Dapunta Hyang

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu

Dapunta Hyang Sri Jayanasa adolah marajo Sriwijaya patamo sabagai pandiri Kadatuan Sriwijaya. Namonyo disabuik dalam sajumlah batu basurek awal Sriwijaya dari akhia abaik VII nan disabuik sabagai "batu basurek-batu basurek Siddhayatra", karano mancaritoan pajalanan sucinyo mengalap berkah jo manaklukkan wilayah-wilayah di sakitarnyo. Baliau bakuaso saparampek abaik tarakhia, iyolah awal abaik VII hinggo awal abaik VIII, tapeknyo antaro kurun 671 masehi hinggo 702 masehi.

Biografi[suntiang | suntiang sumber]

Manuruik I Tsing, saurang pandeta Buddha nan pernah mangunjungi Sriwijaya taun 671 nan tingga salamo 6 bulan, tapukau dek kabaikan rajo Sriwijaya wakatu itu.[1] Rajo pun di kamudian hari dhubuangan jo batu basurek nan paliang tuo tantang Sriwijaya nan berado pulo pado abaik ka-7, batarikh 682 iyolah batu basurek Kedukan Bukit di Palembang,[2] nan marujuak ka urang nan samo.[3][3] Walaupun di kamudian hari ado sajumlah sajarawan nan babeda pandapek tantang panafsiran dari sajumlah kato nan tadapek pado batu basurek tu.[4][5][6]

Manuruik batu basurek Kedukan Bukit nan barangka taun 605 saka (683 masehi), mancaritoan tantang saurang Rajo bagala Dapunta Hyang nan malakuan Siddhayatra (pajalanan suci) manggunoan sampan. Baliau barangkek dari Minanga Tamwan mambaok ciek armada jo kakuatan 20.000 bala tantara manuju ka Matajap sarato manaklukan sajumlah daerah. Batu basurek lain nan alah basuo pulo iyolah mancaritoan Siddhayatra jo panaklukkan wilayah sakitar dek Sriwijaya, iyolah batu basurek Kota Kapur nan basuo di Pulau Bangka (686 masehi), batu basurek Karang Brahi di Jambi Hulu (686 masehi), sarato batu basurek Palas Pasemah di selatan Lampung, kasadonyo mancaritoan paristiwa nan samo. Dari katarangan batu basurek-batu basurek ko, dapek disimpulan baso Dapunta Hyang mandirian Karajaan Sriwijaya salapeh mangalahan musuah-musuahnyo di Jambi, Palembang, selatan Lampung, jo Pulau Bangka,[7] bahkan malakuan sarangan ka Bhumi Jawa nan mungkin manyebaban karuntuhan Karajaan Tarumanagara di Jawa Barat.

Namo jo asal usul[suntiang | suntiang sumber]

Dapunta Hyang dipacayoi sabagai suatu gala panguaso nan dipakai maharajo Sriwijaya pariode awal.[8] Gala Dapunta ditamuan pulo dalam batu basurek Sojomerto (akhia abaik ka-7) nan ditamuan di daerah Batang, pasisia utara Jawa Tangah, iyolah Dapunta Selendra nan dipacayo sabagai namo leluhur wangsa Sailendra. Istilah hyang dalam kabudayaan usali Nusantara marujuak ka kabaradoan spiritual supernatural indak kasek mato nan dikaikan jp roh leluhur atau dewata, sahinggo diduga Dapunta Hyang malakuan pajalanan "mengalap berkah" untuak mandapekan kakuatan spiritual atau kasaktian. Kasaktian ko ditambah jo kakuatan bala tantaranyo, dijadian sabagai legitimasi untuak manaklukan daerah-daerah atau karajaan-karajaan di sakitarnyo. Kakuatan spiritual iko pulo nan manjadian pasumpahan Dapunta Hyang dianggok batuah jo ditakuti dek datu (panguaso daerah) bawahannyo, nan kabanyakan diikek kasatioannyo ka Sriwijaya dalam suatu batu basurek jo upacaro pasumpahan disaratoi kutukan bagi siapo sajo nan mangkhianati Sriwijaya.

Slamet Muljana mengaikan Dapunta Hyang di dalam batu basurek Kedukan Bukit sabagai Sri Jayanasa, karano manuruik batu basurek Talang Tuwo nan barangko taun 684 masehi, marajo Sriwijaya katiko itu adolah Sri Jayanasa. Karano jarak taun antaro kaduo prasati ko hanyo satahun, makonyo kamungkinan gadang Dapunta Hyang di dalam batu basurek Kedukan Bukit jo Sri Jayanasa dalam batu basurek Talang Tuwo adolah urang nan samo.[4]

Asal usua Rajo Jayanasa jo latak sabananyo dari Minanga Tamwan masih dipadebatan dek ahli sijarah. Karano kasamoan bunyinyo, ado nan bapandapek Minanga Tamwan samo jo Minangkabau, iyolah wilayah pagunungan di hulu sungai Batanghari. Samantaro Soekmono bapandapek Minanga Tamwan bamakna patamuan duo sungai (Tamwan barati tamuan), yakni sungai Kampar kanan jo sungai Kampar kiri di Riau,[9] yakni wilayah sakitar Candi Muara Takus. Pandapek lain manduga armada nan dipimpin Jayanasa ko barasa dari lua Sumatra, yakni dari Samananjuang Malaya.[10]

Rujukan[suntiang | suntiang sumber]

  1. Takakusu, Junjiro (1896). A record of the Buddhist Religion as Practised in India and the Malay Archipelago AD 671-695, by I-tsing. London: Oxford. 
  2. Casparis, J.G. (1975). Indonesian palaeography: a history of writing in Indonesia from the beginnings to C. A, Part 1500. E. J. Brill. ISBN 90-04-04172-9. 
  3. a b Rujukan kosong (bantuan) 
  4. a b Muljana, Slamet (2006). F.W. Stapel. ed. Sriwijaya. PT. LKiS Pelangi Aksara. ISBN 978-979-8451-62-1. 
  5. Soekmono, R. (2002). Pengantar sejarah kebudayaan Indonesia 2. Kanisius. ISBN 979-413-290-X. 
  6. Marwati Djoened Poesponegoro, Nugroho Notosusanto, (1992), Sejarah nasional Indonesia: Jaman kuno, PT Balai Pustaka, ISBN 979-407-408-X
  7. Elfriede Hermann, Karin Klenke, Michael Dickhardt (2009). Form, Macht, Differenz : Motive und Felder ethnologischen Forschens. Universitätsverlag Göttingen. p. 254-255. ISBN 978-3-940344-80-9. 
  8. Casparis, J.C., (1956), Prasasti Indonesia II: Selected Inscriptions from the 7th to the 9th century A.D., Vol. II. Bandung: Masa Baru.
  9. Drs. R. Soekmono, (1973 5th reprint edition in 1988). Pengantar Sejarah Kebudayaan Indonesia 2, 2nd ed.. Yogyakarta: Penerbit Kanisius. p. 38. ISBN 979-4132290X. 
  10. Coedes, George (1996). The Indianized States of Southeast Asia. University of Hawaii Press. pp. 82. ISBN 978-0-8248-0368-1.