Agamo asali Nusantara

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
(Dialiahkan dari Agamo asli Nusantara)

 

Agamo asali Nusantara atau kapicayoan adaik adolah agamo-agamo suku (agamo etnis) pribumi nan alah ado sabalum agamo-agamo asiang masuak ka Nusantara.

Karohanian asli pado umumnyo juo maliputi sajumlah aliran/organisasi kapicayoan baru nan ditagakkan di Nusantara.

Katarangan utamo[suntiang | suntiang sumber]

Agamo-agamo asli Nusantara adolah agamo/kapicayoan leluhur suku banso Austronesia sarato banso Papua nan alah ado di Nusantara sabalum masuak agamo-agamo asiang dari subbenua India (Hindu jo Buddha), Arab (Islam), Portugis (Kristen Katolik), Belanda (Kristen Protestan), jo Tiongkok (Konghucu).

Sabalum Nusantara didiami banso bakulik cokelat (Austronesia), banso proto Melanesia (bakulik hitam) manganuik kapicayoan monoteistik nan kini dikenal jo namo kapitayan. Sairiang jo tibonyo urang-urang Austronesia, kapicayoan itu turuik dianuik oleh inyo.[1]

Aksaro lontara Sureq Galigo, wiracarita suci Bugih Tolotang.

Kapicayoan masyarakaik purba alah mampunyoi mitologi kayo sarato wiracarita, mamuliakan dewa-dewi, roh leluhur jo roh di alam nan mahuni aia, gunuang, hutan. Hakikek indak taliek nan mampunyoi kakuekkan supernatural iko disabuik oleh urang Jao, Sunda, Malayu, Bali sabagai Hyang jo oleh suku-suku Dayak sabagai Sangiang.

Babarapo dari agamo asli masih hiduik nan masih murni maupun alah gabuangan (sinkretis) jo agamo asiang, umpamonyo agama Hindu Bali, Kejawen sarato Masade (Islam Tua). Akan tetapi kapicayoan asli nan alah hilang bisa hiduik sabagai agama rakyat di antaro umaik Islam atau Kristen di dalam praktik adaik di lua agamo rasmi, misalnyo syamanisme Malayu jo kapicayoan kaum Abangan Jao.

Kaagamoan asli juo maliputi sajumlah aliran/organisasi kapicayoan baru (garakan spiritual) nan ditagakkan di Nusantara pado abaik ka-19 sampai abaik 21-an dan takaik jo agamo-agamo asli, yoitu Saminisme, Subud, Sumarah, dll. Namun, gagasan universal aliran kapicayoan di Indonesia sabagai sumber dari Tuhan YME dan hubuangan pribadi jo Inyo indak manyirekkan maikuti wajib kapado adaik agamawi etnis.

Hinggo kini, indak ciek pun agamo-agamo asli Nusantara nan diakui di Indonesia salaku agamo, hanyo sabagai aliran kapicayoan tahadok Tuhan Nan Maho Esa. Sakaliguih sasuai dengan Undang-Undang Dasar 1945 dan Putusan Mahkamah Konstitusi Republik Indonesia tatangga 7 Nopember 2017 dengan No. 97/PUU-XIV/2016, paro panghayaik kapicayoan dapek mancantuman namo “panghayaik kapicayoan” dalam dokumen kapanduduakannyo dan mampunyoi hak nan samo takah paro panganuik anam agamo utamo di Indonesia.[2]

Untuak malegalan statuih inyo, babarapo agamo asli (Aluk Todolo, Kaharingan, Pemena, jo Tolotang) pado tahun 1970-an dan 80-an barado di bawah naungan agamo resmi Hindu sabagai aliran-alirannyo (caliak tantang agamo Hindu di Sulawesi).

Majelis Luhur Kepercayaan Terhadap Tuhan Yang Maha Esa Indonesia (MLKI) adolah wadah tungga sabagai payuang bagi kumpulan-kumpulan kapicayoan nan ado di Indonesia.[3]

Daftar agamo[suntiang | suntiang sumber]

Barikuik iolah daftar agamo kuno asali Nusantara nan masih iduik:

Kaharingan[suntiang | suntiang sumber]

Panaturan, kitab suci Kaharingan.

Agamo asli Dayak di Kalimantan, taristimewa di Kalimantan Tangah, tahadok Tuhan Ranying Hatalla Langit. Kitab sucinyo iolah Panaturan.[19]

Pado tahun 1980 umaik agamo iko barintegrasi jo agama Hindu sabagai bagiannyo (Majelis Besar Agama Hindu Kaharingan, MBAHK). Akan tetapi, sabagian ketek inyo manantang integrasi jo bapaham Kaharingan sabagai agamo mandiri, yoitu Majelis Agama Kaharingan Indonesia (MAKI) di Kalimantan Tangah [27][28] sarato Majelis Umat Kepercayaan Kaharingan Indonesia (MUKK Indonesia) di Kalimantan Salatan.[29]

Kejawen[suntiang | suntiang sumber]

Disabuik pulo Kabatinan, marupokan agamo Jao nan marupokan sinkretisme dari kapicayoan asli, agamo Hindu Jawa, ajaran Siwa-Buddha, jo Sufisme.[20][21]

Ugamo Malim jo Pemena[suntiang | suntiang sumber]

Sunda Wiwitan[suntiang | suntiang sumber]

Agamo adaik suku banso Sunda, taristimewa subsuku urang Kanekes di Lebak, Banten, sarato masyarakaik Sunda Wiwitan Madrais (Djawa Sunda) di Cigugur, Kuningan, Jawa Baraik.

