Uramg Malayu Langkat

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Malayu Langkat
ملايو لڠكت
Sub-etnis Malayu
EtnisMalayu
DemonymMalayu Langkat
BahasoMalayu Langkat
Agamo Islam (mayoritas Sunni)

Urang Malayu Langkat (Malayu Langkat; Jawi: ملايو لڠكت) adolah salah satu kalompok urang Malayu di Sumatera Timur nan bamukim di Kabupaten Langkat, Sumatera Utara. Kabupaten salueh 6.320 kilometer pasagi iko tadiri ateh 15 kacamatan, dengan ibu kotanyo Stabat. Kawasan kecamatan nan tadapek di Daerah Tingkek II Langkat tabagi ka dalam tigo kawasan, yoitu: kawasan Langkat Hulu, nan marupokan daerah badataran tinggi, maliputi Kecamatan Bahorok, Salapian, Kuala, Sungei Bingei, jo Binjai; kawasan Langkat Hilir nan marupokan dataran randah, maliputi Kecamatan Padang Tualang, Stabat, Hinai, Secanggang, jo Tanjung Pura; kawasan Teluk Haru yang marupokan dataran randah pantai, maliputi Kecamatan Gebang, Babalan, Pangkalan Susu, jo Besitang.[1]

Tadapek babarapo pebedoan unsua bahaso, kabudayoan, kasenian, jo kabaragaman sosial diantaro sub-kalompok turunan dari banso Malayu. Hal iko dikaranokan urang Malayu inti manyebar ka babagai panjuru kawasan dunia Malayu, sahinggo tajadi asimilasi sub-kalompok turunan Malayu dengan babarapo kalompok etnis daerah tatantu di kawasan Asia Tenggara Maritim. Sacaro historis, populasi uang Malayu marupokan turunan langsuang dari urang-urang suku Austroasiatik Austronesia nan manutuakan bahaso-bahaso Melayik nan manjalin kontak jo padagangan dengan karajaan, kasultanan, ataupun pamukiman tatantu (tarutamo dengan karajaan Brunei, Kedah, Langkasuka, Gangga Negara, Chi Tu, Nakhon Si Thammarat, Pahang, Melayu jo Sriwijaya.)[2][3]

Pakambangan jo panagakan Kesultanan Malaka pado abaik ka-15 manyabokkan revolusi gadang-gadangan pado sijarah banso Malayu. Hal tasabuik tajadi karano kasultanan tasabuik mambaok parubahan nan sangaik signifikan pado tata kabudayoan jo kasultanan tasabuik maraiah kajayoan pado maso tasabuik.

Manuruik catatan sijarah, urang Malayu alah dikenal sabagai komunitas padagang linteh parairan dengan karakteristik budayo nan dinamis. Mereka dapek manyerap, babagi, jo manyaluakan sakian banyak kaunikan kabudayoan dari kalompok etnik lain, saperti kabudayoan Minang jo Aceh.[3][2]

Asa usua[suntiang | suntiang sumber]

Sabagian gadang masyarakaik Malayu Langkat, tarutamo di daerah Langkat Hulu, mayakini bahwo nenek moyang inyo barasa dari katurunan urang Batak Karo nan tibo dari Tanah Karo, nan lataknyo indak bajauhan dari lokasi kadiamannyo. Karano alah barasimilasi dalam jangko wakatu lamo, inyo mulai maninggakan kabiasoan lamonyo, misalnyo kabiasoan manggunokan namo marga, dan baraliah manjadi baragamo Islam, sahinggo ditarimo sabagai urang Malayu. Carito manganoi asa-usua urang Malayu Langkat iko, antaro lain tacamin dalam sabuah pantun inyo nan babunyi :[1]

Bukan kapak sembarang kapak

kapak untuk membelah kayu

Bukan Batak sembarang Batak

Batak sudah menjadi Melayu

Etimologi[suntiang | suntiang sumber]

Tari Joget nan barasa dari maso Kesultanan Malaka, banyak dari aspek budayo Malayu barasa dari kawasan Malaka. Kato Malayu pado mulonyo marupokan namo tampek (toponim), nan marujuak pado suatu lokasi di Sumatra. Satalah abaik ka-15 istilah Malayu mulai digunokan untuak marujuak pado namo suku (etnonim).[4]

