyuang di Ranah Minangkabau. Pamintaan utusan urang Nagari Sembilan iko disatujui dek Rajo Pagaruyuang jo bagindo malantik Raja Melewar manjadi Yang di-Pertuan Besar Nagari Sembilan nan partamo. Raja Melewar alah mamimpin angkatan parang urang-urang Nagari Sembilan lalu maalau Daeng Kemboja dari tanah Nagari Sembilan.

Senarai Yang Di-Pertuan Besar Negeri Sembilan[suntiang | suntiang sumber]

  1. 1773 - 1795 : Raja Melewar - asa Pagaruyuang, dilantik dek Rajo Pagaruyuang
  2. 1795 - 1808 : Raja Hitam - asa Pagaruyuang, dilantik dek Rajo Pagaruyuang
  3. 1808 - 1824 : Raja Lenggang - asa Pagaruyuang, dilantik dek Rajo Pagaruyuang
  4. 1824 - 1861 : Raja Radin - anak Raja Lenggang, indak dilantik dek Raja Pagaruyung, rajo warih partamo.
  5. 1861 - 1869 : Yamtuan Imam
  6. 1869 - 1872 : Tengku Ampuan Intan (wakia Rajo)
  7. 1875 - 1888 : Yamtuan Antah
  8. 1888 - 1933 : Tuanku Muhammad
  9. 1933 - 1960 : Tuanku Abdul Rahman
  10. 1960 - 1967 : Tuanku Munawir
  11. 1967 - 2008 : Tuanku Jaafar
  12. 2008 - kini : Tuanku Muhriz

Kaistimewaan[suntiang | suntiang sumber]

Rajo di Nagari Sembilan tadiri dari Yang di-Pertuan Besar, Undang Luhak (Luak) Sungei Ujong, Undang Luak Jelebu, Undang Luak Johol, Undang Luak Rembau dan Tengku Besar Tampin. Yang di-Pertuan Besar dipiliah jo diangkek dek "Undang Yang Empat" dari kalangan anak rajo warih Raja Lenggang ibni Raja Laut, iyolah Yamtuan Seri Menanti nan katigo.

Walaupun pangkek Yang di-Pertuan Besar diakui sabagai Rajo, namun kuaso budi bicaronyo tabateh jo paralu mandapek satuju Undang Yang Empat jo Tengku Besar Tampin dalam babarapo hal tamasuak malantik Menteri Besar Nagari Sembilan. Yang di-Pertuan Besar anyo bakuaso maikuik budi bicaronyo di daerah Seri Menanti, Inas, Terachi, Ulu Muar, Gunuang Pasir jo Jempol sajo.

Sistem barajo nan unik iko manjadi ilham pado pangkek Yang di-Pertuan Agong Malaysia di tingkek Persekutuan Tanah Melayu jo baikuiknyo Persekutuan Malaysia: Majilih Rajo-Rajo nan tadiri dari sambilan Rajo Melayu diadoan untuak mamiliah Yang di-Pertuan Agong.

Yang di-Pertuan Besar Nagari Sembilan sacaro otomatis manjadi anggota Majilih Rajo-Rajo nan manjadi sabagian dari sistem barajo di Malaysia.

Caliak juo[suntiang | suntiang sumber]

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  • Zakiah Hanum (2004). Asal Usul Negeri-Negeri Malaysia. Times Editions-Marshall Cavendish. ISBN 9812326081. 
  • Tun Ahmad Sarji bin Abdul Hamid (2011). The Encyclopedia of Malaysia : Volume 16, The Rulers of Malaysia. Archipelago Press. ISBN 9789813018549.