Daftar Gala Datuak

Gala datuak adolah gala yang diagiah kapado pamimpin sabuah suku atau korong di wilayah dengan populasi etnis Melayu atau Minangkabau. Gala datuak disabuik juo sabagai gala sako di Minangkabau. Salain datuak ado gala yang diagiah kapado saornag laki-laki pado hari panikahannyo dan samanjak itu dianjuakan sakali kapado siapopun untuk mamanggia lalaki tasabuik jo gala yang alah diagiah, bukan lai mamanggia jo namo yang ketek sabagai bantuak penghormatan pado urang yang alah dewasa.

Pawarisan Gala[suntiang | suntiang sumber]

Di Minangkabau, gala adat khususnya gala datuak diwarihkan manuruik garih katurunan ibu (matrilineal). Tapi ado juo babarapo gala di Padang Pariaman jokota Padang yang diwarihkan menurut garis bapak (patrilineal) misalnyo gala Marah (dari Aceh, Meurah), Sutan (dari kata sulthan), Sidi (dari kata Sayyidi) dan Bagindo (Baginda).

Daftar Gala Datuak Minangkabau[suntiang | suntiang sumber]

Gala Datuak tagantuang pado masiang-masiang suku yang ado di Minangkabau. Barikuik daftar gala datuak yang utamo dalam tambo dan tradisi umum wilayah Minang:

Datuak Perpatih Nan Sebatang
Datuak Ketumanggungan
Datuak Suri Dirajo
Datuak Marajo Dirajo
Datuak Tunaro
Datuak Bandaharo
Datuak Tan Tejo Garahano
Datuak Rajo Penghulu
Datuak Tan Dilangit
Datuak Pintu Langit
Datuak Rajo Intan
Datuak Penghulu Mudo
Datuak tan gadang
Datuak Panduko Kayo
Datuak Rangkayo Basa
Datuak Gamuak
Datuak garang

Datuak Rajo Malenggang
Datuak Rajo Ameh
Datuak Sangguno Dirajo
Datuak Siamang Putiah
Datuak Rajo Alam
Datuak Rajo Bandaro
Datuak Indomo
Datuak Makhudum
Datuak Rajo Mole
Datuak Kayo
Datuak Sari Mole
Datuak Sati Andaleh
Datuak Bagindo Basa
Datuak Tan Malin

Ado sabagian tokoh minangkabau yang indak bagala datuak sarupo:

Dang Tuanku
Cindua Mato
Cati Bilang Pandai
Salamat Panjang Gombak
Barakat
Baruliah
Tambahi

Bamacam gala pangirinag kaduo sasudah kato datuak:

Rajo yang berarti Raja
Bandaro, ada pula yang berubah sebutan menjadi Mandaro
Panduko yang berarti Paduka
Bagindo (Baginda)
Maharajo atau Marajo (Maharaja)
Penghulu atau Panghulu
Sutan (Sultan)
Marah atau Meurah

Gala pangiriang katigo, misalnyo barupo kato sipaik:

Basa (besar)
Batuah (bertuah)
Gadang (besar)
Gamuak (gemuk)
Warna: kuning, putih, hitam dan sebagainya.
Benda berharga: intan, emas dan sebagainya
Setia
Sati (sakti)
Indo (indera)

Gala-gala datuak yang tadapek dalam tambo[suntiang | suntiang sumber]

Datuak Parpatih nan Sabatang
Datuak Katumanggungan
Datuak Kakondo Marajo Kayo
Datuak Suri Dirajo
Datuak Tantejo Garahano
Datuak Marajo nan Bamego-mego
Datuak Nan Sakalok Dunia
Datuak Indo Jati
Datuak nan batuah
Datuak rajo bijayo

Gala salain datuak di dalam Tambo :

Sutan Paduko Basa
Sutan Marajo Basa
Sutan Cadiak
Sutan Balun
Sutan Pandak

Gala-gala Datuak yang terdapat dalam Kaba[suntiang | suntiang sumber]

