Wikipedia:Artikel nan Tapiliah/2019

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu

Puncak Adam (atau Gunuang Adam; Sinhala Samanalakanda - සමනළ කන්ද "gunuang kupu-kupu", Tamil Sivanolipatha Malai - சிவனொலி பாதமலை atau Bawa Adam Malai - பாவா ஆதம் மலை - artinyo Gunuang Bapak Adam), tingginyo 2,243 meters (7,359 ft) talatak di tangah-tangah pulau Sri Lanka. Gunuang iko tanamo juo sabagai  Sri Pada "tapak kaki suci", marujuak wujuik batu nan punyo lakuak sarupo jajak kaki sapanjang 1.8 meter di ateh puncak gunuang. Manuruik pamahaman urang Buddha, kasan jajak kaki itu dianggok sabagai jajak kaki Buddha, samantaro dalam tradisi Hindu dianggap sabagai kasan jajak kaki dewa Syiwa, dan bagi sabagian panganuik Islam, urang Yahudi dan Kristen dianggok sabagai kasan tapak kaki Adam katiko awa baliau... (salangkoknyo...)

Artikel nan Tapiliah sabalunnyo: BiluluakKi Hadjar DewantaraBatu basurek Saruaso IKabupaten DharmasrayaAra nan Takah


Kacimuih adolah makanan khas Minangkabau nan tabuek dari ubi parancih nan diparuik aluih-aluih sarupo mamaruik keju. Sudah tu dibantuak sadamikian rupo tu dikukuih di dalam dandang. Sampai nyo ampuak dan satalah tu disiram jo kuah gulo saka nan alah dididiahkan tu, salanjuiknyo ditaburi karambia nan dikukua dan dicampua jo garam, tu taburi di ateh kacumuih tadi. Papaduan antaro manih jo guriah sarato jo ampuaknyo parancih tadi mambuek kacimuih ko manjadi lamak untuak dimakan. Kacimuih ko biasonyo di masak di hari-hari biaso sabagai sajian atau biaso ditamui juo di pasa-pasa tradisional. Salain mudah ditamui, kacimuih ko indak pulo payah mancari bahannyo jikok awak nio mambueknyo. Baitu pulo kacimuih ko sarasi bana untuak urang nan suko jo makanan nan... (salangkoknyo...)

Artikel nan Tapiliah sabalunnyo: Puncak AdamBiluluakKi Hadjar DewantaraBatu basurek Saruaso IKabupaten Dharmasraya


Persatuan Islam (disingkek Persis atau PERSIS, dalam bahaso Minangkabau: Pasatuan Islam) adolah sabuah organisasi Islam di Indonesia. Persis didirian pado 12 September 1923 di Bandung dek sakalompok Muslim nan katuju mangambangkan dalam pandidikan jo aktivitas kaagamoan nan dipimpin dek Haji Zamzam jo Haji Muhammad Yunus. Persis didirian jo tujuan untuak maagiah pamahaman Islam nan sasuai jo asalinyo nan dibaok dek Rasulullah SAW jo maagiah pandangan babeda dari pamahaman Islam tradisional nan dianggap alah indak orisinil dek bacampua jo budayo lokal, sikap taklid buto, sikap indak kritis, jo indak namuah manggali Islam labiah dalam jo mambukak kitab-kitab Hadits nan shahih. Dek karano itu, malalui para ulamanyo sarupo Ahmad Hassan, Persis manyiarkan Islam nan... (salangkoknyo...)

Artikel nan Tapiliah sabalunnyo: KacimuihPuncak AdamBiluluakKi Hadjar DewantaraBatu basurek Saruaso I


Sabah (Jawi: صباح) adolah salah satu nagara bagian di Malaysia jo juo marupoan salah satu dari 13 nagara bagian pandiri di dalam pasakutuan Malaysia. Sabah adolah nagara bagian kaduo tagadang di Malaysia satalah Sarawak. Sabah berbatasan juo jo Provinsi Kalimantan Utara, Indonesia, di selatan. Ibu kota nagara bagian iko adolah Kota Kinabalu. Sabah acok disabuik sabagai "Negeri di Bawah Bayu" (Land Below the Wind), sabuah frasa nan digunoan dek palauik pado maso dulu untuak manggambaran daratan di selatan sabuak topan.... (salangkoknyo...)

