Caliak sumber untuak Bahaso Aceh

{{Infobox language
|name        = Aceh
|nativename  = Bahsa Acèh
|states      = [[Indonesia]]
|region      = Wilayah pasisia [[Aceh]]
|ethnicity   = [[Suku Aceh|Aceh]]
|speakers    = 3.500.000 (2000) <ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ace Ethnologue]</ref>
|familycolor=Austronesian
|fam2=[[Rumpun bahaso Malayu-Polinesia|Malayu-Polinesia]] 
|fam3=[[Rumpun bahaso Malayu-Sumbawa|Malayu-Sumbawa]]
|fam4=[[Rumpun bahaso Aceh-Chamik|Aceh-Chamik]]
|iso3        = ace
}}
'''Bahaso Aceh''' adolah sabuah bahaso nan ditutuakan dek [[suku Aceh|urang Aceh]] nan tingga di wilayah pasisia, sabagian padalaman, jo sabagian kapulauan di Aceh. Bahaso Aceh tamasuak dalam rumpun bahaso [[Rumpun bahaso Chamic|Chamic]], cabang dari rumpun bahaso [[Rumpun bahaso Melayu-Polinesia|Melayu-Polinesia]], nan iyonyo sandiri cabang dari [[Austronesia|rumpun bahaso Austronesia]].

== Silsilah ==
Bahaso Aceh tamasuak dalam kalompok bahaso [[Rumpun bahaso Chamic|Chamic]]; bahaso-bahaso nan punyo patalian arek jo bahaso Aceh adolah bahaso [[bahasa Cham|Cham]], [[bahaso Roglai|Roglai]], [[bahaso Jarai|Jarai]], [[bahaso Rade|Rade]] jo anam bahaso lain dalam rumpun bahaso Chamic. Bahaso-bahaso lainnyo nan juo takaik jo bahaso Aceh adolah [[bahaso Melayu]] jo [[bahaso Minangkabau]].

== Pasebaran ==
[[Berkas:Peuta_Narit_Aceh.GIF|pra=https://id.wikipedia.org/wiki/Berkas:Peuta_Narit_Aceh.GIF|jmpl|Daerah{{Dead link|date=September 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} tingkek II jo mayoritas bahaso Aceh.]]
Bahaso Aceh tasebar tarutamo di wilayah pasisia Aceh. Bahaso ko ditutuakan muloi dari Manyak Payed, Aceh Tamiang di pasisia timur sampai ka Trumon, Aceh Selatan di pasisia barat.

=== Pantai Timur Aceh ===

# [[Kota Sabang]]
# [[Kota Banda Aceh|Banda Aceh]]
# [[Kabupaten Aceh Besar|Aceh Besar]]
# [[Kabupaten Pidie|Pidie]]
# [[Kabupaten Pidie Jaya|Pidie Jaya]]
# [[Kabupaten Bireuen|Bireuen]]
# [[Kabupaten Aceh Utara|Aceh Utara]]
# [[Kabupaten Lhokseumawe|Lhokseumawe]]
# [[Kabupaten Aceh Timur|Aceh Timur]] (kacuali di 3 kecamatan, [[Serba Jadi, Aceh Timur|Serba Jadi]], [[Peunaron, Aceh Timur|Peunaron]] jo [[Simpang Jernih, Aceh Timur|Simpang Jernih]] di mano [[bahaso Gayo]] dipakai)
# [[Kabupaten Langsa|Langsa]]
# [[Kabupaten Aceh Tamiang|Aceh Tamiang]], di kecamatan [[Manyak Payed, Aceh Tamiang|Manyak Payed]]

=== Pantai barat Aceh ===

# [[Kabupaten Aceh Jaya|Aceh Jaya]]
# [[Kabupaten Aceh Barat|Aceh Barat]]
# [[Kabupaten Nagan Raya|Nagan Raya]]
# [[Kabupaten Aceh Barat Daya|Aceh Barat Daya]] (kacuali di kecamatan [[Susoh, Aceh Barat Daya|Susoh]] di mano [[Bahaso Minangkabau#Bahaso Jamee|bahaso Jamee]] ditutuakan)
# [[Kabupaten Aceh Selatan|Aceh Selatan]] (bacampua jo [[bahaso Kluet]] sarato bahaso Jamee)

