Lompat ke isi

Muhammad Saleh Al-Minankabawi

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Muhammad Saleh Al-Minankabawi
Berkas:Muhammad Saleh Al-Minankabawi.jpg
LahiaTemplat:Birth year
Maningga12 Maret 1933 (umua Kasalahan ekspresi: Tando baco "{" indak dikataui.)
KabangsaanMalaya Britania
Karojo- Mufti Kerajaan Perak
- Hakim Kesultanan Riau-Lingga
Dikana dekUlama Minangkabau terkemuka
Urang tuoSyeikh Muhammad Thaiyib (atau Syeikh Abdullah)

Syeikh Muhammad Saleh Al-Minankabawi (maningga di Kuala Lumpur, Malaysia, 12 Maret 1933) adolah saurang ulama Minangkabau takamuko. Inyo alah dipicayo sabagai Syeikh al-Islam atau Mufti Kerajaan Perak, Semenanjung Malaya nan ke-3. Dipakiroan inyo manjabaik mufti sajak 1 Januari 1925 hinggo inyo wafaik pado tahun 1933.[1]

Manganai ulamo nan barasa dari Minangkabau ko, masih tadapek babarapo hal nan masih simpang siur. Tadapek duo namo manganai urang tuonyo, yako Abdullah jo Muhammad Thaiyib. Ayahnyo nan banamo Abdullah digunoan pado tigo buah karyanyo nan alah ditamuan. Namo Muhammad Thaiyib pulo digunoan sawaktu inyo manjadi Syeikh al-Islam Perak Darul Redzuan.

Syeikh Muhammad Saleh dilahian di Kampung Tungkar, Luak Tanah Datar, Sumatera Barat. Salah ciek muriknyo banamo Muhammad Saleh Mandahiling, panulih buku biografinyo nan manyabuik bahwo Syeikh Muhammad Saleh lahinyo kiro-kiro pado tahun 1266 Hijriyah. Tadapek karaguan pado tahun anggapan tasabuik, dek babarapo fakta batantangan jo jalan sijarah nan ado hubungan jo nyo. Syeikh Muhammad Saleh maningga duninyo pado 17 Dzulkaidah 1351 Hijriyah /12 Maret 1933 di Kuala Lumpur, Malaysia.

Dalam buku muridnyo ko dicaritoan bahwa Syeikh Muhammad Saleh basahabaik jo Syeikh Ahmad Khatib Minangkabau (lahir 1276 Hijriyah), Syeikh Mukhtar Jawa/Bogor (lahinyo 1278 Hijriyah) jo Syeikh Nawawi Bantan (1230 Hijriyah). Badasarkan pabandiangan tahun kalahiran ulamo-ulamo nan tasabuik jo kalahiran Syeikh Muhammad Saleh (1266 Hijriyah) itu, tadapek kasimpulan bahwa Syeikh Muhammad Saleh bukan sahabat Syeikh Nawawi Bantan tatapi inyo adolah muridnyo. Kalahirannyo nan diasumsikan tahun 1266 Hijriyah ko masih paralu dikaji ulang, sakurang-kurangnyo agak badakekan jo tahun kalahiran Syeikh Ahmad Khatib Minangkabau (1276 Hijriyah) jo Syeikh Mukhtar Jawa/Bogor (1278 Hijriyah) itu.

Pandidikan[suntiang | suntiang sumber]

Syeikh Muhammad Saleh barangkek ka Mekkah sajak barumua 6 tahun mandapek pandidikan dari orang tuanya, Syeikh Muhammad Thaiyib (atau Syeikh Abdullah), seurang Syeikh haji di Mekah. Inyo sempat balaja kapado ulama-ulama gadang Mekah nan takenal, yaitu:

  • Saiyid Ahmad bin Zako Dahlan
  • Syeikh Abu Bakar Syatha
  • Syeikh Muhammad bin Sulaiman Hasbullah al-Makki
  • Syeikh Abdul Hamid asy-Syarwani
  • Saiyid Umar Ba Junaid
  • Saiyid Muhammad Said Babshail, jo
  • Saiyid Abdullah Zawawi.

Dalam buku biografinya indak disabuik saurang pun gurunyo nan barasa dari duninyo Melayu sacara jaleh, tatapi mamparatian jalan caritonyo, Syeikh Muhammad Saleh inyo baraja kapado ulama-ulama duninyo Melayu nan takenal di Mekkah pado zaman itu. Dicaritoaan dalam buku ko bahwa katiko Syeikh Muhammad Saleh nio mampadalam ilmu falak basamo babarapo orang kawannya. Kawan-kawannyo hanyo baraja ampek kali se dek guru tasabuik terlalu keras. Namo guru falak nan dicaritoan dalam buku ko indak dinyatoan. Syeikh Muhammad Saleh sempat manyalasaian palajarannyo dari guru nan kareh tu.

