Guruah

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu

Guruah, guntua, atau gaga adolah kato nan digunoan untuak mandeskripsian galombang kajuik suaro nan dihasiakan dek pamanasan sarato pamuaian udaro nan sangaik lah capek katiko dilalui dek sambaran patuih. Sambaran tasabuik manyababkan udaro barubah manjadi plasma dan langsuang maladak, manimbuakan muncuanyo suaro nan bagamuruah.

Fenomena iko tajadi pado saaik nan samo jo kilek patuih, tapi suaro gamuruahnyo biasonyo tadanga babarapo saaik sasudah kilek tacaliak. Hal iko tajadi karano cahayo marambek labiah capek (186.000 mil / 299.338 kilometer per detik) jiko dibandiangkan suaro (sakitar 700 mil / 1.126 kilometer per jam, baragam bagantuang temperatur, kalambapan dan takanan udaro).

Fobia pado guruah dinamokan astraphobia

Teori[suntiang | suntiang sumber]

Panyabab guruah alah manjadi subjek spekulasi dan panalitian ilmiah salamo barabaik-abaik. Teori partamo nan tacataik dikamukoan dek Aristoteles pado abaik katigo Masehi, dan spekulasi awa nan mampakiroan baso inyo disababkan dek tabrakan awan. Kudian, teori-teori lain mulai bamunculan. Pado patangahan abaik ka-19, teori nan ditarimo adolah baso kilek mangasiakan kaadaan vakum pado jalua nan dilaluinyo, dan guruah disababkan dek pagarakan udaro nan sagiro maisi ruang kosong tasabuik. Kudian pado akia abaik ka-19, urang bapikia baso guruah disababkan dek ladakan uok aia katiko aia nan barado di jalua kilek diangekkan. Teori nan lain manyatokan baso material babantuak gas dihasiakan dek kilek dan maladak. Baru pado abaik ka-20 didapek mupakaik baso guruah disababkan galombang kajuik di udaro akibaik pamuaian termal mandadak plasma pado jalua kilek.

Tingkek suaro[suntiang | suntiang sumber]

Tingkek suaro nan dihasiakan sakitar 120 desibel, satara jo suaro nan dihasiakan dek sanjato api. Suaro nan kareh iko dapek menyababkan karusakan pado bagian talingo dalam.[1] Tigo minik paparan dari guruah ka manyababkan kahilangan pandangaran permanen.[2]

Maukua jarak[suntiang | suntiang sumber]

Karano suaro dan cahayo marambek pado laju nan babeda di atmosfer Bumi, jarak kaduonyo dapek diukua. Laju suaro sakitar 340 m/datiak, sadangkan laju cahayo sangaik capek sainggo dapek diabaian. Dek karano itu, jarak patuih jo pandangaran suaro guruah sakitar 1 kilometer satiok tigo datiak. Guruah jarang tadanga pado jarak labiah dari 25 kilometer.

Liek pulo[suntiang | suntiang sumber]

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. Dangerous Decibels.org Archived 2007-05-09 di Wayback Machine. - chart
  2. Virginia.edu Archived 2008-11-21 di Wayback Machine. - Everyday Activities Increase Risk of Noise-Induced Hearing Loss; May 1, 2003

Bacoan lanjuik[suntiang | suntiang sumber]

  • P Graneau, The cause of thunder, 1989 J. Phys. D: Appl. Phys. 22 1083-1094 doi:10.1088/0022-3727/22/8/012

Pautan lua[suntiang | suntiang sumber]