Tuanku Antah dari Negeri Sembilan

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Tunku Antah
Yang di-Pertuan Besar Negeri Sembilan
Yang di-Pertuan Seri Menanti
Bakuaso1869–1888
PandauluTengku Ampuan Intan (pangganti)
PanaruihTuanku Muhammad
LahiaTunku Antah ibni Tunku Radin
1812
Negeri Sembilan
ManinggaOktober 22, 1888 (76 taun)
Seri Menanti, Negeri Sembilan
Namo langkok
Tuanku Antah ibni Tuanku Radin
AyahTuanku Radin
PasanganCik Puan Besar Halima binti Uggoh

Cik Puan Wan Siti binti Haji Doraman Cik Puan Halija

Cik Puan Yang
AnakTuanku Muhammad
Tunku Besar Burhanuddin
Tunku Laksamana Abdul Kahar
Tunku Sulaiman
Tunku Fatimah
Tunku Aisha
Tunku Rafia
AgamoIslam

Tuanku Antah ibni Almarhum Yamtuan Radin (1812 - 22 Oktober 1888) adolah Yamtuan Besar ka-6 dari Negri Sembilan. Inyo mamarentah dari 1869 sampai 1888, dan mancubo untuak manjago Negeri Sembilan mardeka dari pamarintahan kolonial Inggris. Anaknyo Tuanku Muhammad Shah marintih mamodernisasi negara itu.

Awal hiduik[suntiang | suntiang sumber]

Tuanku Antah adolah anak dari Yamtuan Radin, Yang di-Pertuan Besar Negeri Sembilan ka-5 dari 1824 hingga 1861, jo Tuanku Ampuan Intan Tunku Alang Husain.

Salah satu bininyo nan inyo nikahi adolah Cik Puan Wan Siti binti Haji Doraman kamudian tingga di Kampung Tanjung Jati, Kuala Pilah. Dari palaminan itu inyo punyo anak laki-laki duo, Tunku Putra Sulaiman Ibni Tuanku Antah jo Tunku Laksamana Abdul Kahar Tuanku Andah.[1]

Sijarah[suntiang | suntiang sumber]

Sungai Ujong[suntiang | suntiang sumber]

Pajuangannyo manghadapi Inggris dimulai pado Maret 1872 katiko Datuk Kelana Putera Syed Abdul Rahman Alkadri, nan mamarentah Sungai Ujong (kini Seremban) mangijinan Inggris untuak mambukak tambang timah dan dan beroperasi di dalam wilayahnyo. Dek bantuan balatentara kolonial Inggris, inyo manakuak musuahnyo Datuk Bandar Tunggal jo manghanguihan Rahang. Pado taun 1874, bendera Inggris bakiba untuak patamo klai di wilayah Sungai Ujong.[2]

Ulah Datuk Kelana nan bakarajo samo jo Inggris, bahkan mangangkek P.J. Murray, ka dalam pamarentahannyo, dicaliak dek pamimpin lainnyo sabagai tando pamuloan Inggris manguasoi Negeri Sembilan, pejabat-pejabat tu mangangkek Tuanku Antah sabagai Yamtuan Seri Menanti, untuak manghadang Datuk Kelana.[3]

Datuk Kelana mangaku Terachi sabagai bagian dari wilayahnyo pado taun 1875, nan manyuluik amarah Tuanku Antah. Inyo mamecat pejabat nan mandukuang Datuk Kelana. Hal itu diartian jo Resident Murray sabagai pelanggaran terhadap administrasi Datuk Kelana nan dibawah kuasonyo, jadi inyo pai ka Terachi sarato 20 tentara di bawah pimpinan Lt. Hinxman, ditambuah saurang panajamah jo dokter dari Australia, Dominic Daly, untuak manalisiak, tapi indak ado basobok apopun nan mancurigakan. Murray babaliak ka Sungai Ujong, tapi Daly bajalan dari Terachi ka Kuala Pilah untuak mangukua jaraknyo. Katiko babaliak, Daly dikapuang oleh kumpulan urang sabanyak 200 urang, sahinggo Murray manolongnyo.[4]

Pertempuran Bukit Putus[suntiang | suntiang sumber]

Tuanku Antah manggarakan 4000 pasukan datang ka wilayah Negeri Sembilan sarato patinggi nan mandukuangnyo: Datuk Siamang Gagap, Tunku Besar Tampin, basamo urang Rembau, Jelebu, jo Johol. Balatentara itu bajalan hinggo ka Bukit Putus jo Paroi, di sinan inyo mamparingekkan Murray untuak indak masuak ka wilayah Terachi. Sasudah itu, Residen Inggris mamintak bantuan dari Negeri-negeri Selat, nan kudian mautuih 20 pasukan dengan pimpinan Lt. Peyton dari Malaka, samantaro Lt. Hinxman jo pasukannya langsung manggali banda jo mambuek benteng. Lt. Hinxman juo mambaok pasukan lain pasukan tambahan: 30 tentara, 30 polisi, jo 6 urang Arab, untuak malawan Tuanku Antah di Paroi, tapi dikapuang dan kalah dek urang lokal, samantaro pasukan Tuanku Antah manduduki sabuah rumah di Sungai Linggi sabagai markasnyo.[4]