Demi labiah mamahami ilmu tasabuik, inyo baraja pulo kapado saurang pamuda nan barusinyo 16 tahun, juga indak disabuik namonyo. Daripado carito di ateh panulih bapandapek kamungkinan nan dimaksudkan guru falak nan talalu kareh ko iyolah Syeikh Ahmad al-Fathani. Sejogkan pamuda ahli falak nan barusinyo 16 tahun iko, ialah Syeikh Muhammad Nur al-Fathani.

Pangambaraan jo Aktivitas[suntiang | suntiang sumber]

Sasudah baraja salamo 17 tahun di Mekkah, Syeikh Muhammad Saleh pulang ka Minangkabau. Salamo kiro-kiro ampek tahun di Minangkabau, digunoan untuak mangembaro ka saganok palosok wilayah itu, jo pado waktu-waktu tatantu mambantu gurunyo, Syeikh Muhammad Jamil mangaja. Pangambaraan di Minangkabau dimanfaatkannyo pulo badakwah jo mangaja malalui pambacaan kitab, malalui kitab babahasa Arab maupun bahasa Melayu.

Sawaktu barado di Minangkabau salamo ampek tahun ko, Syeikh Muhammad Saleh bakasampatan pulo baraja ilmu pasilatan jo babarapa jenis ilmu hikmat untuak patahanan diri nan dipaluan pado zaman itu. Dicaritoan bahwo dalam ilmu pasilatan, inyo alah mancapai tingkek saurang pandeka. Dalam ilmu pangobatan, inyo bakamampuan pulo mangobati bajenis-jenis panyakik.

Syeikh Muhammad Saleh barangkek baliak ka Makkah dek inyo maraso ilmunyo masih kurang dalam bidang-bidang tatantu, saroman ilmu falakiyah, ilmu manthiq, ilmu tafsir jo lain-lain. Sasudah babarapo tahun baraja jo mangaja di Makkah, sahabat jo muriknyo, Engku Kudin, putra Raja Deli-Serjog maajak inyo manyebarkan Islam di kerajaan di Sumatra Timur ko.

Salasai manunaikan haji tahun 1309 Hijriyah /1892 Masehi, Syeikh Muhammad Saleh basamo jamaah haji manaiakkan kapa dari Jeddah ka Pulau Pinang. Salanjuiknyo Syeikh Muhammad Saleh mangambarao di seluruh Semenanjung Tanah Melayu, mulai Pulau Pinang, Perak, Selangor, Pahang, Terengganu jo Johor. Kamano saja inyo pai, inyo taruih mandapek sambutan bukan hanyo rakyat jelata tatapi juga para sultan satiok karajaan taabuik.

Dari pagaulan jo sultan-sultan Melayu, Syeikh Muhammad Saleh bakasimpulan bahwa Sultan Abdur Rahman Mu'azzam Syah, Sultan Riau-Lingga adolah sultan nan paliang garang. Inyo mamantingan kaindahan pakaian jo pahiasan sarato manyukoi kalazatan makanan jo minuman. Sultan Abu Bakar, Sultan Johor, adolah sultan nan cadiak, mangasihi rakyat jo mautamoan kapantingan karajaannya. Sultan Zainal Abidin III, Sultan Terengganu, adolah sultan nan sangaik dalam pangatahuan Islamnya jo sangaik batakwa kapado Allah.

Hakim di Kerajaan Riau-Lingga[suntiang | suntiang sumber]

Sabalum Syeikh Muhammad Saleh manjadi Syeikh al-Islam Perak, inyo pernah mamacik jabatan Hakim di kerajaan Riau-Lingga. Palantikan inyo sabagai Hakim Riau-Lingga adolah ateh kahendak Yam Tuan Muda Raja Muhammad Yusuf al-Ahmadi. Soalnyo Syeikh Muhammad Saleh diminta dek Yam Tuan Muda Raja Muhammad Yusuf al-Ahmadi manjadi Hakim Riau-Lingga adolah untuak manjago kawibawaan putera baginda, Sultan Abdur Rahman Mu'azzam Syah, Sultan Riau-Lingga waktu tu.

Nan Tuan Mudo Rajo Muhammad Yusuf al-Ahmadi dalam babarapo tahun maraso galisah dek babarapo pakaro di mahkamah banyak nan indak dapek disalasaikan. Ado nan taunda sakurang-kurangnyo tigo tahun. Syeikh Muhammad Saleh dapek manyalasaiannyo, inyo adolah seorang ulama nan bijaksana, amanah.Sadonyo dapek inyo salasaian.