Dalam karya sastra jo hikayaik, kato "Malayu" kamungkinan barasa dari salah satu sungai di Sumatra, Indonesia, yoitu Sungai Malayu. Babarapo urang bapandapek bahwo istilah tasabuik barasa dari sabuah kato nan barasa dari bahaso Malayu, yoitu "melaju" nan barasa dari awalan 'me' jo aka kato 'laju', nan manggambarkan kueknyo aruih pado sungai tasbuik.[5]

Demografi[suntiang | suntiang sumber]

Kawasan kadiaman urang Malayu Langkat tabagi ateh daerah rao, dataran randah, daerah lipatan, jo pagunuangan. Sungai gadang jo ketek mangalia di kabupaten iko, di antaronyo Sungai Wampu, Bahorok, Lapian, Lepan, jo Besitang. Iklim di daerah iko manyabokkan tanahnyo subua bagi tanaman pakabunan nan diusahokan oleh nagaro, swasta, atau rakyaik sacaro paurangan. Tetapi daerah ko juo takenal karano acok dilando angin Bahorok, yoitu angin paneh atau angin turun nan dapek marusak hasil patanian.

Pado tahun 1961 panduduak kabupaten iko saluruahnyo bajumlah 341.615 jiwa. Pado tahun 1971 panduduak Kabupaten Langkat jo Kotamadia Binjai bajumlah 583.541 jiwa; sabanyak 59.942 jiwa bamukim di Kotamadia Binjai, jo 523.212 jiwa badiam di Kabupaten Langkat. Pado tahun 1981 jumlah panduduak Kabupaten Langkat maningkek sabanyak 5,4 persen dari tahun 1971, manjadi sabanyak 660.051 jiwa. Badasarkan data Biro Pusat Statistik Medan tahun 1975, urang Malayu nan tingga di kabupaten Langkat dipakirokan bajumlah 775.910 jiwa.

Kini urang Langkat hiduik basamo-samo dengan para pandatang nan akhianyo manatok di kawasan asa urang Malayu Langkat iko, antaro lain urang Batak Karo, Batak Toba, Aceh, Minangkabau, jo sabagainyo. Di daerah tatantu."tarutamo di sakita Kecamatan Tanjung Pura, urang Malayu masih marupokan masyarakaik mayoritas. Hal iko kamungkinan disabokkan karano pado maso lalu daerah iko marupokan kawasan Kesultanan Langkat sakaliguih pusek pamarintah Sultan Langkat. Pado tahun 1971, urang Malayu di Kecamatan Tanjung Pura adolah 21.521 jiwa (44,94%) di antaro 47.888 jiwa panduduak kecamatan iko.

Dipakirokan jumlah urang Langkat manduduki tampek kaduo dibandingkan jumlah suku banso pandatang lainnyo, tarutamo suku banso Jao. Misalnyo pado tahun 1981, badasarkan panelitian Kantor Daerah Tingkek II Langkat, urang Malayu nan bamukim di Kabupaten iko dipakirokan sakitar 17,35%, yoitu 122.788 jiwa, samantaro urang Jao sakitar 53,32%, yoitu 365.669 jiwa dari saluruah panduduak Kabupaten iko pado tahun tasabuik nan bajumlah 660.051 jiwa. Hal iko bakaitan dengan luehnyo kawasan pakabunan nan tadapek di kabupaten iko. Pado wakatu lampau pangusaho pakabunan Balando mandatangkan banyak tanago karajo dari Jao untuak dipakarajokan di daerah iko. Hinggo kini urang Jao ado disatiok kecamatan di Kabupaten Langkat dengan pakarajoan sabagai mandor atau buruah di pakabunan.[1]

Bahasa[suntiang | suntiang sumber]

Urang Malayu Langkat manggunokan bahaso Malayu dialek Langkat nan mampunyoi ciri-ciri khas. Dalam pangucokkannyo,urang Langkat biasonyo labiah manakankan pamakaian hurup e, tarutamo pado akhia kalimek. Salain itu, irama (nada) dalam caro mangeceknyo juo mampunyoi ciri khas nan babedo dengan bahaso Malayu nan digunokan di daerah lain, tarutamo pado urang Malayu di bagian salatan nan labiah manakankan panggunoan hurup o. Tetapi kini panggunoan bahaso Malayu di kalangan masyarakaik Langkat alah samakin bakurang jo pamakaiannyo hanyo dijumpoi pado urang-urang tuo sajo.[1]