Artikel nan Tapiliah sabalunnyo: Persatuan IslamKacimuihPuncak AdamBiluluakKi Hadjar Dewantara


Ramadan, atau dek urang awak disabuik bulan basaha adolah bulan kasambilan dalam kalender Islam, dan dirayoan dek umaik Muslim di saluruah dunia jo bapuaso (saum) sarato mamparingati wahyu partamo nan turun bakeh Nabi Muhammad S.A.W manuruik kayakinan umaik Muslim. Parayoan tahunan ko dihoromati sabagai ciek dari rukun Islam nan limo. Bulan Ramadan balansuang salamo 29–30 ari manuruik pamantauan hilal (bulan sabik), sapantun jo aturan-aturan nan tatulih dalam hadits.

Kawajiban bapuaso pado bulan Ramadan turun pado bulan Sya'ban taun kaduo salapehh hijrahnyo umaik Muslim dari Makkah ka Madinah. Salamo bapuaso samanjak pagi inggo patang, Muslim dilarang untuak makan, minum cairan apopun, marokok, jo bahubuangan badan. Salain itu, diparintahkan pulo untuak mailakan pabuatan doso untuak manyamparonokan pahalo puaso, sarupo bakato-kato nan buruak (co mancacek, mambuek pitanah, mangutuak, baduto) jo bacakak.(salangkoknyo...)

Artikel nan Tapiliah sabalunnyo: SabahPersatuan IslamKacimuihPuncak AdamBiluluak


Prof. Dr. H. Irwan Prayitno, S.Psi., M.Sc. (lahia di Yogyakarta, Indonesia, 20 Desember 1963; umua 60 taun) adolah surang akademisi pandidikan jo politisi Indonesia. Baliau mamulai jabatan sabagai Gubernur Sumatera Barat periode kaduo pado 12 Februari 2016 sasudah mamanangan pamiliahan Gubernur Sumatera Barat. Sabalunnyo, liau duduak di Dewan Perwakilan Rakyat tigo pariode sajak 1999 dari Partai Keadilan Sejahtera. Baliau tanamo sabagai pandiri Yayasan Pendidikan Adzkia, tatap maaja jo badakwah sapanjang kariernyo.

Salaku kapalo daerah, baliau mandapek sajumlah panghargaan dari nagara. Ampek taun kapamimpinannyo ditandoi jo saketeknyo 137 panghargaan dari pamarentah nan diraiah Sumatra Barat. Salamo duduak di parlemen, baliau mancurahan pandangannyo dalam panyusunan sajumlah RUU, tamasuak panggunoan sumber energi alternatif paneh bumi. (salangkoknyo...)

Artikel nan Tapiliah sabalunnyo: RamadanSabahPersatuan IslamKacimuihPuncak AdamBiluluak


Urang Ocu adolah etnik nan masih sarumpun jo Minangkabau nan barasa dari Kabupaten Kampar, Provinsi Riau. Panduduak asalinyo mangecek dalam bahaso Kampar (nan acok disabuik baso Ocu) nan marupokan salah satu dialek dalam baso Minangkabau nan mirip jo dialek nan dipakai di Luhak Limopuluah Koto. Sacaro etnis, sijarah, adaik, jo budayo, nyo dakek bana jo Minangkabau, khususnyo jo masyarakaik di Kabupaten Lima Puluh Kota. Inggo kini masih ado kontroversi tantang pangalompokkan urang Kampar sabagai etnik surang atau tamasuak dalam Minangkabau jo Melayu Riau.(salangkoknyo...)