Pado tanggal 5 Desember 1875, Inggris manggunoan meriam Datuk Kelana untuak malawan Tuanku Antah. Satu jam sasudah itu, Lt. Hinxman jo Peyton maju ka rawa untuak mambinasokan benteng Tuanku Antah, tapi inyo indak dapek manamuinyo, jo Tunku Laksamana manggantian Antah untuak mamimpin Seri Menanti.[4]

Gubernur Penang Anson basamo 350 pasukannyo mambombardir kubu Tuanku Antah. Tuanku Antah tapaso mundur, sahinggo urang Inggris manakuakan Paroi. Sasudah kapa HMS Thistle tibo di Sungai Ujong, batambuahlah pasukan di bawah Lt. Col. Clay, sabanyak 280 urang untuak marabuik Bukit Sungai Ujung. Pasukan itu bajalan malalui Langkap hinggo ka Bukit Putus, mangalahkan labiah banyak pasukan Tuanku Antah, dan maju ka Seri Menanti. Katiko Inggris maju ka ibu kotanyo, Tuanku Antah lari jo kaluarganyo ka Johor, di sinan inyo dilindungan jo Sultan Abu Bakar.[4]

Sultan Abu Bakar mamintak Tuanku Antah untuak badamai jo Inggris. Pado bulan Mei 1876, Tuanku Antah manyusun sabuah patamuan Undang yang Empat Negeri Sembilan basamo William Jervois, Gubernur Singapura. Di bawah perjanjian damai antaro kasadonyo pihak, Inggris setuju untuak mambiaran Tuanku Antah manguasoi Seri Menanti, Johol, Ulu Muar, Jempol, Terachi, Gunung Pasir, jo Ineh, sarato manggala diri sabagai Yang di-Pertuan Seri Menanti samantaro wilayah-wilayah lain Negeri Sembilan tetap dikuasoi dek pamimpinnyo surang, dan Sungai Ujong tatap di bawah kakuasaan Inggris.[1][2]

Kamatian[suntiang | suntiang sumber]

Sasudah duo taun di Johor, Tuanku Antah babaliak ka Seri Menanti, di sinan inyo tingga dan bakuaso salamo limo baleh taun. Inyo maningga pado bulan 22 Oktober 1888 pado umua 76 tahun dan dikubur di Makam Diraja Seri Menanti.[1] Inyo digantian jo anaknyo Tuanku Muhammad sabagai Yang Dipertuan Besar Negeri Sembilan modern nan patamo,[5] sadangkan anaknyo yang lain Tuanku Besar Burhanuddin sasakali manggantian Tuanku Muhammad apabilo bahalangan. Katurunannyo, Tuanku Abdul Rahman jo Tuanku Ja'afar, manjadi Yang di-Pertuan Agong Malaysia.

Gelar kebangsawanan
Didaului jo:
Tengku Ampuan Intan (pengganti)
Yamtuan Besar

Negeri Sembilan
1869–1888

Digantian dek:
Tuanku Muhammad

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. a b c "23/11/1876 - TUNKU ANTAH DIAKUI YAMTUAN SRI MENANTI". hariinidalamsejarah.com (dalam bahasa Inggris). Diakses tanggal 2024-01-22. 
  2. a b PeKhabar (2015-10-10). "Campurtangan Inggeris Di Sungai Ujung". PeKhabar (dalam bahasa Melayu). Diarsipkan dari versi asli tanggal 2021-08-04. Diakses tanggal 2024-01-21. 
  3. Faizjuha, I'm (2011-03-06). "SKETCH BOOK SEJARAH: PERBALAHAN DI SUNGAI UJONG, NEGERI SEMBILAN". SKETCH BOOK SEJARAH. Diakses tanggal 2024-01-21. 
  4. a b c d Gullick, J. M. (1954). "The War with Yam Tuan Antah". Journal of the Malayan Branch of the Royal Asiatic Society. 27 (1 (165)): 1–23. ISSN 2304-7550. 
  5. Weld, Fred. A. (2017). "Memorandum regarding the Negri Sembilan and other small Independent States in the vicinity of Malacca". Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society. 90 (2): 128–130. doi:10.1353/ras.2017.0037. ISSN 2180-4338.