Suto

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Bamacam-macam kain suto.

Suto adolah serat protein alami nan dapek ditanun manjadi tekstil. Jinih suto nan paling umum iyolah suto dari kapompong[1] nan diasiakan larva ulek suto murbei (Bombyx mori) nan ditaranak (taranak ulek tu disabuik serikultur). Suto punyo tekstur haluih, lambuik, tapi indak licin. Rupo bakilauan nan manjadi dayo tuju suto barasa dari struktur cando prisma sagitigo pado serat tasabuik nan mambuek kain suto dapek mambiaskan cahayo dari babagai suduik.

Manggantiah (mamintal) banang suto dari kapompong ulek suto.

"Suto jalang" diasiakan dek ulek salain ulek suto murbei dan dapek pulo diolah. Babagai suto jalang tanamo dan digunokan di Cino, Asia Selatan, dan Eropa sajak dulu, tapi skala produksinyo jauah labiah ketek daripado suto taranak. Suto jalang babeda dari suto taranak dari sisi warono jo tekstur, sarato kapompong jalang nan dikumpuakan biasonyo alah dirusak dek ngangek nan kalua sabalun kapompong tasabuik baambiak, sahinggo banang suto nan mambantuak kapompong tu alah taputuih manjadi pendek. Ulek suto taranak dibunuah jo caro dicampuangkan ka dalam aia mandidiah sabalun kaluanya ngangek nan gadang, atau ditusuak jo jarum, sahinggo sadoalah kapompong dapek diurai manjadi saalai banang nan indak taputuih. Iko mambuek suto dapek ditanun manjadi kain nan labiah kuek. Suto jalang biasonyo juo labiah sulik dicampuang rono daripado suto taranak.

Ampek jinih ngangek suto taranak tapantiang.

Suto didapek juo dek babarapo jinih sarangga lain, tapi hanyo jinih suto dari ulek suto nan digunoan untuak mambuek tekstil. Parnah juo dijalankan kajian tahadok suto-suto lain nan manampakkan pabedaan dari aspek molekul. Suto didapek tarutamo dek larva sarangga nan bametamorfosis langkok, tapi juo didapek dek babarapo sarangga dewasa cando Embioptera. Produksi suto salalu dapek dijumpoi khususnyo pado sarangga ordo hymenoptera (co labah jo samuik), dan kadang digunoan untuak mambuek sarang. Jinih-jinih arthropoda nan lain manghasilkan juo suto, tarutamo arachnida cando lawah. Untuak kain suto dari jaring lawah atau disabuik Qmonos (sarang lawah salam bahaso Japang) diklaim punyo kakuatan tigo kali labiah kuek daripado kevlar (bahan nan biaso digunoan untuak rompi anti piluru) sarato limo kali labiah kuek dari bajo.

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. "Silk". The Free Dictionary By Farlex. Diarsipkan dari versi asli tanggal 3 July 2021. Diakses tanggal 2012-05-23. 

Pautan lua[suntiang | suntiang sumber]