Sarangan Mongol ka Jawa

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Sarangan Mongol ka Jawa
Tangga 1293
Tampek Jawa, Majapahit
Asia Kamanangan Majapahit
Casus belli Singhasari manulak takluk kapado Kekaisaran Mongol jo malukoi utusan
Pihak nan talibaik
Dinasti Yuan Karajaan Singhasari
Karajaan Kadiri
Karajaan Majapahit
Kumandan
Kubilai Khan (kumandan tatinggi)
Shi-bi
Ike Mese
Gaoxing
Jayakatwang (kumandan tatinggi)
Raden Wijaya
Kakuatan
20.000-30.000 tantara
1.000 kapa
Labiah dari 100.000 tantara
Korban
Labiah dari 3.000 tewas Labiah dari 2.000 tewas jo tabanam

Sarangan Mongol ka Jawa adolah suatu sarangan maliter nan diparentahan dek Kublai Khan, pandiri Dinasti Yuan (salah satu bagian dari Kakaisaran Mongol) taadok panguaso Jawa pado taun 1293. Inyo mangirim armada gadang nan mambao antaro 20.000[1] inggo 30.000  tantara ka Jawa. Sarangan ko adolah untuak maukun Rajo Kertanegara dari Singhasari, nan manulak mambaia upeti kapado Yuan jo mambuek cacek salah satu utusannyo. Walaupun baitu, upayo ko baakia jo kagagalan di pihak Mongol.

Lata balakang[suntiang | suntiang sumber]

Kublai Khan, pandiri Dinasti Yuan sarato Khan Aguang dari Kakaisaran Mongol, mangirim utusan ka babagai nagara untuak mamintak mareka manjadi nagara bawahannyo sarato mambaia upeti. Men Shi atau Meng-qi (孟琪), salah satu mantari nan dikirim ka Jawa, indak ditarimo sacaro elok di sinan.[2] Rajo Singhasari, Kertanagara, maraso tasingguang atinyo jo pamintaan tu. Sarupo palakuan taadok pancilok randahan, muko utusan tu dicapnyo jo basi paneh, talingonyo dipotong, dan dikirim baliak dalam kaadoan tacalo.

Kublai Khan takajuik bana jo kajadian tu, dan mamarentahan sarangan untuak maukun Kertanagara, nan disabuiknyo urang biadab, pado 1292. Manuruik Yuan shi, catatan sijarah Dinasti Yuan, 20.000-30.000 urang dikumpulan dari Fujian, Jiangxi jo Huguang di Cino Selatan, dan dibao jo 1.000 kapa basarato baka nan cukuik untuak sataun.[3] Para jenderal pasukan tu adolah Shi-bi (urang Mongol), Ike Mese (urang Uyghur), jo Gaoxing (urang Cino). Jinih kapa nan dipakai indak disabuik dalam Yuan shi, tapi kamungkinan kapa gadang, sabauk kapa-kapa ketek dibuek kutiko ka masuak ka batang aia di Jawa.

Samantaro tu, satalah mangalahan Sriwijaya di Sumatera pado 1290, Singhasari manjadi karajoan nan paliang kuaik di sakita wilayah tu. Namun Jayakatwang, Adipati Kediri, salah satu nagara bawahan Singhasari, mambarontak jo mambunuah Kertanagara. Ampia sadonyo karabaik jo anggota kaluargo karajoan mambancinyo. Minantu Kertanegara, Raden Wijaya, mandapek ampunan Jayakatwang ateh usua Adipati Madura, Arya Wiraraja. Raden Wijaya diagiahnyo rimbo Tarik untuaknyo tingga, nan ditabehnyo dan dibueknyo pamukiman baru banamo Majapahit. Namo ko diambiak dari namo buah maja nan paik rasonyo, nan banyak tadapek di rimbo tu.

Panyarangan[suntiang | suntiang sumber]

Pasukan Yuan barangkek dari palabuahan selatan di Quanzhou,[4] lalu balaia sapanjang pasisia Dai Viet jo Champa manuju sasaran utamo mareka. Sapanjang jalan, nagara-nagara ketek Malayu jo Sumatera mangirim utusan jo manyatoan takluk, dan para kumandan Yuan manampekan darughachi (pamunguik upeti) di sinan. Dikataui baso pasukan Yuan singgah di Ko-lan (Belitung). Sasampainyo di Jawa, Shi-bi mambagi pasukannyo, satangah liwaik jalan darat dan satangah lai lanjuik jo kapa. Manuruik Kidung Panji-Wijayakrama, pasukan tu sampaik pulo manjarah kota Tuban.

