Kasultanan Asahan
|
Kesultanan Asahan adolah sabuah kesultanan nan tagadang pado taun 1630 di wilayah nan kini marupokan Kota Tanjung Balai, Kabupaten Asahan, Kabupaten Batubara, Kabupaten Labuhanbatu Utara, Kabupaten Labuhanbatu, jo Kabupaten Labuhanbatu Selatan. Kesultanan iko ditaklukkan Belanda pado taun 1865. Kesultanan iko ditaklukkan Belanda pado taun 1865. Kasultanan Asahan manyatu manjadi nagara Republik Indonesia pado taun 1946. Wilayah Kesultanan Asahan kini manjadi Kabupaten Asahan jo Kota Tanjung Balai, Provinsi Sumatra Utara.[2]
Raja Abdul Jalil, Sultan Asahan partamo adolah anak Sultan Iskandar Muda. Asahan manjadi bawahan Kesultanan Aceh sampai awal abaik ka-19.
Sijarah
[suntiang | suntiang sumber]Awal mulo
[suntiang | suntiang sumber]Pajalanan Sultan Aceh, Sultan Iskandar Muda, ka Johor jo Malaka pado taun 1612 dapek dikatokan sabagai awal dari sijarah Asasihan. Dalam pajalanan itu, rombongan Sultan Iskandar Muda baranti di kawasan ulu sungai nan kanduang disabuik Asahan. Pajalanan dilanjutkan ka sabuah "Tanjung" nan marupoan patamuan antaro Sungai Asahan jo Sungai Silau, kamudian basuwo jo Rajo Simargolang. Di tampek iko juo Sultan Iskandar Muda managakan sabuah plataran sabagai "Balai" untuak manghadok, nan kemudiannyo bakambang manjadi kampuang. Pakambangan daerah ko cukuik capek sabagai pusat patamuan padagangan dari Aceh jo Malaka, kini dikenal jo "Tanjung Balai".[3]
Sultan partamo
[suntiang | suntiang sumber]Dari hasil pabinihan Sultan Iskandar Muda jo Siti Ungu Selendang Bulan, anak dari Raja Pinang Awan nan bagala "Marhum Mangkat di Jambu" lahialah anak laki-laki nan banamo Abdul Jalil nan manjadi cikal bakal dari kasultanan Asahan. Abdul Jalil dinobatkan manjadi Sultan Asahan I. Pamarintahan kasultanan Asahan dimulai pado taun 1630 iyolah sajak dilantiknyo Sultan Asahan nan I s/d XI.[3]
Asahan adolah karajaan ketek nan manjadi bawahan Aceh, jadi sacaro otomatis, struktur kakuasoan tertinggi ado di tangan Sultan Aceh. Di daerah Asahan surang, talapeh dari hubungan jo Aceh, kakuasaan tertinggi ado di tangan Sultan, nan punyo gelar Yang Dipertuan Besar/Sri Paduka Raja. Jabatan nan labiah randah adolah Yang Dipertuan Muda. Untuak daerah Kawasan Batubara jo kawasan nan labiah ketek, pamarintahan dilakuan dek para datuk.[4]
Di bawah kakuasaan Belanda
[suntiang | suntiang sumber]Pado tanggal 12 September 1865, kasultanan Asahan berhasil ditaklukan Balando. Sajak itu, kakuasaan pamarintahan dikuwasoi dek Belanda. Kekuatan pamarintahan Balando di Tanjung Balai dipimpin dek surang Kontroler, nan dipakuek jo Gouverments Besluit pado 30 September 1867, Nomor 2 tantang pambangunan Afdeling Asahan nan bagadangkan di Tanjung Palai jo pambagian wilayah pamarintahan dibagi manjadi tigo, iyolah:[3]
- Onder Afdeling Batubara
- Onder Afdeling Asahan
- Onder Afdeling Labuhan Batu
Sultan Asahan
