Ibrahim Marah Soetan

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Tuan/Engku

Ibrahim gelar Marah Soetan
Ibrahim Marah Soetan, duduak di tangah
Lahia
Ibrahim

1872 atau 1863
Maningga30 Maret 1954 usia 84 atau 91 tahun
Resting placeTPU Karet
KabangsaanHindia Belanda Indonesia
KawarganagaraanHindia Belanda and Indonesian
Alma materKweekschool Fort de Kock
KarojoIntelektual Minangkabau, Pendidik, Penulis, dan aktivis pergerakan kemerdekaan bidang Pendidikan
Dikana dekPendidik, Penulis, dan Aktivis
Notable work
Djalan ke-Timoer (1928), Boenga Tjoelan (4 Jilid) (1933), Pelita (2 jilid) (1938), dan Soear (1939)
PasanganChalijah
AnakHannibal (meninggal dini)
Anak angkat :
Muhammad Sjafei
Sukardi

Ibrahim gelar Marah Soetan (lahia Kayu Tanam, Padang Pariaman, 1863/1872 - maningga di Jakarta, 1954 pado umua 82/91) adolah saurang cadiak pandai, tokoh pendidik, panulih, jo tokoh awal gerakan kamardekaan Indonesia nan barasa dari Minangkabau pado maso Hindia Belanda hinggo Orde Lama.[1]

Mohammad Syafei iolah salah saurang anak angkeknyo nan takenal sabagai pandiri INS Kayutanam sarato manjadi tokoh pendidikan penting pado awal kamardekaan Indonesia, inyo mamanggia apak angekknyo itu dengan sabutan Inyiak.[2]

Kehidupan Awal[suntiang | suntiang sumber]

Ibrahim adolah anak dari Bagindo Nagari, saurang Panghulu Dagang dari Bukittinggi jo Upit, saurang gadih Kayutanam nan urang gaeknyo barasa dari Jawa Timur dan bakarajo di rumah sakit militer Belanda di Kayutanam.[3] Sadangkan manuruik Suryadi Sunuri, ayahnyo Marah Sutan barasa dari Kayutanam dan bundonyo katurunan Jawa dari Pasuruan. Suryadi manyabuik pulo baso kadudukan Marah Sutan dalam adat Minangkabau sabagai "anak pisang manjingkia urang Minang".[1] Ibrahim ko limo basaudara dalam kaluargonyo.[3]

Pendidikan jo Karir[suntiang | suntiang sumber]

Marah Sutan ka sikolah Kweekschool, nan urang awam manyabuiknyo Sekolah Raja, di Fort de Kock (Bukittinggi) pado taun 1890. Sasudah lulus, pado tahun nan samo inyo manikah jo Anduang Chalijah dan langsuang ditugaskan sabagai guru di Padang. Manjadi guru ko inyo karajoan sampai pado taun 1895. Sasudah itu, hiduiknyo bapindah-pindah. Awalnyo inyo dipindahkan ka wilayah Keresidenan Lampung. Pado partamo ka Sukadana, pado taun 1897 dipindahkan ka Teluk Betung, dan kamudian ka Gunung Sugih.[1]

Ibrahim Marah Sutan katiko manjadi guru salalu malatih muridnyo untuak bakarajo jo mangolah tanah-tanahnyo nan subur[4]. Di Lampung, misalnyo, inyo tercatat manyuruah muridnyo untuak mamaliharo ulek sutra. Pado taun 1902, atas pamintak dari urang kampuangnyo, inyo pindah ka Padang untuak mangapaloi pakumpulan Medan Perdamaian untuak mangambangan seni sastra jo tonil. Namun, pado taun nan samo, inyo dipindahan ka Pidie, Aceh untuak mangaja baliak di sikolah rendah.[3]

Pado taun 1905 inyo dipindahkan ka Sukadana. Indak lamo sasudah itu, Ibrahim pindah ka Pontianak. Di tanah Kalimantan ikolah Ibrahim Marah Sutan basobok Mohammad Sjafei jo bundonyo. Sjafei nan manggaleh kue diam-diam baraja di kelas Ibrahim dari daun jendela kelas itu, katiko murid banyanyi inyo ikuik pulo banyanyi, hal itu manarik hatinyo. Suatu hari inyo basarobok anak tu dan batanyo pasal apaknyo. Sasudah tahu baso Sjafei apaknyo maningga, bahkan bundonyo indak tau usia anaknyo, inyo mangangkek Syafei sabagai anak dan mangajaknyo ka ranah Minang untuak menuntut ilmu.[3]