== Fonologi ==
[[Berkas:Ie_Beuna_Narit_Aceh.JPG|pra=https://id.wikipedia.org/wiki/Berkas:Ie_Beuna_Narit_Aceh.JPG|jmpl|Rambu{{Dead link|date=September 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} paringatan tsunami dalam duo bahaso, yaitu bahaso Indonesia jo bahaso Aceh.]]
Barikuik adolah fonem-fonem bahaso Aceh.
{| class="IPA wikitable"
|+Vokal<ref name="Al-Harbi 2003 10">{{Harvcoltxt|Al-Harbi|Al-Ahmadi|2003|p=10}}</ref>
! rowspan="2" |
! colspan="2" |Muko
! colspan="2" |Tangah
! colspan="2" |Lakang
|-
!<small>muluik</small>
!<small>sengau</small>
!<small>muluik</small>
!<small>sengau</small>
!<small>muluik</small>
!<small>sengau</small>
|- align="center"
!Tatutuik
|i
|ĩ
|ɨ
|ɨ̃
|u
|ũ
|- align="center"
!Tangah tatutuik
|e
| rowspan="2" |ɛ̃
|ə
| rowspan="2" |ʌ̃
|o
| rowspan="2" |ɔ̃
|- align="center"
!Tangah tabuko
|ɛ
|ʌ
|ɔ
|- align="center"
!Tabuko
|
|
|a
|ã
|
|
|}
Vokal biasonyo ado di pasangan muluik/sengau, walaupun hanyo ado tigo vokal sengau patangahan jo ado vokal oral patangahan nan jumlahnyo duo kali labiah banyak. {{IPA|/ʌ/}} indak batua-batua di tangah, walaupun nan nampak di siko dek alasan estetika. Baitu pulo, {{IPA|/ɨ/}} juo ditampakan sabagai ({{IPA|[ɯ]}} nan labiah ka balakang.{{fact|date=March 2009}} Salain vokal monoftong di atas, bahaso Aceh juo mampunyoi 5 diftong oral, surang-surang jo pasangan sengau:<ref name="Al-Harbi 2003 10" />

* {{IPA|/iə ɨə uə ɛə ɔə/}}
* {{IPA|/ĩə ɨ̃ə ũə ɛ̃ə ɔ̃ə/}}

{| class="IPA wikitable"
|+Konsonan<ref>{{Harvcoltxt|Al-Harbi|Al-Ahmadi|2003|p=9-10}}</ref>
!
!Bibia
!Rongga-gigi
!Langik-langik
!Langik-langik{{br}}balakang
!Celah suaro
|- align="center"
!Sengau
|m
|n
|ɲ
|ŋ
|
|- align="center"
!Letup
|p b
|t d
|c ɟ
|k g
|ʔ
|- align="center"
!Desis
|
|s
|ʃ
|
|h
|- align="center"
!Hampiran
|w
|l
|j
|
|
|- align="center"
!Getar
|
|r
|
|
|
|}
{{IPA|/s/}} adolah alveodental laminal. {{IPA|/ʃ/}} sacaro teknis barupo post-alveolar tetapi dikalompokkan dalam kolom langik-langik untuak alasan estetika.

== Contoh ==
[[Berkas:Terjemah_Al-Qur'an_dalam_Bahasa_Aceh.jpg|pra=https://id.wikipedia.org/wiki/Berkas:Terjemah_Al-Qur'an_dalam_Bahasa_Aceh.jpg|jmpl|233x233px|Tajamahan{{Dead link|date=September 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Al-Qur'an dalam bahaso Aceh]]

* ''Peue haba?'' = Apo kaba?
* ''Haba gèt'' = Kaba baiak.
* ''Lôn piké geutanyoë han meureumpök lé'' = Den kiro wak indak ka basuo lai do.
* ''Lôn jép ië u muda'' = Den minum aia karambia mudo.
* ''Agam ngön inöng'' = laki-laki jo padusi
* ''Lôn'' = Ambo/Den/Awak
* ''Kah, droë , Gata'' = waang, awak, sanak
* ''H'an'' = indak
* ''Na'' = ado
* ''Pajôh'' = makan
* ''Jih, dijih, gobnyan'' = inyo
* ''Ceudah that gobnyan''. = Gagah bana inyo.
* ''Lôn meu'en bhan bak blang thô''. = Awak bamain bola di sawah kariang.

== Rujuakan ==
<references />

== Pautan lua ==
{{InterWiki|code=ace}}{{wiktionary}}

* '''{{ethnologue|ace}}'''
* '''{{id}}''' [http://bahasaaceh.com/ Portal Baraja Bahaso Aceh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210922093211/https://bahasaaceh.com/ |date=2021-09-22 }}
* '''{{id}}''' [http://meurunoe.nasabe.com/ Baraja Bahaso Aceh]
{{Bahaso daerah di Indonesia}}

[[Kategori:Bahaso| ]]


{{Bahaso-stub}}