[suntiang | suntiang sumber]Hinggo kini Kasultanan Asahan alah punyo 13 Sultan nan bakuaso, walaupun Sultan tarakir labiah banyak marupoan Kapalo Keluarga dari sanak karajaan nan ado. Sultan Asahan I, Sultan Abdul Jalil, adolah anak Sultan Iskandar Muda dari Kesultanan Aceh nan manikah jo Siti Ungu Puteri Berinai (Siti Unai), anak gadih Raja Halib (al-Marhum Mankat di-Jambu), dari Pinangawan.[5]
Silsilah
[suntiang | suntiang sumber]Ali Mughayat Syah | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Kahidupan sosial budaya
[suntiang | suntiang sumber]Sasudah sultan nan ado di dalam pengaruh budayo Islam, Asahan juo mancapai kehidupan agamo nan cukuik elok. Bahkan, ado saurang ulama nan takenal nan lahia dari Asahan, iyolah Syekh Abdul Hamid. Inyo lahir pado taun 1880 (1298 H), dan maningga pado 18 Februari 1951 (10 Rabiul Awal 1370 H). Datuk, niniak jo bapaknyo barasa dari Talu, Minangkabau. Syekh Abdul Hamid malajari agamo di Mekah, dek karano itu, inyo sangaik dihormati dek ulama-ulama maso itu.[4]
Dalam pangambangannyo, pangikuik Syekh Abdul Hamid ikolah nan mambuek organisasi Jamiyyatul Washliyyah. Organisasi nan didasari pado aliran Sunni jo mazhab Syafi'i. Dalam banyak hal, organisasi iko mampunyoi persamaan jo Persatuan Tarbiyah Islamiah (PERTI) nan didirian dek ulama Minangkabau. Banyaknyo persamaan, dek karano ulama-ulama tu samo-samo ba elok-baik sajak inyo mandapek ilmu di Mekkah. Pandangan tokoh agamo ko sangaik babeda jo paham reformis nan diambiak dek ulama mudo Minangkabau, sarupo Dr. Haji Abdul Karim Amrullah. Dek karano itu, acok ado polemik antaro pangikuik kaduo paham nan balain iko.[4]
Pado paruh partamu abaik ka-20, pado taun 1916, di Asahan alah tagadang sabuah sikolah nan disabuik Madrasah Ulumul Arabiah. Sebagai direktur partamo, ditunjuk Syekh Abdul Hamid. Dalam pajalanannyo, madrasah Ulumul Arabiyah iko bakambang manjadi salah satu pusat pandidikan Islam nan penting di Asahan, bahkan tamasuak di antaro madrasah nan tanamo di Sumatera Utara, sebanding jo Madrasah Islam Stabat, Langkat, Madrasah Muslim Binjai jo Madrasach al-Hasaniyah Medan. Di antaro ulama terkenal lulusan sikolah Asahan iko adolah Syekh Muhammad Arsyad Thalib Lubis (1908-1972).[4]
Paninggalan tatulih warisan Karajaan Asahan hanyo bakaitan jo buku-buku dalam bidang agamo nan disusun dek ulama untuak tujuan agamo. Barikuik adolah babarapo buku nan dibuek dek Syekh Abdul Hamid di Asahan, iyolah:
- Ad-Durusul Khulasiyah
- Al-Mathalibul Jamaliyah
- Al-Mamlakul `Arabia
- Nujumul Ihtida (نجوم الإهتداء)
- Tamyizut Taqlidi Minal Ittiba
- Al-Ittiba
- Al-Mufradat
- Mi`rajun Nabi
Rujuakan
[suntiang | suntiang sumber]- ↑ Penobatan Sultan Ke XIII Asahan
- ↑ Tengku Ferry Bustaman (2003). Bunga Rampai Kesultanan Asahan. Medan.
- ↑ a b c (Indonesia) Sejarah singkat Asahan di situs Asahan.go.id Archived 2008-04-20 di Wayback Machine.
- ↑ a b c d Berkata, Simargolang (2007-04-18). "Simargolang". "With the Hardship there's a Relief", Dengan Kesulitan Ada Kemudahan (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2024-04-05.
- ↑ Genealogi Kesultanan Asahan di Royal Ark
- ↑ Cagar Budaya Provinsi Sumatera Utara: Bangunan Bersejarah