Syeikh Muhammad Saleh tapaso bapindah dari Riau, Pulau Penyengat ka Pulau Lingga untuak manjalankan tugasnyo sabagai Hakim. Katiko Syeikh Muhammad Saleh mamacik jabatan Hakim Riau-Lingga itulah salah saurang Kerabat Diraja Kerajaan Perak banamo Engku Raja Mahmud atau digelar jo Imam Paduka Tuan Perak manganalinyo. Engku Raja Mahmud mangagumi kabijaksanaan Syeikh Muhammad Saleh dalam manyalasaikan babagai isu, lagi pulo ulama nan barasa dari Minangkabau ko dapek manggabungan pangatahuan nan bacorak duniawi jo ukhrawi. Jo bamacam-macam caro Engku Raja Mahmud mambujuak ulamo ko supayo bakarajo di negerinya di Perak Darul Redzuan.

Manjadi Syeikh al Islam[suntiang | suntiang sumber]

Engku Raja Mahmud akhirnyo barasia maajak Syeikh Muhammad Saleh bapindah ka Perak sealah dua tahun inyo batugas sabagai Hakim di Riau-Lingga. Manakala Engku Raja Mahmud baliak ka Perak, inyo dilantik manjadi Kadi Besar Kerajaan Perak. Syeikh Muhammad Saleh mulai maaja babagai kitab-kitab Islam tarutamo kitab-kitab Melayu/Jawi di Kuala Kangsar pado tahun 1318 Hijriyah /1900 Masehi.

Sajak awal kadatangannyo di Kuala Kangsar, inyo alah mandapek restu Sultan Idris, Sultan Perak Darul Redzuan waktu itu. Salain maaja kitab untuak pangajian orang tua-tua, Syeikh Muhammad Saleh juga barasia mandirian Madrasah Ihsaniyah nan manuruik sistem pandidikan pasekolahan di Teluk Anson. Cita-cita Sultan Perak untuak malantiak saurang Syeikh al-Islam bamulo tahun 1922 Masehi, namun sacaro rasminya Syeikh Muhammad Saleh al-Minankabawi mamacik jabatan ko pado 6 Jumadil akhir 1343 Hijriyah / 1 Januari 1925 Masehi.

Karya-Karya[suntiang | suntiang sumber]

  • Mawa'izhul Badi'ah, disalasaian pado 24 Muharam 1335 Hijrah. Dicetak dek Mathba'ah Al-Ahmadiah, 1344 Hijrah. Kanduangannyo marupoan nasihat jo akhlak nan diringkaskan dari Mawa'izhul Badi'ah karya Syeikh Abdur Rauf bin Ali al-Fansuri.
  • Kasyful Asrar, disalasaian pado hari Selasa, 27 Safar 1344 Hijriyah. Cetakan nan patamo hinggo cetakan nan ka 29 dek Maktabah wa Mathba'ah Al-Ahmadiah, Singapura. Kandungannyo mangecekan tentang tasawuf haqiqat atau tasawuf falsafi. Karya ko pernah ditahqiq dek Syeikh Haji Muhammad Wali al-Khalidi jo judul Tanwirul Anwar fi Izhhari Khalal ma fi Kasyfil Asrar, ditabikkan dek Al-Maktabatut Taufiqiyah, Jalan Padagangan No. 4 Atas, Banda Aceh. Kasyful Asrar juga alah ditajemahan ka dalam bahasa Indonesinyo jo judul Menyingkap Rahasinyo Agama jo Tasawuf, ditabikkan dek Yayasan Dakwah Islam, Surabaya.
  • Jalan Kematian, disalasaian 14 Jumadil akhir 1344 Hijriyah. Dicetak pado bagian akhir Kasyfur Asrar dek Maktabah wa Mathba'ah Al-Ahmadiah, Singapura.
  • Nashihatul Mubtadi, tanpa tanggal. Cetakan nan patamo dek Maktabah wa Mathba'ah Al-Ahmadiah, 1346 Hijriyrah/1927 Masehi. Kandungannyo marupoan babagai nasihat ka arah keteguhan pegangan dalam baragamo Islam jo iman.

Murik-murik[suntiang | suntiang sumber]

Murik inyo sangaik banyak di seluruh Semenanjung, di antaronyo tamasuak Sultan Iskandar Syah, Sultan Perak, jo Zakarinyo bin Muhammad Amin. Yang alah menulih riwayaik hiduik inyo ialah murid nan lamo bahubungan jonya, inyo adolah Muhammad Saleh Mandahiling, Tapanuli. Buku tasabuik diagiah judul Izalatul Hairan fi Qshshah Syaikhil Islam Darir Ridhwan, judul dalam bahasa Melayu adolah Menghilangkan Kehairanan Pada Menyatakan Cerita Syeikhul Islam Perak Darul Redzuan.

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

Pranala luar[suntiang | suntiang sumber]

Templat:Navbox Ulama Ahli Fiqih Mazhab Syafi'i