Misalnyo dalam kaba Cindua Mato:

Datuak Bandaro
Datuak Indomo
Datuak Rajo Mangkuto
Datuak Tamani
Datuak Rajo Indo Piliang
Datuak Rajo Panghulu
Datuak Tunaro
Datuak Bandaron Putiah
Datuak Ali Basa
Datuk Rajo Endah
Datuk Manti tuo
Datuk Makhudum

Datuak Maruhum Basa
Datuak Maruntun Manau
Datuak Biawak Kasek
Datuak Salah Cangkuang
Datuak Harimau Lapa
Datuak Palajang Bukik
Datuak Baruak Pajaguang
Datuak Ampiang Basi
Datuk Harimau Campo
Datuk Garagasi

Gala datuak di Kabupaten Solok[suntiang | suntiang sumber]

Barikuik daftar Gala datuak yang ado di 45 nagari Kabupaten Solok:

Datuak Rajo Johan
Datuak Rajo Batuah
Datuak Rajo Adie
Datuak Rajo Kuaso
Datuak Rajo Intan
Datuak Rajo Sampono
Datuak Rajo Mangkuto
Datuak Rajo Pituan
Datuak Rajo Magek
Datuak Rajo Bandaro
Datuak Rajo Tan Aceh
Datuak Rajo Panghulu
Datuak Rajo Bagak
Datuak Rajo Malano
Datuak Rajo Mansue
Datuak Rajo Dilie
Datuak Rajo Alam
Datuak Rajo Indo
Datuak Rajo Angso
Datuak Rajo Indo Alam
Datuak Rajo Langik
Datuak Rajo Nan Sati
Datuak Rajo Nan Putiah
Datuak Rajo Nan Gadang
Datuak Rajo Nan Kayo
Datuak Rajo Lelo
Datuak Rajo Lelo Panghulu
Datuak Rajo Gamuak
Datuak Gamuak
Datuak Rajo Sulaiman
Datuak Rajo Lenggang
Datuak Rajo Nan Gadang
Datuak Rajo Gamuyang
Datuak Gamuyang
Datuak Marajo/Maharajo
Datuak Majo Basa
Datuak Majo Indo
Datuak Majolelo
Datuak Maharajo Nan Sati
Datuak Muajo
Datuak Jang Kayo
Datuak Kayo
Datuak Rangkayo Sati
Datuak Rangkayo Marajo
Datuak Rangkayo Basa
Datuak Rangkayo Batuah
Datuak Rangkayo Mulie
Datuak Bandaro
Datuak Bandaro Rajo
Datuak Bandaro Rajo Lelo
Datuak Bandaro Kampuang
Datuak Bandaro Panjang
Datuak Bandaro Hitam
Datuak Bandaro Putih
Datuak Bandaro Kayo
Datuak Bandaro Panai
Datuak Bandaro Sati
Datuak Mandaro Mudo
Datuak Mandaro Kayo
Datuak Mandaro Sati
Datuak Gindo Nan Itam
Datuak Bagindo Marajo
Datuak Bagindo Sati
Datuak Bagindo Kayo
Datuak Bagindo Sutan
Datuak Bagindo Basa
Datuak Mangkuto
Datuak Mangkuto Kayo
Datuak Mangkuto Marajo
Datuak Mangkuto Sati
Datuak Panghulu Bangso
Datuak Panghulu Dirajo
Datuak Panghulu Bungsu
Datuak Panghulu Sati
Datuak Panghulu Bandaro Guno
Datuak Panghulu Basa
Datuak Pamuncak
Datuak Pamuncak Alam
Datuak Basa
Datuak Gadang
Datuak Gadang Basa Batuah
Datuak Batuah
Datuak Muaro Panjang
Datuak Sinaro Nan Kuning
Datuak Sinaro Sati
Datuak Tanaro
Datuak Talanai Sati
Datuak Paduko Alam
Datuak Tianso
Datuak Singo Labiah
Datuak Palawan
Datuak Mudo Nan Kuniang
Datuak Putiah
Datuak Parpatieh ([[Datuak Perpatih Nan Sebatang]])
Datuak Malako
Datuak Malakewi
Datuak Malakomo/Pakomo
Datuak Mangguang
Datuak Tumanggung ([[Datuak Ketumanggungan]])
Datuak Nangkodoh Rajo
Datuak Sangguno
Datuak Sari Marajo
Datuak Sridano/Saridano
Datuak Sari Basa
Datuak Sori Marajo
Datuak Saripado
Datuak Lenggang Saripado
Datuak Lenggang Sutan
Datuak Bando Sutan
Datuak Sutan Panindih
Datuak Bijo
Datuak Bijo Sati Dirajo
Datuak Tan Marajo
Datuak Tan Batuah
Datuak Tan Bagindo
Datuak Tan Bandaro
Datuak Tan Majo Lelo
Datuak Tanali
Datuak Ampo Majolelo
Datuak Tuhijar
Datuak Kali Bandaro
Datuak Muncak
Datuak Sati
Datuak Mangkudun Sati
Datuak Sampono Bumi
Datuak Pono Kayo
Datuak Lubuak Kayo
Datuak Indo Kayo
Datuak Indo Alam
Datuak Malelo
Datuak Malintang Bumi
Datuak Pado Diaceh
Datuak Gajah Banyak
Datuak Bagindo Mangkuto
Datuak Sutan Dilangik
Datuak Mali Putih

