Gampo bumi

Wikipedia Minangkabau - Lubuak aka tapian ilimu
Pusat-pusat gempa di seluruh dunia pada tahun 1963-1998.
Lempengan tektonik gerakan global

Gampo bumi adolah getaran nan tajadi di pamukoan bumi akibaik lapehnyo energi dari dalam sacaro tibo-tibo sainggo mambuek galombang seismik. Gampo bumi biaso tajadi dek karak Bumi (lempeng Bumi) nan bagerak. Cakupan wilayahnyo, mangacu pado jinih sarato ukuran gampo bumi nan dialami salamo periode wakatu. Gampo bumi diukua jo alaik Seismometer. Moment magnitudo adolah skala nan paliang umum dimano gampo bumi tajadi untuak saluruah dunia. Skala Rickter adolah skala nan dilaporkan dek observatorium seismologi nasional nan diukua pado skala gadangnyo lokal 5 magnitude. Kaduo skala nan samo salamo rantang angko mareka valid. Gampo 3 magnitude atau labiah sabagian gadang hampia indak nampak dan nan gadangnyo 7 labiah bapotensi manyababkan karusakan serius di daerah nan laweh, tagantuang pado kadalaman gampo. Gampo bumi nan paliang gadang taakhia adolah 9,0 magnitudo, gampo di Japang pado taun 2011 (per Maret 2011), dan itu adolah gampo Japang paliang gadang sajak pancatatan dimulai. Intensitas getaran diukua pado modifikasi Skala Mercalli. Sadangkan gampo bumi nan taakhia mahoyak Ranah Minang adolah gampo bumi Sumatera Barat 2009 jo kakuatan 7,6 skala richter.

Jinih Gampo Bumi[suntiang | suntiang sumber]

Jinih gampo bumi dapek dibedaan manuruik:

Manuruik Sabab[suntiang | suntiang sumber]

  • Gampo bumi tektonik

Gampo iko disababkan dek adonyo aktivitas tektonik, iyolah bagesernyo lempeang-lempeang tektonik sacaro mandadak nan punyo kakuatan dari nan kaciak sangaik inggo nan gadang bana. Gampo bumi ko manimbulkan baragam karusakan atau bancano alam di Bumi, hoyak gampo bumi nan kuek mampu manjalar kasaluruah bagian bumi. Gampo bumi tektonik disababkan dek lapehnyo tanago nan tajadi karano bagesernyo lempeangan plat tektonik bak cando galang kajai nan diegang lalu dilapehan tibo-tibo.

  • Gampo bumi tumbukan

Gampo bumi ko tajadi dek tumbukan meteor atau asteroid nan jatuah ka bumi, jinih ko jarang tajadi.

  • Gampo bumi runtuahan

Gampo bumi ko biasonyo tajadi pado daerah kapua ataupun daerah tambang, gampo ko jarang tajadi dan basifaik lokal.

  • Gampo bumi buatan

Gampo bumi buatan adolah gampo bumi nan tajadi dek aktivitas manusia, sarupo pamakaian dinamit, nuklir, bom, atau panokok nan ditokokan ka pamukoan bumi.

  • (gunuang api)

Gampo bumi ko tajadi akibaik adonyo aktivitas magma, nan biaso tajadi sabalun gunuang api malatuih. Apobilo tingkek aktifnyo samakin tinggi mako timbua ledakan nan mambuek tajadinyo gampo bumi. Gampo bumi tasabuik hanyo ka taraso di sakitar gunuang api tu.

Manuruik Kadalaman[suntiang | suntiang sumber]

  • Gampo bumi dalam

Gampo bumi dalam adolah gampo bumi nan hiposentrumnyo ado di labiah dari 300 km di bawah pamukoan lauik (di dalam karak bumi). Gampo bumi dalam pado umumnyo indak babahayo.

  • Gampo bumi manangah

Gampo bumi manangah adolah gampo bumi nan hiposentrumnyo ado di antaro 60 km sampai 300 km di bawah pamukoan bumi. Gampo bumi manangah pado umumnyo mambuek karusakan ringan jo hoyaknyo labiah taraso.

  • Gampo bumi dangka

Gampo bumi dangka adolah gampo bumi nan hiposentrumnyo ado di kurang dari 60 km di bawah pamukoan bumi. Gampo bumi ko biasonyo mambuek karusakan nan gadang.

Manuruik Galombang Getaran Gampo[suntiang | suntiang sumber]

  • Galombang Primer

Galombang primer (galombang lungituudinal) adolah galombang atau getaran nan marambaik di tubuah bumi jo kacapatan antaro 7–14 km/datiak. Getaran iko barasa dari hiposentrum.

  • Galombang Sekunder

Galombang sekunder (galombang transversal) adolah galombang atau getaran nan marambaik, sarupo galombang primer jo kacapatan nan alah bakurang, yakni 4–7 km/datiak. Galombang sekunder indak dapek marambaik malalui lapisan cair.

Rujuakan[suntiang | suntiang sumber]