Sasudah itu inyo bapindah ka Simabur, Agam, lalu ka Sambas. Di Sambas inyo manimba ilmu batanun dek daerahnyo nan takenal jo panghasil tanun.[3] Pado taun 1913 inyo mintak pensiun dan pindah ka Batavia. Dari tampek tingganyo di Gang Aboe, inyo masuak ka dunia jurnalistik, sambari mambantu parkumpulan untuak mamajuan ekonomi masyarakat, sarupo partisipasinyo dalam Taman Manikam, kumpulan saudagar-saudagar tanamo dari Surabaya.[1] Inyo lanjuik mangaja di Kartini School, sekolah padusi nan didirian dek urang Balando nan basimpati jo pamikiran Kartini.[2]

Hobi manulihnyo bakambang di Batavia. Pada 1903 Ibrahim mandapek hadiah arloji ameh dari percetakan Insulinde pimpinan Dja Endar Moeda dek jasanyo mangambangan surek kaba Pertja Barat (Padang) nan diredakturi oleh Dja. Pertja Barat pulo manghadiahinyo seperangkat tampek tinta perak. Hinggo 1904 Mara Soetan manjadi penulis tetap untuak koran Taman Sari (Betawi).[1]

Rumah Marah Soetan di Gang Aboe manjadi tampek banyak tokoh batuka pikiran, sarupo Soewardi Soerjodiningrat dan Haji Agus Salim, kadang-kadang sampai bajam-jam badiskusi. Inyo sempat pulo manjadi kapalo partai Insulide cabang Batavia binaan Douwes Dekker. Di bidang jurnalistik, inyo manjadi redaktur untuak Tjahaja Hindia, Pamitran, jo Majapahit. Salain itu, inyo rajin pulo manulih dan mangajaran Bahasa Indonesia ka urang-urang Balando nan baminek. Kondisi rumahnyo itu manjadi prototipe untuak Sjafei dalam mambangun INS Kajutanam.[3]

Pangalamannyo di Partai Insulide mambuek Ibrahim bahasrat untuak mambuek sistem pendidikan nan sasuai jo anak bangsa. Inyo mangirim anaknyo, Sjafei, untuak baraja ka Balando langsuang. Rancanonyo itu alah inyo susun pado dekade 1910 untuak Sukardi, anak angkeknyo nan lain, tapi inyo alah babini, dan maso itu maso Parang Dunia Patamo. Pado taun 1922 akhianyo Sjafei dapek baraja ka Balando, dan sasudah pulang inyo mandirian INS Kajutanam. Pado taun 1930 INS Kayutanam dijadian wakaf ateh pasatujuan Sjafei jo Ibrahim Marah Soetan jo bininyo.[3][5]

Inyo tetap bamukim di Jakarta hinggo kamatiannyo pado 29 Maret 1954.[1]

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. a b c d e f "Minang Saisuak #194 – Intelektual Minang: Ibrahim Gelar Mara Soetan". Dr. Suryadi | LIAS - SAS Indonesië, Universiteit Leiden, Belanda. 2014-10-19. Diakses tanggal 2024-01-20. 
  2. a b Hasri Chaniago (editor). 2023. Ensiklopedia Tokoh 1001 Orang Minang. Padang: UMSB Press. ISBN: 978-623-8416-00-4
  3. a b c d e f g Ajisman et. al. (2012). Bunga Rampai: Sejarah Sumatera Barat (Sumatera Barat Dari Zaman Jepang Hingga Era Reformasi). Padang: BPSNT Padang Press. pp. 22. ISBN 978-602-8742-54-2. https://pustaka.kebudayaan.kemdikbud.go.id/index.php?p=fstream&fid=1252&bid=8917. 
  4. "Minang Saisuak #194 - Intelektual Minang: Ibrahim Gelar Mara Soetan"[pranala nonaktif permanen] Surya Suryadi - Singgalang, Minggu, 19 Oktober 2014. Diakses 12-01-2015.
  5. H. Nazar Sidin. 2004. Apa Siapa, Edisi Sumatera Barat Bahagian I. Padang: Pustaka Artaz.