|}

Gala-gala panghulu kenagarian Koto Sani (Aktif)

A. Panghulu Suku Sumagek

Datuak Rajo Nan Sati
Datuak Rajo Malelo
Datuak Rang Kayo Basa
Datuak Mangkuto Sati
Datuak Rajo Mangkuto
Datuak Mangkuto Marajo

B. Panghulu Suku Koto

Datuak Tumangguang
Datuak Bunsu
Datuak Rajo Nan Salasai
Datuak Mudo Nan Kusuik
Datuak Siri Marajo
Datuak Kayo
Datuak Batuah

C. Panghulu Suku Panyalai

Datuak Sinaro Sati
Datuak Mangkuto Sati
Datuak Sutan Dilangik
Datuak Tandi Langik
Datuak Tandi Nan Mudo
Datuak Marajo

D. Panghulu Suku Panindu

Datuak Pamuncak
Datuak Tanan Sati
Datuak Gindo Nan Panjang

E. Panghulu Suku Guci

Datuak Rajo Dipati
Datuak Tumak Alam

Sumber:

Manti Rajo Bagaga
Manti Bagindo Kayo
Datuak Rajo Malelo

Datuak Mangkudun Sati adolah salah satu panghulu nan balipek dari suku sumagek yang barado di Nagari Koto Sani, Datuak Mangkudun Sati adolah panghulu dari kaum suku "SUMAGEK TALAGO BARUAH-BURAI". Kamanakan dari Datuak Mangkudun Sati ini antaro lain adolah:

Mangguluang Alam
Rajo Taduang
Rajo Alam
Kunci Alam
Khatik mangkuto
Mangkuto Alam
Pakiah Mangkuto, dll.

Gala salain Datuak[suntiang | suntiang sumber]

Angku
Bagindo
Bandaro
Bila
Cati atau Cateri
Dang
Dubalang
Imam
Indo
Inyiak
Kambang
Kari
Katik atau Khatib

Kulipah atau Chalifah
Malin
Manti
Marah
Pandito
Penghulu
Puti
Rajo
Sutan
Tan
Tuan
Tuanku atau Tuangku
Pandeka

Referensi[suntiang | suntiang sumber]

Inventarisasi Kekayaan 44 Nagari di kab. Solok, Pemda Solok, 2001, Padang.
A.A. Navis, Alam Terkembang Jadi Guru