Artikel nan Tapiliah sabalunnyo: Irwan PrayitnoRamadanSabahPersatuan IslamKacimuihPuncak AdamBiluluak


Keumalahayati, atau disingkek Malahayati, adolah surang laksamana padusi dari Kasultanan Aceh, nan dipakiroan iduik antaro akia abaik ka-16 inggo mulo abaik ka-17. Keumalahayati baparan pantiang dalam mamimpin angkatan lauik Aceh manjadi kakuatan nan disagani di Selat Malaka jo sakitarnyo, tamasuak dalam malawan Portugih, Balando, jo Inggirih nan mulai masuak ka Asia Tenggara pado maso tu. Keumalahayati mamimpin pasukan Aceh mangalahan kapa-kapa Balando di bawah pimpinan Cornelis de Houtman jo sudaronyo Frederick de Houtman pado taun 1599. Cornelis tabunuah dan Frederic manjadi tawanan. (salangkoknyo...)


Bareh adolah bagian incek padi (atah) nan alah dipisah dari sakam. Pado salah satu tahap mamproses hasil panen padi, atah ditumbuak jo lasuang atau digiliang sainggo bagian luanyo (kulik atah) talapeh dari isinyo. Bagian isi ikolah, nan barono putiah, kamerahan, ungu, atau bahkan itam, nan disabuik bareh.

Bareh umumnyo tumbuah sabagai tanaman taunan. Tanaman padi dapek tumbuah inggo satinggi 1 - 1,8 m. Daunnyo panjang jo tipih. Komposisi utamo dari bareh adolah pati, nan mano dapek manantuan rono jo tekstur bareh. Bareh dari padi katan disabuik bareh sipuluik. (salangkoknyo...)


Lambah Anai marupokan kawasan lambah nan talatak di antaro Kayu Tanam, Padang Pariaman jo Padangpanjang nan masuak dalam Cagar Alam Lambah Anai. Kawasan ko ditatapkan sabagai cagar alam dek pamarintah kolonial sajak 18 Desember 1922. Lambah ko tanamo dek adonyo Aia Tajun Lambah Anai nan aksesnyo mudah dek lataknyo di tapi Jalan Lintas Sumatra, pangubuang Padang jo Padangpanjang. Sabananyo aia tajun ko masih salah satu dari total tujuah aia tajun nan ado di cagar alam.

Aia Tajun Lambah Anai marupokan bagian dari Batang Lurah nan baulu di Gunuang Singgalang dan mampunyoi katinggian kurang labiah 35 meter. Panorama sakaliliangnyo manjadi tujuan wisata. (salangkoknyo...)


Pacu jawi adolah sabuah atraksi pamainan tradisional nan dilombakan di Kabupaten Tanah Datar, Provinsi Sumatera Barat, Indonesia. Satiok tahun, lomba pacu jawi iko diadokan sacaro bagilia salamo ampek minggu di ampek kecamatan di Kabupaten Tanah Datar, yaitu Pariangan, Rambatan, Limo Kaum, jo Sungai Tarab. Pacu jawi alah ado sajak ratusan taun lalu, nan pado mulonyo marupoan kagiatan nan dilakuan dek urang ka sawah sahabih musim panen untuak maisi wakatu luang nan manjadi sarana hiburan sakali untuak panduduak satampek.

Babeda jo karapan sapi di Pulau Madura nan diadokan di lintasan nan kariang, pacu jawi di Kabupaten Tanah Datar diadokan di sawah-sawah balanyah. (salangkoknyo...)


Diabetes melitus, DM, nan juo tanamo di Indonesia jo istilah panyakik kanciang manih atau panyakik gulo adolah kalainan metabolik nan dicirikan jo gejala tinggi gulo darah jangko lamo (hiperglikemia kronis) sarato gangguan metabolisme karbohidrat, lamak, jo protein, dek kurangnyo insulin nan dihasiakan tubuah (sekresi insulin), kaindakmampuan tubuah untuak mamanfaatkan insulin (insulin resistance), atau kaduonyo. Glukosa (gulo darah) dalam tubuah dikandalikan dek babarapo hormon. Hormon insulin nan dihasiakan organ pankreas bakarajo untuak maubah glukosa manjadi glikogen (bantuak dari cadangan energi) katiko kadar gulo darah tinggi. Sadangkan hormon glukagon nan dihasiakan otot bakarajo untuak memacah glikogen manjadi sumber energi tubuah katiko gulu darah randah. (salangkoknyo...)