Agamo asli di Sulawesi[suntiang | suntiang sumber]

Hindu Bali jo Jao[suntiang | suntiang sumber]

Agamo Hindu Bali (agama Tirtha) sarato agamo Hindu Jao, sacaro rasmi sabagai agamo Hindu Dharma barasa dari India, namun manganduang banyak kapicayoan jo upacaro leluhur pribumi.

Galeri[suntiang | suntiang sumber]

Catataik[suntiang | suntiang sumber]

  1. Sunyoto, Agus (2017). Atlas Walisongo: Buku Pertama yang Mengungkap Walisongo Sebagai Fakta Sejarah. Tangerang Selatan: Pustaka Iman. pp. 13. 
  2. Siregar 2018, hlm. 176.
  3. "Pembukaan Sarasehan Nasional Penghayat Kepercayaan Terhadap Tuhan Yang Maha Esa". Direktorat Jendral Kebudayaan. 13-10-2014. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-04-06. Diakses tanggal 14-03-2020. 
  4. Ensiklopedi Kepercayaan 2010, hlm. 72–74.
  5. Popov 2017, hlm. 96.
  6. Nooy-Palm 1979; Nooy-Palm 1986; Nooy-Palm 1987, hlm. 565–67; Volkman 1985.
  7. Rante, Yultin. "Aluk Todolo, Agama Lokal Toraja yang Hampir Punah". Tribunnews.com (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 08-04-2019. 
  8. Schefold 1980; Schefold 1988, hlm. 5–22.
  9. "Agama Buhun". Wikipedia bahasa Indonesia, ensiklopedia bebas (dalam bahasa Indonesia). 2022-04-19. 
  10. "Kepercayaan Jati Buhun". Wikipedia bahasa Indonesia, ensiklopedia bebas (dalam bahasa Indonesia). 2022-04-25. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2022-06-04. Diakses tanggal 2022-04-25. 
  11. "Agama Sunda Buhun - Agama Jati Sunda". Diakses tanggal 2022-04-25. 
  12. "AGAMA ASLI NUSANTARA ~ Ensiklopedia Dunia". p2k.itbu.ac.id. Diakses tanggal 2022-04-25. 
  13. Belo 1960; Geertz 1973; Gonda 1975, hlm. 1–54; Lansing 1987, hlm. 45–49.
  14. Hefner 1989; Suparyanto 2019.
  15. Schärer 1963; Metcalf 1987, hlm. 290–92; Rousseau 1998; Weinstock 1983; Winzeler 1993.
  16. Beatty 1999; Epton 1974; Geels 1997; Geertz 1982; Hadiwijono 1967; Ilyas & Imam 1988; Imam 2005; Kartapradja 1985; Koentjaraningrat 1987, hlm. 559–63; Mulder 1980.
  17. Mulder 2005; Popov 2017, hlm. 99–103; Rasjidi 1967; Romdon 1993; Schlehe 1998; Simuh 1995; Stange 2007; Stange 2009.
  18. Maria & Limbeng 2007; Popov 2017, hlm. 98–99.
  19. Ensiklopedi Kepercayaan 2010, hlm. 266–67.
  20. Evans 1953.
  21. Popov 2017, hlm. 77–78.
  22. Rodgers 1987, hlm. 81–83; Tambun 1952.
  23. Ayatrohaedi & Saadah 1995; Indrawardana 2014, hlm. 105–18; Muttaqien 2013; Prawiro 2013, hlm. 111–24; Popov 2017, hlm. 96–98; Saringendyanti, Herlina & Zakaria 2018, hlm. 1–14; Sucipto & Limbeng 2007.
  24. Matthes 1872; Pelras 1987, hlm. 560–61.
  25. Ensiklopedi Kepercayaan 2010, hlm. 382–83.
  26. Vogelgesang 1923, hlm. 417–25.
  27. Popov 2017, hlm. 76–77.
  28. "Anggota Ombudsman Lakukan Pertemuan dengan Sekda Kalteng Bahas Permohonan pengurus (MAKI) Agar Kaharingan Menjadi Agama Resmi Di Indonesia". Ombudsman RI. 11-09-2019. Diakses tanggal 09-12-2020. 
  29. "Agama Kaharingan Diakui, MUKK Kotabaru Kumpulkan Kepala Adat". 20-02-2019. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2021-02-27. Diakses tanggal 09-12-2020. 

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]

Daftar Pustaka[suntiang | suntiang sumber]