Kutiko pasukan Yuan tibo di Jawa, Raden Wijaya lalu basakutu jo mareka untuak maadoki Jayakatwang sarato maagiah ka urang Mongol peta nagari Kalang (Gelang-gelang, Kediri). Manuruik Yuan-shi, Raden Wijaya manyarang Jayakatwang kutiko mangataui kadatangan armada Yuan namun upayonyo gagal. Inyo mamintak bantuan ka Yuan, namun para kumandan Yuan mamintaknyo mangaku takluk daulu, nan lalu diiyokannyo.

Laporan paparangan ditatulih sacaro singkek dalam Yuan-shi (Buku 210):

Satalah Jayakatwang ditangkok dek urang Mongol, Raden Wijaya baliak ka Majapahit, saulah-ulah untuak manyadioan upetinyo, maninggaan sakutunyo marayoan kamanangan mareka. Shi-bi jo Ike Mese mambuliahan Raden Wijaya baliak ka nagaranyo untuak manyadioan upeti jo surek pangakuan takluk nan baru, tapi Gaoxing indak satuju jo hal iko dan mamparingekan kaduonyo. Raden Wijaya lalu mamintak pasukan Yuan ikuik sajo ka nagaranyo tapi indak basinjato.

Duo ratuih tantara Yuan dipimpin duo kumandan dikirim untuak mangawal Raden Wijaya ka nagaranyo, tapi Raden Wijaya diam-diam lan mangumpuaan pasukannyo nan kudian manyarang tantara Yuan panjagonyo. Sudah tu Raden Wijaya mamimpin pasukannyo manyarang markas utamo Yuan sacaro tibo-tibo, manewasan banyak tantara dan mambuek sisanyo tagopoh-gopoh baliak ka kapa. Pasukan Yuan tapaso mudua dalam kabinguangan, dek karano musim angin muson nan untuak mambao mareka baliak lah ampia salasai, inggo mareka tarancam indak dapek pulang salamo anam bulan di tampek nan babahayo. Pasukan Yuan kailangan labiah dari 3.000 tantara elit mareka.[4][5]

Kasudahan[suntiang | suntiang sumber]

Katigo jenderal nan lah putuih sumangaik dek kailangan banyak tantara elit mareka akibaik sarangan nan tibo-tibo tu, baliak ka karajoan mareka jo pasukan nan tasisa. Shi-bi diukum lacuik 70 kali jo sapartigo aratonyo disita dek mambiaan kamalangan ko tajadi. Ike Mese mandapek paringatan kareh jo sapartigo aratonyo disita juo. Anyo Gaoxing nan mandapek adiah 50 tahil ameh karano lah malinduangi para tantara dari bancano nan labiah gadang. Lamo satalah tu, Shi-bi jo Ike Mese mandapek pangampunan juo, dan kaisar mangumbalian baliak reputasi jo arato mareka.[6]

Kagagalan iko adolah paparangan taakia dalam pamarentahan Kublai Khan. Sabaliaknyo, Majapahit manjadi nagara nan paliang bakuaso di masonyo di wilayah nan kini ko tamasuak nagara Indonesia.[7]

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. Weatherford, Jack (2004), Genghis khan and the making of the modern world, New York: Random House, hlm. 239, ISBN 0-609-80964-4 
  2. Grousset, Rene (1988), Empire of steppes, Wars in Japan, Indochina and Java, New Jersey: Rutgers University Press, hlm. 288, ISBN 0-8135-1304-9  .
  3. Weatherford (2004), and also Man (2007).
  4. a b Sen, Tan Ta (2009), Cheng Ho and Islam in Southeast Asia, Institute of Southeast Asian Studies, hlm. 186, ISBN 9789812308375  Cite uses deprecated parameter |coauthors= (help)
  5. Yuan shi History of Yuan.
  6. Man 2007, p. 281.
  7. Saunders, J. J. (2001), The history of Mongol conquests, Philadelphia: University of Pennsylvania Press, ISBN 0-8122-1766-7  .

Bacoan lanjutan[suntiang | suntiang sumber]

  • Bade, David W. (2002), Khubilai Khan and the Beautiful Princess of Tumapel: the Mongols Between History and Literature in Java, Ulaanbaatar: A. Chuluunbat 
  • Man, John (2007), Kublai Khan: The Mongol king who remade China, London: Bantam Books, ISBN 0-553-81718-3 
  • Levathes, Louise (1994), When China Ruled the Seas, New York: Simon & Schuster, hlm. 54, ISBN 0-671-70158-4, The ambitious khan [Kublai Khan] also sent fleets into the South China Seas to attack Annam and Java, whose leaders both briefly acknowledged the suzerainty of the dragon throne 
  • d'Ohsson, Constantin Mouradgea (2002), "Chapitre 3 Kublai Khan, Tome III", Histoire des Mongols, depuis Tchinguiz-Khan jusqu'à Timour Bey ou Tamerlan, Boston: Adamant Media, ISBN 978-0-543-94729-1