Kapicayoan[suntiang | suntiang sumber]

Sabagian gadang urang Malayu Langkat adolah baragamo Islam. Pangaruah Islam iko juo sangaik nampak dalam bantuak-bantuak kasenian inyo. Salain bantuak kasenian saperti kasidah, marhaban, gambus, jo sabagainyo, inyo juo mangenal seni malantunkan hikayaik, dongeng, atau syair nan juo baciri khaskan Islam. Di kalangan masyarakik juo bakambang kasenian babaleh pantun nan biasonyo dilakukan pado upacaro tatantu, misalnyo dalam parkawinan.[6]

Mato pancaharian[suntiang | suntiang sumber]

Urang Malayu Langkat umumnyo hiduik dari bidang patanian jo pakabunan rakyaik. Salain mananam padi di sawah, inyo juo mananam karambia, durian, rambutan, nangka, cubadak, jo pisang. Di bidang pakabunan rakyaiknyo mangusahokan karet, kopi, lada, palo, sawit, purun (tanaman rao untuak bahan pambuekkan karajinan tangan), jo cengkeh. Salain mangusahokan pakabunan punyo surang atau mangarajokan kabun urang lain, banyak pulo nan manjadi buruah di pakabunan gadak punyo nagaro. Pakarajoan mamburuah iko inyo lakukan basamo-samo dengan panduduak suku banso Jao nan sajak masuak ka daerah iko alah bakarajo sabagai buruah di pakabunan milik Balando.

Pado maso lalu masyarakaik mangambangkan mato pancaharian manangkok lauak di sungai, rao jo kolam di sakitar tampek tingganyo. Hasilnyo dapek inyo jua ka daerah lain di sakitarnyo, misalnyo ka kota Binjai, Medan, bahkan sampai ka Berastagi jo Kabanjahe. Kini inyo juo bataranak ayam, itiak, kabau, kudo, kambiang, jo sabagainyo. Usaho tradisional lainnyo nan alah lamo bakambang di daerah iko adolah industri pambuekkan batubaro nan dikarajokan sacaro paurangan di rumah-rumah. Produksi batubaro dari daerah iko juo dipasakan ka daerah-daerah lain di lua Kabupaten Langkat. Sabagian masyarakaik mangambangkan pulo mato pancaharian tambahan dengan mangarajokan babagai karajinan dari buluah, ijuak, jo sajenis tanaman rao satampek nan disabuik purun. Dari bidang iko dihasilkan anyaman buluah, sapu ijuak, payuang buluah jo karateh, sarato lapiak. Pekerjaan lainnyo adolah badagang atau manjadi pagawai pado kantua-kantua pamarintahan.[7]

Rujuakkan[suntiang | suntiang sumber]

  1. a b c d Melalatoa, Junus (1995). Ensiklopedi Suku Bangsa Di Indonesia. CV. EKA PUTRA. pp. 452. https://repositori.kemdikbud.go.id/7479/. 
  2. a b Milner, Anthony (2010), The Malays (The Peoples of South-East Asia and the Pacific), Wiley-Blackwell, ISBN 978-1-4443-3903-1
  3. a b Barnard, Timothy P. (2004), Contesting Malayness: Malay identity across boundaries, Singapura: Singapore University press, ISBN 978-9971-69-279-7
  4. Timothy P. Barnard (2004). Contesting Malayness: Malay identity across boundaries. Singapore: Singapore University press. ISBN 9971-69-279-1.
  5. Melebek, Abdul Rashid; Moain, Amat Juhari (2006), Sejarah Bahasa Melayu ("History of the Malay Language"), Utusan Publications & Distributors, ISBN 978-967-61-1809-7
  6. Melalatoa, Junus (1995). Ensiklopedi Suku Bangsa Di Indonesia. CV. EKA PUTRA. ISBN 453. https://repositori.kemdikbud.go.id/7479/. 
  7. Melalatoa, Junus (1995). Ensiklopedi Suku Bangsa Di Indonesia. CV. EKA PUTRA. pp. 452-453. https://repositori.kemdikbud.go.id/7479/.