Istano Silinduang Bulan

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Istano Silinduang Bulan

Istano Silinduang Bulan merupokan istan nan talatak di nagari Pagaruyung, Tanah Datar, Sumatera Barat. Kini istano tasabuik sadang direnovasi, satalah tabakar pado tanggal 21 Maret 2010.[1]

Sejarah[suntiang | suntiang sumber]

Namo Silinduang Bulan adolah namo nan dibarikan kapado Istano Raja Pagaruyuang satalah dipindahkan dari Ulak Tanjuang Bungo ka Balai Janggo pado taun 1550 dek Daulat Yang Dipertuan Raja Gamuyang Sultan Bakilap Alam (Sultan Alif Kalifatullah Johan Berdaulat Fil’Alam I), Raja Alam sakaligus pamaci jabatan Raja Adat jo Raja Ibadat Pagaruyung. Taun iko sabagai penando awal dibarlakukannyo sacaro rasmi hukum syariat Islam di saluruah karajaan Pagaruyuang manggantikan hukum-hukum nan basumber dari agamo Buddha Tantrayana.

Kamudian Istano Silinduang Bulan dibangun baliak pado taun 1750, karano bangunan lamo talah tuo dan mulai runtuah. Pado taun 1821, istanao iko tabakar dalam kacamuak Parang Paderi. Pado taun 1869, Istano Silinduang Bulan dibangun baliak dek Yang Dipertuan Gadih Puti Reno Sumpu, kamanakan dari Sultan Tangkal Syariful Alam Bagagar Syah Yang Dipertuan Hitam, sarato putri dari Yang Dipertuan Gadih Reno Sori jo Sultan Abdul Jalil Yang Dipertuan Sembahyang (pemegang jabatan Raja Adat, Raja Ibadat, dan Raja Alam). Pado tangga 3 Agustuih 1961 Istano Silinduang Bulan tabakar baliak.

Istano nan ado kini didirian baliak di tapak Istana nan tabakar pado taun 1961. Pambangunannyo dimulai pado taun 1987 nan dirasmikan pado taun 1989. Diprakarsai dek Sutan Usman Yang Dipertuan Tuanku Tuo Ahli Waris Daulat Yang Dipertuan Raja Pagaruyung, Tan Sri Raja Khalid bin Raja Harun, Raja Syahmenan bin Raja Harun, Aminuzal Amin Datuk Raja Batuah, Basa Ampek Balai, ninik mamak nagari Pagaruyuang, anak cucu keturunan dari Daulat Yang Dipertuan Raja Pagaruyung dalam kaitannyo sabagai sapiah balahan, kuduang karatan. Kemudian didorong sapanuahnyo dek Azwar Anas, Gubenur Sumatera Barat. Namun pado tangga 21 Maret 2010, istano iko baliak tabakar.[2]

Bantuak, ukuran, Jo ukiran[suntiang | suntiang sumber]

Rumah Gadang Tuan Gadih Istano Silinduang Bulan adolah rumah gadang nan sangaik khusus jo model alang babega. Mampunyoi tujuah buah gonjong (tajuk) nan magah seakan mencucuak langiik. Model alang babega marupokan khas rumah gadang rajo.

Istano Silinduang Bulan disabuik pulo rumah gadang sambilan ruang jo ukuran 28 x 8 meter, dan di halamannyo badiri duo buah rangkiang nan banamo Si Bayau-bayau jo Si Tinjau Lauik. Rumah Gadang iko mampunyoi Ampek buah biliak (kamar tidur) Jo duo buah anjuang. Di sampiang kanan banamo Anjuang Ameh dan di sampiang kida Anjuang Perak. Di bagian belakangnyo tadapaik sabuah dapur nan khas. Tiang panyangga rumah gadang iko bajumlah 52 buah, tadiri dari : salapan buah di barisan muko disabuik tiang tetapi panagua alek, barisan keduo mamanjang bangunan tadapaik 12 buah tiang nan disabuik tiang tamban suko mananti, barisan katigo mamanjang bangunan tadapaik 12 buah tiang nan disabuik tiang tangah manti salapan. Salah satu dari 12 tiang iko disabuik tonggak tuo, atau disabuik pulo tiang panjang simajolelo nan talatak di bagian suo satalah pintu masuak. Barisan kaampek bajumlah 12 tiang disabuik tiang dalam puti bakuruang nan manjadi panopang bagian tangah rumah. Salanjuiknyo 12 tiang lai disabuik tiang salek dindiangnyo samiek. Barisan tiang iko mambatasi dindiang balakang jo bagian muko biliak. Salapan tiang laii di bagian balakang disabuik tiang dapua suko dilabo. Kaduo anjuang di ujuang kida jo suo rumah adolah tampaik tahta rajo, yakni Rajo Tuo di Anjungan ameh dan Tuan Gadih di Anjung Perak.

Ukiran nan mambaluik Istano Silinduang Bulan bajumlah labiah dari 200 macam motif ukiran. Hampie saluruah motif ukiran Minangkabau tadapaik di Istano Silinduang Bulan. Ukiran itu mandominasi bentuak lua fisik bangunan nan kayo jo simbol-simbol. Satiok ukiran nan palataannyo mampunyoi makno masiang-masiang, sabagai tando bahwa Istano Silinduang Bulan adolah rumah gadang rajo atau sabagai pusaik adaik.

Barapo motif ukirannyo antaro lain tadapaik di bandua ayam bagian mamanjang di bawah jandela, dihiasi tigo janih ukiran: aka Cino bapilin, sikambang manih jo siriah gadang. Pado bagian dindiang nan labiah laweh dihiasi jo ukiran: pucuak rabuang dan aka Cino ditambah jo hiasan kaca tabentang kalangik. Pado jalusi di ateh jandela dihiasi jo ukiran tembuih jo motif si kambang manih. Pado bagian bawah pinggie atok nan disabuik dampa-dampa dihiasi jo tigo janih ukiran: pisang sasikek, aka Cino dan tantadu bararak. Pado pintu masuak ditamukan babagai ukiran: tupai managun, daun bodi, saik wajik, bungo lado, buah palo bapatah, dan itiak pulang patang.

Banyak lai bagian pado dindiang istano nan diukie jo babagai janih ukiran. Umumnyo ukiran-ukiran tu didominasi dek warna-warna: Sirah, kuniang, hitam dan disaliangi jo warna coklaie (warna tanah), sarato warna perak dan ameh.

Dibagian dalam, samua bagian ditutuik jo kain tabir dan langik-langik jo sulaman batatah warna ameh jo babagai motif. Iko sadonyo marupokan hasil karajinan rakyaik dari nagari-nagari di sakita Pagaruyuang antaro lain Sungayang jo Pandai Sikek.

Catatan kaki[suntiang | suntiang sumber]

  1. http://www.harianhaluan.com Silinduang Bulan Direnovasi
  2. "tanahdatar.go.id". Diarsipkan dari versi asli tanggal 2015-05-04. Diakses tanggal 2017-10-22. 

Pranala lua[suntiang | suntiang sumber]