Cacang

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
(Dialiahkan dari Sacang)
Cacang
Biancaea sappan Edit nilai pada Wikidata

Edit nilai pada Wikidata
Data
Sumber dari Sappan Lignum (en) Terjemahkan Edit nilai pada Wikidata
Status konservasi
Risiko randah
UICN34641 Edit nilai pada Wikidata
Taksonomi
DivisiTracheophyta
SubdivisiSpermatophytes
KladAngiospermae
Kladmesangiosperms
Kladeudicots
Kladcore eudicots
KladSuperrosidae
Kladrosids
Kladfabids
OrdoFabales
FamiliFabaceae
SubfamiliCaesalpinioideae
TribusCaesalpinieae
GenusBiancaea
SpesiesBiancaea sappan Edit nilai pada Wikidata
Tod., 1875
Tata namo
Basionim Secang (id) Terjemahkan Edit nilai pada Wikidata
Sinonim takson Caesalpinia sapang (en) Terjemahkan
Secang (id) Terjemahkan
Caesalpinia angustifolia (en) Terjemahkan Edit nilai pada Wikidata
Ubah di Wikidata

Cacang atau sapang (Biancaea sappan L. Tod.) adolah perdu anggota suku polong-polongan (Fabaceae) nan dimanfaatan pepagan (kulik kayu) jo kayunyo sabagai komoditas panjualan rampah-rampah.

Asa usua tumbuhan iko indak dikatahui sacaro pasti;[1] namun inyo alah lamo dibudidayaan dek orang di wilayah India, Asia Tenggara, Malesia, inggo Pasifik, tarutamo sabagai tumbuhan bahan pewarna jo bahan ubek tradisional.[2] Sacang ko disabuik jo banyak panamoan, sarupo seupeuĕng (Aceh); sepang (Gayo); sopang (Toba); sĕpang, sĕcang (Btw.); sĕcang (Sd.); kayu secang, soga jawa (Jw.); kajo sècang (Md.); cang (Bl.); sĕpang (Sas.); supa, supang (Bm.); sapang (Mak.); sĕpang (Bug.); sèpè (Rote), sèpèl (Timor), hapé (Sawu), hong (Alor); sèfèn (Weda), sawala, singiang, sinyianga, hinianga (aneka dialek di Maluku Utara), sunyiha (Ternate), roro (Tidore); sema (Man.), naga, pasa, dolo (aneka dialek di Sulawesi Utara).[3] Dalam bahasa asiang disabuik jo sappanwood (Ingg.), jo suou (Jp.).

Kerabat dakeknyo barasa dari Amerika Selatan, kayu brazil atau brezel (P. echinata), dimanfaiak an pulo untuak hal yang sarupo.

Botani[suntiang | suntiang sumber]

Pelat botani menurut Blanco
Malai bunga

Pohon kecil atau perdu, tinggi 4-10 m.[1][2] Batang jo tonjolan-tonjolan sarupo gigir, jo banyak duri, pepagannya barwarno cokelaik kaabu-abuan.[2] Rantiang-rantiang biasanyo dengan duri-duri nan malengkuang ka bawah; jarang indak baduri.[1] Rantiang mudo jo kuncup barambuik aluih kecokelatan.[2]


Kagunoan[suntiang | suntiang sumber]

Irisan batang cacang
Pawarna

Sarupo jo kayu brazil, kayu sacang tarutamo digunoan sabagai pangasia zat pewarna: makanan, pakaian, anyam-anyaman, jo barang-barang lain. Rumphius mancataik bahwa "Lignum Sappan" iko pado maso lalu ditanam orang hampia di semua pulau di Nusantara.[4] Kayu ko manjadi komoditas dagang antaro banso inggo pangujuang abad ka-19; salapeh itu nilainyo taruih manurun akibaik persaingan jo bahan pawarno sintetik, jo kini anyo manjadi barang dagang di dalam negeri.[2]

Bahan obat

Kayu sacang mampunyo khasiaiak sabagai pengelat (astringensia). Kandungan utamanyo adalah brazilin, yakni zat warna merah-sappan, asam tanat, jo asam galat. Simplisia kayu sacang barupo irihan atau keping-keping ketek kayu iko disabuik sabagai Sappan lignum dalam sediaan FMSo (Formularium Medicamentorum Soloensis).[5]

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. a b c Ding Hou. 1996. "Caesalpinia L." Flora Malesiana 12(2): 535-55 (C. sappan, p. 552)
  2. a b c d e Zerrudo, J.V. 1991. "Caesalpinia sappan L." In: R.H.M.J. Lemmens & N. Wulijarni-Soetjipto (Eds). Plant Resources of South-East Asia (PROSEA) No. 3, Dye and tannin-producing plants: 60-2 Archived 2020-09-22 di Wayback Machine.. Bogor: PROSEA Foundation.
  3. Heyne, K. 1987. Tumbuhan Berguna Indonesia 2: 934-6. Jakarta: Badan Litbang Kehutanan, Departemen Kehutanan. (versi berbahasa Belanda -1916- II: 256.).
  4. Rumpf, G.E. 1743. Herbarium Amboinense: plurimas conplectens arbores, frutices, ... Pars IV: 56-59, Tab. 21. Amstelaedami:apud Franciscum Changuion, Hermannum Uttwerf. MDCCXLIII.
  5. Sutrisno, B. 1974. Ihtisar Farmakognosi, Ed. IV: 122. Jakarta: Pharmascience Pacific.

Pautan lua[suntiang | suntiang sumber]

Wikidata: Biancaea sappan