Bingkuang

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Bingkuang
Ilustrasi botani bingkuang, manuruik Blanco
Klasifikasi ilmiah
Kingdom: Plantae
Division: Magnoliophyta
Class: Magnoliopsida
Order: Fabales
Family: Fabaceae
Subfamily: Faboideae
Genus: Pachyrhizus
Species: P. erosus
Namo binomial
Pachyrhizus erosus
(L.) Urb.[1]
Sinonim
  • Cacara bulbosa Rumphius ex Du Petit-Thouars
  • Dolichos erosus L., 1753[2] (basionym)

sinonim lain, caliak pado The Plant List[3]

Bingkuang (Pachyrhizus erosus) marupokan umbi (cormus) nan tanamo putiahnyo nan bisa dimakan sabagai komponen pado makanan sarupo rujak jo asinan atau dijadikan masker untuak wajah sarato mamutiahan kulik. Tumbuahan nan barasa dari Amerika tropis ko tamasuak dalam suku polong-polongan atau Fabaceae. Di tampek asanyo, tumbuahan ko dikana sabagai xicama atau jícama. Urang Jao manyabuiknyo sabagai besusu (/bəsusu/).

Ciri[suntiang | suntiang sumber]

Umbi bingkuang, Pachyrhizus erosus; dari Situgede, Bogor.

Bingkuang marupokan liana tahunan nan dapek mancapai panjang 4-5m, sadang ureknyo dapek mancapai 2m. Batangnyo manjala jo malilik, jo rambuik-rambuik haluih nan maarah ka bawah.

Daun majemuk manyirip baranak daun 3; batangkai 8,5-16 cm; anak daun bulek talua maleba, jo ujuang runciang sarato bagigi gadang, barambuik di kaduo balah sisinyo; anak daun ujuang paliang gadang, bantuak balah katupek, 7-21 × 6–20 cm.[4]

Daun dan tandan bungo

Bungo bakumpua dalam tandan di ujuang atau di katiak daun, surang atau bakalompok 2-4 tandan, panjang inggo 60 cm, barambuik coklat. Tabuang kalopak bantuak ganto, kacoklatan, panjang kiro-kiro 0,5 cm, bataju inggo 0,5 cm. Mahkota putiah ungu kabiru-biruan, indak barambuik, panjang kiro-kiro 2 cm. Tangkai sari pipiah, jo ujuang saketek mangguluang; kapalo putiak bantuak bola, di bawah ujuang tangkai putiak, tangkai putiak di bawah kapalo putiak bajangguik. Buah polong bantuak garih, pipih, panjang 8–13 cm, barambuik, babiji 4-9 incek.[4]

Manfaaik[suntiang | suntiang sumber]

Bungo

Tumbuahan ko mambantuak umbi aka (cormus) babantuak bulek atau mambulek co gasiang jo barek nan mancapai 5 kg. Kulik umbinyo tipih bawarna kuniang pucek dan bagian dalamnyo bawarna putiah jo cairan segar agak manih. Umbinyo manganduang gulo jo pati sarato fosfor jo kalsium. Umbi ko pun mampunyoi efek pandingin dek manganduang kadar aia 86-90%. Raso manih barasa dari suatu oligosakarida nan disabuik inulin (bukan insulin!), nan indak bisa dicerna tubuah manusia. Sifaik ko baguno untuak pandarito diabetes atau urang nan badiet randah kalori.

Umbi bingkuang biaso dijua urang untuak dijadikan bahan rujak, asinan, manisan[5], atau dicampua dalam masakan tradisional co tekwan. Umbi bingkuang sarancaknyo disimpan pado tampek kariang basuhu 12 °C inggo 16 °C. Suhu labiah randah mambuek karusakan. Panyimpanan nan ancak dapek mambuek umbi batahan inggo 2 bulan.

Polong nan mudo jo tandan bungo

Walaupun umbinyo dapek dimakan, bagian bingkuang nan lain amaik baracun karano manganduang rotenon, samo co tubo. Racun ko acok dipakai untuak mambunuah serangga atau manangkok ikan, utamonyo nan diambiak dari biji-bijinyo.[5]

Walau baracun, bijo bingkuang pun dapek dijadikan bahan ubek. Bijo nan ditumbuak jo dicampua jo belerang digunoan untuak manyanangan sajinih kurok. Samantaro, di Jawa Tangah, satangah bijo bingkuang dapek digunoan sabagai ubek pancahar. Karacunan bijo bingkuang biasonyo diatasi jo maminum aia karambia hijau.[5] Bingkuang konon dapek digunoan untuak mampalanca buang aia gadang karano manganduang serat nan labiah tinggi daripado palam.

Umbi bingkuang
Padagang bingkuang di tapi jalan raya Kutowinangun, Jawa Tengah

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

  1. Urban, I. 1905. Symbollae Antillanae seu Fundamenta Florae Indiae Occidentalis 4(2): 311. (15 Feb 1905).
  2. Linné, C. von & L. Salvius. 1753. Species plantarum :exhibentes plantas rite cognitas, ad genera relatas, cum differentiis specificis, nominibus... Tomus II: 726 (1 May 1753). Holmiae :Impensis Laurentii Salvii.
  3. The Plant List: Pachyrhizus erosus (L.) Urb.
  4. a b Steenis, CGGJ van. 1981. Flora, untuk sekolah di Indonesia. PT Pradnya Paramita, Jakarta. Hal. 238.
  5. a b c Heyne, K. 1987. Tumbuhan Berguna Indonesia II: 1064-6. Badan Litbang Kehutanan, Departemen Kehutanan. Jakarta. (versi berbahasa Balando -1913- II: 344, sebagai Pachyrrhizus bulbosus Kurz)

Pautan lua[suntiang | suntiang sumber]

http://www.gempitabeauty.com/2017/01/review-harga-produk-masker-dan-lulur.html Archived 2019-05-30 di Wayback Machine.